İsrail 4 gündür vuruyor ama Fordo hala ayakta

İsrail ile İran arasında başlayan savaş, dördüncü gününde de şiddetini artırarak devam ediyor. İsrail, Tahran, Tebriz ve İsfahan'a F-35 savaş uçaklarıyla hava saldırıları düzenlerken; İran, Tel Aviv, Yafa ve Bat Yam kentlerini dron ve balistik füzelerle hedef alarak karşılık verdi. İki ülke karşılıklı olarak petrol rafinelerini vururken, çok sayıda sivilin hayatını kaybettiği bildiriliyor.

Ancak savaşın başlamasına neden olan İran'ın nükleer tesisleri hala yerinde duruyor. Özellikle Tahran'ın güneyinde, Kum kenti yakınlarında bir dağın yaklaşık bir kilometre derinliğine inşa edilen Fordo Uranyum Zenginleştirme Tesisi, İsrail'in en önemli hedeflerinden biri olarak öne çıkıyor.

Axios haber sitesinin analizine göre İsrail'in İran'a yönelik saldırılarının başarıya ulaşabilmesi, Fordo tesisinin imhasına bağlı. Ancak İsrail'in elinde bu derinlikteki bir tesisi yok edebilecek kapasitede mühimmat ya da ağır bombardıman uçağı bulunmuyor. Sadece ABD'ye ait B52 tipi bombardıman uçaklarının bu tür bir operasyonu gerçekleştirebileceği belirtiliyor. İsrail'in Washington Büyükelçisi Yechiel Leiter da Fordo'nun yok edilmesinin operasyonun tamamlanması açısından kilit önemde olduğunu dile getirdi. İsrailli üst düzey bir yetkili ise El Arabiya'ya yaptığı açıklamada, "Fordo'yu vuramazsak tüm operasyon boşa gider" diyerek ABD müdahalesinin şart olduğunu kabul etti.

İsrail tarafı, Fordo'nun imhası için ABD'den doğrudan yardım talep etse de Washington yönetimi, bu konuda net bir duruş sergilemiyor. Axios'a konuşan kaynaklara göre, İsrail Başbakanı Netanyahu ile görüşen ABD Başkanı Donald Trump, olası bir Amerikan katılımını ima etmiş olsa da Beyaz Saray bu iddiayı hızla yalanladı. Trump yönetiminin şimdilik sadece savunma amaçlı destek verdiği bildiriliyor.

2009 yılında varlığı ortaya çıkan Fordo tesisi, uluslararası kamuoyunun İran'ın nükleer silah üretme hedeflerine yönelik endişelerini artırmıştı. 2015 yılında İran, ABD'nin de aralarında bulunduğu ülkelerle yaptığı nükleer anlaşma kapsamında tesisteki faaliyetlerini askıya almayı kabul etmişti. Ancak Trump'ın 2018'de anlaşmadan çekilmesinin ardından İran, uranyum zenginleştirme çalışmalarını yeniden başlattı. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın 2025 tarihli raporuna göre İran, yüzde 60 oranında zenginleştirilmiş uranyuma sahip. Bu oranın yüzde 90'a çıkarılması hâlinde İran'ın altı nükleer bomba üretebilecek kapasiteye erişebileceği belirtiliyor. Uzmanlar, bu düzeyde zenginleştirilmiş uranyuma sahip olup nükleer silahı olmayan tek ülkenin İran olduğunu ifade ediyor.