İsrail’e mi Filistin’e mi? 1,3 milyar dolarlık ihracat sırrı! Sözcü Gazetesi

Birleşmiş Milletler (BM) Ticaret Veritabanı'na İsrail’in bildirdiği verilerde, Türkiye'nin İsrail'e Mayıs 2024’e kadar 2,8 milyar dolarlık ihracat yaptığı yer alırken Ticaret Bakanlığı, bu miktarın doğru olmadığını, 2024’ün ilk 4 ayında gerçekleşen ihracatın 1,5 milyar dolar seviyesinde olduğunu, Mayıs'tan itibaren ise ticaretin tamamen durdurulduğunu vurguladı. Bakanlık ayrıca 1,5 milyar dolarlık ihracata Filistin’e yapılan 797 milyon dolarlık ihracatın da dahil olduğunu açıkladı.

VERİLERDEKİ FARKIN NEDENİ: FİLİSTİN'E YÖNLENDİRİLEN İHRACATIN İSRAİL'DEN GEÇMESİ

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Direktörü Güven Sak, verilerdeki farkın Filistin'e yönlendirilen ihracatın İsrail gümrüklerinden geçmesi nedeniyle oluştuğunu anlattı. Sak, "2023-2024 kıyaslamasında Türkiye'nin İsrail’e yaptığı ihracat yüzde 46 oranında azalırken aynı dönemde Türkiye’nin Filistin’e yaptığı ihracat ise yüzde 500 gibi büyük bir oranda artış gösterdi" dedi. Sak, Filistin'e artan ihracattaki ürün gruplarının İsrail'le kesilen ihracattaki ürün gruplarıyla paralellik gösterdiğini de ekledi.

Katar merkezli haber kuruluşu El Cezire'nin BM Ticaret Veritabanı'na dayanarak yayınladığı haberinde Türkiye 2024'te, İsrail'e en çok ihracat yapan ülkeler arasında 2,8 milyar dolarlık ihracatla beşinci sırada yer alıyordu. Haber, Ticaret Bakanlığı ve Dezenformasyonla Mücadele Merkezi tarafından yalanlandı. Ankara, 2 Mayıs 2024 tarihinden itibaren tüm ürünleri kapsayacak şekilde İsrail'le ticaretin durdurulduğunu vurguladı. ANKA Haber Ajansı, BM Ticaret Veritabanı ve Türkiye'nin BM kayıtları ile TÜİK verilerini inceledi. Buna göre Mayıs 2024’e kadar İsrail’e ihracatın 1,5 milyar dolar seviyesinde olduğu, İsrail ve Türkiye verileri arasında yaklaşık 1,3 milyar dolarlık fark oluştuğu görüldü. Ayrıca Türkiye’nin, Filistin Devleti’ne gerçekleştirdiği ihracatın toplamı ise 796 milyon 972 bin dolar olarak verilere yansıdı. Ticaret Bakanlığı açıklamasında da 2024'ün ilk dört ayına ilişkin 1,5 milyar dolarlık ihracata Filistin'e gönderilen ürünlerin de dahil olduğu vurgulandı. 

FİLİSTİN'E İHRACAT DİKKAT ÇEKEN BOYUTTA ARTTI

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Direktörü ve Ekonomist Güven Sak, BM Ticaret Veritabanı’nda İsrail ile Türkiye’nin ihracat ve ithalat verilerindeki farklılığa ilişkin ANKA Haber Ajansı'nın sorularını yanıtladı. Sak, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Mayıs 2024 itibariyle Türkiye’nin İsrail’e ihracatının tamamen durduğunun görüldüğünü bununla birlikte Türkiye’nin Filistin’e ihracatında ciddi oranda artışın verilere yansıdığını aktardı. Sak, “Türkiye’nin raporladığı ihracat verileri incelediğinde, veri kaynağı olarak TÜİK alındığı için, Mayıs 2024 itibariyle Türkiye’nin İsrail’e ihracatının olmadığı ve Filistin’e olan ihracatın arttığı gözlemlenmektedir. Ancak İsrail’in BM Veritabanı'na raporladığı ithalat verileri incelendiğinde Türkiye’nin İsrail’e ihracat yaptığı görülmektedir” ifadelerini kullandı. Sak, şunları vurguladı:

"Türkiye’nin raporladığı Filistin’e ihracat rakamları, İsrail’in raporladığı Türkiye’den ithalat rakamlarıyla ciddi bir paralellik göstermektedir. Bu durumun nedeni, Türkiye’den İsrail/Filistin’e yapılan ihracatın İsrail gümrüklerinden geçmesidir. Dolayısıyla Türkiye’nin yaptığı ihracat, İsrail’de İsrail’in dış ticaret kayıtlarına girilmektedir. Türkiye’nin İsrail ve Filistin’e olan toplam ihracatı 2023 ve 2024 yıllarında incelediğinde (İsrail’in Türkiye’den ithalat beyanı, Türkiye’nin Filistin’e ihracat beyanı) Türkiye’nin İsrail’e olan ihracatının yüzde 46 azaldığı; aynı dönemde, Türkiye’nin Filistin’e olan ihracatının yüzde 500 arttığı; son olarak, İsrail ve Filistin’in rakamlarını topladığımızda ise 2023’ten 2024’e Türkiye’nin ihracatının yüzde 32 azaldığı görülmektedir.”

KESİLEN VE ARTAN ÜRÜN GRUPLARI BİRBİRİNE PARALEL

Güven Sak, ayrıca, 2023-2024 döneminde ürün gruplarına ilişkin bir inceleme yaptığını belirtti. Buna göre, İsrail’in Türkiye’den ithalatında görülen azalma ile Türkiye’nin Filistin’e ihracatında görülen artışın, ürün bazında neredeyse birebir örtüştüğü belirlendi. Sak, yaptığı incelemede şu değerlendirmelerin ortaya çıktığını kaydetti: 

“İsrail’in Türkiye’den ithalatında ürün bazında görülen azalmanın, Türkiye’nin Filistin’e ihracatında ürün bazında kaydedilen artışla net bir paralellik gösterdiğini ortaya koyuyor. Buna göre, İsrail’in Türkiye’den en fazla ithalat yaptığı ürün grupları arasında ‘makine, elektronik, inşaat, taşıt, maden’ sektörleri bulunurken; 2024 yılında Türkiye’nin İsrail’e bu sektörlerdeki ihracatının ciddi bir oranda düştüğü görülüyor. Ancak, aynı dönem baz alındığında, Türkiye’nin Filistin’e bu sektörlerdeki ihracatının ise paralel şekilde arttığı görülüyor.”