Kafkasya’da yeni dönem, Türk Dünyası nın 100 yıllık hayali

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ın, ABD Başkanı Donald Trump'ın ev sahipliğinde Beyaz Saray'da gerçekleştirdiği 3'lü zirvenin yankıları sürüyor. ABD’nin başkenti Washington’da gerçekleşen tarihi zirve, Güney Kafkasya’da yıllardır çözülemeyen sorunların aşılmasını sağlarken, yapılan anlaşmalar uluslararası medyada geniş yankı buldu. Zirve kapsamında Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, ABD Başkanı Donald Trump’ın ev sahipliğinde Beyaz Saray’da bir araya gelerek onlarca yıldır çözülemeyen kritik sorunlarda anlaşmaya vardı. İngiltere’nin önde gelen yayın kuruluşu BBC, buluşmayı “tarihi” olarak nitelendirdi ve Aliyev’in “Bugün Kafkasya’da barışı tesis ediyoruz” sözlerini manşetine taşıdı. İsviçre merkezli Neue Zürcher Zeitung ise zirveyi “Güney Kafkasya’da barışa doğru atılan önemli bir adım” olarak yorumladı. ABD’de varılan anlaşmalar arasında, “Donald Trump Uluslararası Barış ve Refah Rotası” (TRIPP) adını taşıyacak ulaşım güzergahının hayata geçirilmesi ve abluka altındaki sınırların açılması ise "Azerbaycan'ın dipomatik zaferi" olarak yorumlandı.

Önümüzdeki yıllarda koridorun yönetim biçiminin Kafkasya’nın istikrarı ve kalkınması için belirleyici olacağı vurgulanıyor. TARİHİ MUTABAKAT

Zirvede varılan mutabakat, Azerbaycan’ın uzun süredir ısrarla talep ettiği Zengezur Koridoru’nun, “Trump’ın Uluslararası Barış ve Refah Güzergâhı” adıyla 99 yıllığına ABD’ye devrini içeriyor. Stratejistlere göre bu adım, hem bölgesel hem de küresel güç dengeleri açısından stratejik bir kırılma noktası niteliğinde. Zirvede yer alan iki taraf ayrıca, diplomatik ilişkilerin yeniden kurulması, tüm askeri faaliyetlerin kalıcı olarak durdurulması ve bölgesel ticaretin başlaması konularında da anlaşmaya vardılar. 

KARŞILIKLI FAYDA

Ulaşım hatlarının açılmasının önemini bir kez daha teyit edildiği deklarasyonda ise, "Bu çabalar, Azerbaycan'ın ana kısmı ile onun Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasında engelsiz bağlantıyı ve Ermenistan için uluslararası ve ülke içi bağlantılar açısından karşılıklı faydaları içermektedir. Ermenistan, kendi topraklarında Uluslararası Barış ve Refah için Trump Rotası (TRIPP) bağlantı projesi için çerçevenin belirlenmesi amacıyla ABD ve karşılıklı olarak belirlenecek üçüncü taraflarla işbirliği yapacaktır. Bu amaca en kısa sürede ulaşmak için iyi niyetle çaba gösterme kararlılığımızı teyit ediyoruz" ifadeleri yer aldı.

ENGELLER KALKIYOR

Stratejistlere göre, Zengezur Koridoru, Azerbaycan için hem coğrafi bütünlüğün tamamlanması hem lojistik üstünlük ve enerji koridoru açısından hayati bir işlev taşıyor. Koridorun açılmasıyla Türkiye, Azerbaycan ve Orta Asya arasında doğrudan kara bağlantısı kurulmasının önündeki engeller kalkarken, rota ile Türkiye üzerinden Orta Asya ve Hazar bölgesine uzanan geniş bir ulaşım ve enerji ağının oluşması sağlanacak. Zengezur'un işlevsel hale gelmesi ile aynı zamanda Orta Koridor ve Kuzey-Güney Ulaşım Koridoru gibi büyük ölçekli altyapı projelerinin entegrasyonu da kolaylaşacak.

TİCARET KATLANACAK

Koridorun tam kapasiteyle işletilebilmesi için yapılması gereken altyapı yatırımlarının 7 milyar dolar seviyesinde olacağı öngörülürken, Karayolu, demiryolu ve lojistik tesisleri inşaatı başta olmak üzere, bu projelerde özellikle Türk inşaat ve lojistik şirketlerinin yaklaşık 15 milyar dolarlık iş hacmi elde etmesi bekleniyor. Bölgesel ticaret hacminin ise önümüzdeki on yılda 3, 4 kat artması, sadece Azerbaycan ve Ermenistan ekonomilerini değil, tüm Güney Kafkasya’yı olumlu etkilemesi bekleniyor. Artan ticaret hacmi, yeni enerji boru hatları, elektrik şebekeleri ve petrol-doğalgaz taşımacılığı alanlarında ek yatırımları tetikleyeceği ifade ediliyor.

YENİ ENERJİ ROTASI

Koridor sayesinde, Azerbaycan’ın Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı ve Bakü-Tiflis-Erzurum doğalgaz hattı gibi mevcut altyapılarına ek olarak, Nahçıvan üzerinden Türkiye ve Orta Doğu’ya kesintisiz enerji transferi mümkün olacak. Bu durum, İran ve Rusya’nın kontrolündeki mevcut enerji yollarına alternatif oluşturacak. Hazar’dan Türkiye’ye, oradan da Avrupa’ya ulaşacak yeni enerji rotaları, arz güvenliği ve fiyat istikrarına katkı da sağlayacak.

Koridor, aynı zamanda Türkiye için doğrudan kara bağlantısı, enerji akışında çeşitlilik ve Türk dünyasının coğrafi bütünlüğü açısından büyük fırsatlar sunuyor. KÜRESEL KIRILMA YARATIR MI? 

Strateji Uzmanı Emekli Tümamiral Deniz Kutluk, koridorun lojistik taşımacılığı açısından çok önemli olduğunu belirterek, "Demiryolu ön plana çıkıyor. Türklerin Orta Asya ve Asya açılımı açısından gelişmeler olumlu. Ancak ABD’nin uzun süreli koridoru işletmesi dezavantaj yaratabilir, bu yüzden gelişmeleri dikkatle takip etmeliyiz. En makul çözüm, Azerbaycan ana karasının Nahçıvan ile birleşerek, kopukluğun giderilmesi" dedi.  

Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. Hasan Köni ise küresel güçler açısından yaptığı değerlendirmede, "Çin açısından Zengezur Koridoru, Kuşak ve Yol Girişimi’nin önemli bir halkası. ABD’nin kontrolü, Çin’in Orta Koridor projesini zayıflatabilir. Pekin, buna karşı İran üzerinden alternatif rotalar geliştirmeye çalışıyor. Rusya için bu gelişme, Kafkasya’daki nüfuz kaybı anlamına geliyor. ABD kontrolündeki koridor, Moskova’nın Karadeniz ve Güney Kafkasya’daki stratejik planlarını zora sokar" diye konuştu.

[email protected] 

Kaynak: Web Özel