Kapalı otoparkta şarj tehlikesi

Elektrikli otomobillerin şarj istasyonları ve zaman zaman yaşanan yangınları tartışma konusu oluyor. Başakşehir'de 11 Aralık 2024'te 14 katlı binanın otoparkında şarjda olan elektrikli otomobilde yangın çıktı. Bina tahliye edildi. Maltepe'de 7 Nisan'da 10 katlı binanın kapalı otoparkında elektrikli aracın batarya kısmında yanma meydana geldi, araç kullanılamaz hale geldi. Kadıköy Acıbadem'de ise 9 Temmuz'da yine kapalı otoparkta bir elektrikli otomobil şarj edildiği sırada yanmaya başladı. Bina boşaltıldı. Sokaktaki evlerde yaşayanlar büyük tehlike atlattı. Yanan araçla birlikte 3 araç daha büyük hasar aldı. EV cars denilen bataryalı elektrikli araçların tüm dünyada her geçen gün gittikçe yaygınlaştığına dikkat çeken Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi Uğur Ateş Koç, Türkiye'de de son 5 yılda 250 bine yakın araç satıldığını hatırlattı. Bu hızlı artışın beraberinde birtakım uygulama ve altyapı sorunlarını da getirdiğini ifade eden Uğur Ateş Koç, elektrikli otomobil yangınlarının çıkış nedenlerini SABAH'a şu şekilde değerlendirdi:

ÖZEL KURALLARA İHTİYAÇ VAR
Gayrimenkul Hukukçusu Avukat Çiğdem Kezer de binalarda kurulacak şarj noktalarının yasal çerçevesine aktardı. Kezer, "Yönetim planı bir yapının anayasası gibi düşünülebilir. Yönetim planlarında elektrikli otomobiller için özel kurallar konulmalı ve bu kurallara uyulmalı. Elektrikli araçların bulunduğu alan diğer araçlardan ayrı tutulmalı, otoparkın çıkışına en yakın yerler tercih edilmelidir" dedi. Yeni yapılacak binalarda ve ruhsat alacak projelerde, otoparkların belirli oranında şarj altyapısı hazır hale getirilmesi zorunla hale geldiğini sözlerine ekleyen Çiğdem Kezer, "Konutlar için, 20 araçlık otoparkın üzerinde olan projelerde, en az yüzde 5'ine şarj altyapısı kurulmalı. Yani 100 araçlık otoparkta en az 5 araç için altyapı hazır olmalı. AVM, hastane, otel gibi ticari binalarda ise bu oran daha yüksek olabilir. (Genelde yüzde 10-20 arası) Apartman ve siteler için özellikle, kat malikleri, yönetim planına aykırı olmadıkça şarj istasyonu kurmak için başvurabilir. Şarj ünitesi kurulması için kat maliklerinin çoğunluk kararı yeterlidir, oybirliği gerekmez. Tesisat altyapısı için elektrik iç tesisat yönetmeliği dikkate alınmalıdır" şeklinde konuştu.

MEVCUT BİNALARIN ALTYAPISI YETERLİ DEĞİL
"Elektrikli otomobiller genellikle Lithium batarya paketleri ile üretiliyor. Araçlarda sıklıkla karılaştığımız yanma durumu bu akülerin yapısal özellikleri nedeniyle ortaya çıkıyor. Bu yangınlar bataryaların patlaması nedeniyle de hızlı yayılabiliyor. Sıklıkla araçlar şarj edildikleri sırada ve park yerlerinde de yanabiliyorlar." Uğur Ateş Koç tespitlerini ve uyarılarını şöyle sürdürdü: "Her ne kadar maliyet açısından avantajlı olsa da çevresel riskleri ortadan kaldırılmamış alanlarda şarj işleminden kaçınılmalı. Son zamanlarda site ve apartmanlarda şarj sırasında çıkan yangınlar arttı. Bunun nedeni, yaygın bir biçimde artan şarj ihtiyacına göre mevcut binaların altyapılarının düzenlenmemiş olması. Vatandaşlar sık sık komşuları ve apartman yönetimleriyle şarj cihazlarının kullanılması konusunda sorumlar yaşamaya da başladılar.

Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Temmuz 2024'te bir genelge yayımladı. Bu genelgede, sökülüp takılabilir denilen (görece elektriksel gücü az olan) şarj cihazlarının kullanımını yapı ruhsat sürecinin dışında bıraktı. Bu serbestlik, her ne kadar mevzuat ve altyapı açısından yangın ve elektriksel tedbirler alınması gerektiğini reddetmese de vatandaşlar tarafından 'herhangi bir tedbir almak gerekli değildir' düşüncesine yol açtı. Apartman, site, avm gibi ortak alanlarda özellikle de kapalı alanlarda yapılan şarj işlemleri açısından ciddi anlamda riskler var. Yangında aracın ortaya çıkaracağı ısı zaman zaman 700 dereceye kadar varabilir ve etraftaki araçlara hatta binaların taşıyıcı yapılarına dahi zarar verebilir. Ayrıca aşırı tehlikeli gaz salınımı ortaya çıkacaktır. Bu nedenle site ve apartman gibi alanlarda şarj cihazları kurulacak ise muhakkak yetkili bir elektrik mühendisi tarafından hizmet alınarak düzenleme yapılmalı. Mutlaka açık alanlarda seçilmeli ve gerektiğinde itfaiye tarafından müdahale edilebilecek şekilde düzenlenmelidir."

İTFAİYEYE YARDIMCI OLUNMALI
BURSA Uludağ Üniversitesi, Otomotiv Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İhsan Karamangil 2022'de elektrikli araçlarda yangın önleme ve hasar azaltıcı önlemler çalıştayı düzenlediklerini ve bu konunun detaylıca masaya yatırıldığını aktardı. Buna göre, "Yangınların en önemli üç sonucu toksik gazlar, bazen 1000 dereciyi aşan sıcaklık ve patlama. Yangına müdahale süresi çok önemli. Elektrikli araç kaza ve yangınlarına müdahale öncelikle itfaiye teşkilatlarının sorumluluğu ama yangınlar özellikle bu alanda ticari faaliyet gösteren kuruluşların problemi. O halde bu kuruluşlar birikim ve problemlerini en üst düzeyde itfaiye teşkilatları ile paylaşmalı ve hızlı bir işbirliği sürecine girmelidirler."