Kayıp tektonik levha yeniden ortaya çıkıyor... Sözcü Gazetesi

Utrecht Üniversitesi’nden jeolog Suzanna van de Lagemaat, Pasifik Okyanusu’nun dörtte biri büyüklüğündeki, uzun süredir kayıp olduğu düşünülen devasa bir tektonik plakayı dijital ortamda yeniden ortaya çıkardı. 

sciencepost.fr'nin haberine göre araştırmacılar, Dünya’nın manto tabakasındaki anomalik sıcaklık ve bileşim izlerini inceleyerek bu “Pontus Plakası”nın varlığını on yıldan fazla önce öngürmüştü. 

Son saha çalışmaları ve gelişmiş jeolojik modellemeler, Filipinler’i çevreleyen eski dalma bölgesinin izlerini takip ederek, kayıp plakanın önceki haritalarda yer almayan sınırlarını netleştirdi.

Tektonik plakalar, Dünya’nın dış kabuğunu oluşturan dev bloklar olarak, konveksiyon akımlarıyla hareket eder; bu hareketler yerkabuğunda depremlerden volkanizmaya kadar pek çok jeolojik olayı tetikler. Bununla birlikte, tarih boyunca bazı büyük okyanus levhaları dalma zonlarında mantoya gömülerek “kaybolmuş” ve geride yalnızca metamorfik kayaçlardan ve dağ sıralarından ibaret izler bırakmıştı. 

Van de Lagemaat ve ekibi, Japonya’dan Yeni Zelanda’ya kadar uzanan geniş bir coğrafyada topladıkları sismik ve kayaç verilerini, gelişmiş bilgisayar destekli haritalama araçlarıyla bir araya getirdi.

Çalışma, batık levhaların mantoda oluşturduğu sıcaklık anomalilerinin ve mikroskobik kimyasal izlerin, kayıp bir megaplakanın gerçekliğini belgelediğini gösterdi. Elde edilen bulgular, Pontus Plakası’nın kalıntılarını Kuzey Borneo, Palawan Adası ve Güney Çin Denizi’ndeki mantodan parçalar halinde “geri kazandıklarını” ortaya koydu. Bu keşifle birlikte, bölgenin Panthalassa ve Tethys okyanuslarını nasıl şekillendirdiğine dair jeolojik hikâye önemli bir eksikten kurtulmuş oldu.

Sonuçları Gondwana Research dergisinde yayımlanan bu çalışma, yerkabuğunun derin tarihine ışık tutarken, kaybolmuş plakaların izini sürmenin hem dijital hem de saha yöntemlerinin nasıl birleşerek çığır açıcı sonuçlar verdiğini de gözler önüne seriyor.