SonTurkHaber.com
close
up
Kırgız yazar Cengiz Aytmatov, vefatının 17 nci yılında anılıyor

Kırgız yazar Cengiz Aytmatov, vefatının 17 nci yılında anılıyor

SonTurkHaber.com, Mynet kaynağından alınan bilgilere dayanarak bilgi yayımlıyor.

Aytmatov, devlet adamı Törekul Aytmatov ile Tatar asıllı tiyatro sanatçısı ve öğretmen Nagima Aytmatov'un çocuğu olarak 12 Aralık 1928'de dünyaya geldi.

Kırgızistan'ın Talas bölgesinin Şeker köyünde doğan usta yazar, okul hayatına 1935'te Rusçayı da öğrendiği Moskova'daki bir Sovyet okulunda başladı.

MANAS DESTANI'NI DİNLEYEREK BÜYÜDÜ

Aytmatov, babasının 1937'de tutuklanması ve bir yıl sonra kurşuna dizilmesiyle, bilge bir kadın olan babaannesi Ayıkman Hanım tarafından Manas Destanı'ndan hikayeler anlatılarak büyütüldü.

Eğitimine, 1938'de taşındıkları Kirovskoye'deki Rus yatılı bölge okulunda devam eden yazar, ailesinin geçim sıkıntısı nedeniyle küçük yaşta çalışmaya başladı.

14 YAŞINDAYKEN RUSÇA ÖĞRETMENLİĞİ YAPTI

Cengiz Aytmatov, henüz 14 yaşındayken vergi tahsildarlığı, tarım makinelerinin sayımı, Rusça öğretmenliği gibi işlerde çalıştı.

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra 1946'da ailesiyle Cambul'a taşınan ve burada Veteriner Teknik Okuluna giren Aytmatov, bu okuldan birincilikle, 1948'de girdiği Frunze Tarım Enstitüsünden 1953'te onur derecesiyle mezun oldu.

Aytmatov, yazarlık kariyerine Moskova'da başlarken, 1952'de kaleme aldığı "Gazeteci Cyuda" adlı öyküde, savaş sonrası açlık ve sefalet çeken Japon çocuklarının yaşamlarını ele aldı.

GAZETELERDE MUHABİRLİK YAPTI

Aytmatov, enstitü yıllarında 1952'de şehir gazetelerinde muhabir olarak görev yapmaya ve köşe yazıları yazma tecrübesini yaşadı.

Usta edebiyatçı, 1953-1956 yılları arasında Kırgızistan Hayvancılık Araştırma Enstitüsünde de kıdemli hayvancılık uzmanı olarak çalıştı.

Kırgızistan'ın folklorik hikayelerini modern edebiyatla harmanlayan usta yazar, eserleriyle 1957'de Sovyet Yazarlar Birliğine kabul edildi.

Aytmatov, 1956-1958'de Moskova'daki Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsünde eğitimine devam etti ve özellikle 1958'de kaleme aldığı "Cemile" adlı eserinin Fransız şair Louis Aragon tarafından Fransızcaya çevrilmesiyle daha çok tanınmaya başladı.

2008'DE ALMANYA'DA VEFAT ETTİ

Çalışmalarıyla 1963'te Lenin Ödülü'ne layık görülen Aytmatov, edebi çalışmalarına ek olarak, Sovyetler Birliği Parlamentosunda milletvekili olarak görev yaptı.

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) eski Devlet Başkanı ve son lideri Mihail Gorbaçov'un danışmanlığını yapan beş kişiden biri olan Aytmatov, 1996'da Kırgızistan Cumhurbaşkanı Askar Akayev tarafından "kültür elçisi" sıfatıyla Kırgızistan'ın UNESCO temsilciliğine tayin edildi.

Aytmatov, Kırgızistan'ın bağımsızlığına kavuşmasından sonra edebi çalışmalarını sürdürmesinin yanı sıra ülkesini Lüksemburg, Belçika ve Hollanda'da büyükelçi olarak temsil etti.

Eserleri 176 dile tercüme edilen Aytmatov, 1985'te Hindistan Javaharlal Nehru Ödülü, 1988'de Japonya Doğu Felsefesi Enstitüsü Akademi Ödülü, 1994'te Avusturya Avrupa Edebiyatı Devlet Ödülü, 1998'de Friedrich Rueckert Ödülü ile 2004'te Alexender Men ve Leo Kopelev Ödülü'nün de aralarında bulunduğu çok sayıda ödül aldı.

Doğduğu topraklardan vazgeçmeyen, bozkırları ve yaşam biçimlerini uzun uzun anlatan yazar, eserlerinde savaş dönemine, aşk acılarına, kahramanlık hikayelerine, gelenek ve göreneklere, ninnilere, türkülere, masallara ve efsanelere yer verdi.

Yazar, 2008'de Rus televizyon kanalının belgesel çekimleri için gittiği Tataristan'ın başkenti Kazan'da ani böbrek rahatsızlığı geçirirken, tedavi için götürüldüğü Almanya'da 10 Haziran 2008'de 79 yaşındayken hayatını kaybetti.

Aytmatov, vasiyeti üzerine, ömrü boyunca hasretini çektiği babasının da kabrinin bulunduğu Bişkek'teki Ata-Beyit Ulusal Tarih ve Anıt Kompleksi'nde toprağa verildi.

İLK KEZ 1975'TE TÜRKİYE'YE GELDİ

Aytmatov, 1970'te kaleme aldığı "Selvi Boylum Al Yazmalım" adlı romanıyla Türkiye'de tanındı. Kitaptan uyarlanan ve başrollerinde Kadir İnanır ile Türkan Şoray'ın rol aldığı 1977 yapımı aynı adlı film, Türk sinemasının klasikleri arasında yer aldı.

Türkiye'de eserleri en çok okunan yabancı edebiyatçılardan biri olan Aytmatov, ilk kez 1975'te Turan Ülkesi Edebiyatına Hizmet Ödülü'nü almak üzere Türkiye'ye geldi.

Cengiz Aytmatov, 1992'de İstanbul Sinema Günleri'ne katılmak ve 2007'de ise Türk Dünyası Ödülü ile fahri doktora unvanını almak üzere iki kez daha İstanbul'u ziyaret etti.

Aytmatov adına 1998'de Ankara'da uluslararası bir bilgi şöleni düzenlendi, 2013'te ise Eskişehir Türk Dünyası Kültür Başkenti etkinlikleri çerçevesinde Cengiz Aytmatov Bilgi Evi açıldı.

TÜRK DÜNYASININ ORTAK DEĞERİ OLDU

Yaşamı boyunca çok sayıda esere imza atan Kırgızların gurur kaynağı Aytmatov, Türk dünyasına ve dünya edebiyatına Kırgız halkının kazandırdığı en büyük armağanı oldu.

Doğumunun 90'ıncı yılı nedeniyle 2018 yılı, Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY) tarafından Türk dünyasında Aytmatov için "Anma Yılı" olarak ilan edildi.

Anadolu Mektebi Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Sami Güçlü'nün başkanlığında Türkiye'de 600'ü aşkın lise ve üniversite öğrencisi, Aytmatov'un doğumunun 90'ıncı yılına ithafen Aytmatov'un tüm eserlerini okudu.

Kırgızistan'da Manas Destanı'nı ve Cengiz Aytmatov'un eserlerini araştırmak, yaşatmak ve yaygınlaştırmak amacıyla Manas ve Cengiz Aytmatov Milli Akademisi kuruldu.

Türkiye'de Şubat 2025'te Cengiz Aytmatov'un anısını yaşatmak ve Türk kültürünün gelecek nesillere aktarılmasını sağlamak amacıyla Ankara’da Cengiz Aytmatov Enstitüsü faaliyete geçti.

DÜNYA LİTERATÜRÜNE "MANKURT" KAVRAMINI KAZANDIRDI

Aytmatov, "mankurt" kavramını 1980'de kaleme aldığı "Gün Olur Asra Bedel" romanında tarihine küsen, geçmişini unutan, ailesine, mensup olduğu milletine, öz değerlerine yabancılaşan ve gayesi olmayan insanların mensup oldukları milletleri uyarmak için kullandı.

Toplumuna yabancılaşma olarak da kullanılan "mankurt" kavramı, Aytmatov'un kendisi kadar dünya tarafından tutulup benimsendi.

ESERLERİ 128 ÜLKEDE YAYIMLANDI

Aytmatov, "Zorlu Geçit (1956)", "Yüz Yüze (1957), "Cemile (1958)", "İlk Öğretmenim (1962)", "Toprak Ana (1963)" "Dağlar ve Bozkır Masalları (1963)", "Elveda Gülsarı (1966)", "Selvi Boylum Al Yazmalım (1970)", "Beyaz Gemi (1970)", "Fuji Dağı'nın Tepesi (1973)", "Gün Olur Asra Bedel (1980)", "Cengiz Han'a Küsen Bulut (1990)" adlı unutulmaz birçok esere imza attı.

Usta yazarın eserleri 128 ülkede yayımlandı.

Cengiz Aytmatov, Kırgızistan Devlet Kahramanı Ödülü, Hindistan Javaharlal Nehru Ödülü, Japonya Doğu Felsefesi Enstitüsü Akademi Ödülü, Avusturya Avrupa Edebiyatı Devlet Ödülü, Friedrich Rueckert Ödülü, Alexender Men ve Leo Kopelev ödülleriyle birlikte farklı ülkelerden 46 devlet ödülü aldı. (AA)Bu içerik Hazar Gönüllü tarafından yayına alınmıştır

Gelişmeleri kaçırmamak için SonTurkHaber.com'dan en güncel haberleri takip edin.
seeGörüntülenme:62
embedKaynak:https://haber.mynet.com
archiveBu haber kaynaktan arşivlenmiştir 10 Haziran 2025 11:12 kaynağından arşivlendi
0 Yorum
Giriş yapın, yorum yapmak için...
Yayına ilk cevap veren siz olun...
topEn çok okunanlar
Şu anda en çok tartışılan olaylar

99. Gazi Koşusu’nun ödül töreni yapıldı

29 Haziran 2025 19:55see135

14 yaşındaki çocuk kaza yaptı; 3 aylık bebek öldü

29 Haziran 2025 16:29see117

Bahçelievler’de alev alev yanan lüks otomobil hurda yığınına döndü! Yaklaşık 2 milyon TL bir zararımız var

30 Haziran 2025 01:05see115

Düzce haberleri Düzce de 41 genç hafız oldu 30 Haziran 2025

30 Haziran 2025 09:53see114

Rihanna nın bebeğinin cinsiyetini sevgilisi Rocky ağzından kaçırdı

01 Temmuz 2025 09:32see114

İspanya yı mağlup eden Belçika Avrupa Şampiyonu oldu

29 Haziran 2025 23:41see113

Aydın da 4 kişinin yaralandığı kazanın ardından kaçan ehliyetsiz sürücü yakalandı Aydın Haberleri

29 Haziran 2025 20:41see111

Yürüyüşe çıktılar, rastgele buldular! Değeri 27 milyon lira Sözcü Gazetesi

29 Haziran 2025 19:02see111

Çinli Leapmotor’dan 587 Bin Liralık Elektrikli Otomobil: B01 Ön Satışta

30 Haziran 2025 19:22see111

Uyuşturucu ticareti yapanlar İznik te yakalandı

30 Haziran 2025 18:51see111

At gözlüğü Gökhan Özcan

30 Haziran 2025 04:05see110

Gassal a İtalya dan ödül Kültür Sanat Haberleri

30 Haziran 2025 04:05see110

İstanbul Emniyeti nden organize suç örgütüne 4 ilde operasyon: 14 tutuklu

30 Haziran 2025 19:23see110

Ciğerlerimiz yanıyor: İzmir, Manisa ve Antalya’da orman yangınları sürüyor

30 Haziran 2025 10:26see109

Parkta korku dolu anlar! Pota devrildi, 17 yaşındaki genç yaralandı: Defalarca bildirdik ama müdahale yapılmadı

30 Haziran 2025 00:43see109

1 milyon vatandaşa metrobüs müjdesi: İstanbul dan sonra bir ilk! Ulaşımda çığır açacak

29 Haziran 2025 22:35see109

İzmir de korkutan görüntüler!

29 Haziran 2025 17:16see109

100 günü aşkın süredir hapiste olan İmamoğlu dan Erdoğan a tarihi fark

30 Haziran 2025 17:51see108

İsrail Gazze de kafeteryaya sığınan sivilllere saldırdı

30 Haziran 2025 18:05see107

Yer: Fethiye! 2 vatandaşa denizden tıbbi tahliye gerçekleştirildi

29 Haziran 2025 22:57see107
newsSon haberler
Günün en taze ve güncel olayları