Kurultay ve kayyum tartışmaları sürerken Hangi kanun ve yargı yolunun kullanılacağı tartışmalarına noktayı Prof. Dr. Ersan Şen koydu!

Prof. Dr. Ersan Şen, bir süredir CHP kurultayı ile CHP İstanbul İl Başkanlığı'na kayyum atanmasıyla ilgili uygulanması gereken kanunlar hakkında son noktayı koydu. Şen, hukuki olarak süreçlerde dikkate alınması gereken kanunları belirttiği açıklamasında şu ifadeleri kullandı:

"HANGİ KANUN, HANGİ YARGI KOLU?"

Şen, 'Siyasi Parti Seçimlerinde Hangi Kanun, Hangi Yargı Kolu?' başlıklı yazısında aşağıdakileri söyledi:

"2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu ile 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’u birbirinden ayrı değerlendirmek gerekir. “Yasama” üst başlığı altında düzenlenen “Seçimlerin genel yönetim ve denetimi” başlıklı Anayasa m.79’da, milletvekili ve Cumhurbaşkanı seçimleri ile buraya yapılan atıf nedeniyle mahalli idareler seçimlerinin genel yönetimi ve denetimi konusunda Yüksek Seçim Kurulu yetkili kılınmıştır. Anayasa m.79/2’de belirtilen seçimlerin, siyasi partilerde yapılan seçimlerle bir ilgisi bulunmamaktadır.

Siyasi partilerin kuruluşunda, denetiminde ve faaliyetlerinde Yüksek Seçim Kurulu prensip olarak yetkili kılınmamıştır. Siyasi partilerin büyük kurultayı, il ve ilçe seçimlerinin yönetimi ve denetimi hususunda bir yargı kolu tartışması yaşandığı görülmektedir. Bir görüşe göre Seçim Yargısı, yani YSK; diğer görüşe göre ise Adli Yargı kolunun Medeni Yargı bölümü görevli ve yetkilidir.
Siyasi partilerin 2820 sayılı Kanun gereğince yapacağı seçimlerle ilgili YSK ile il ve ilçe seçim kurullarını görevli sayan görüş, bunun dayanağını “Seçimlerin yapılması” başlıklı 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 21. maddesi olarak göstermektedir. Gerçekten de 21. maddenin 2. fıkrasında seçim yapılacak büyük kongre ile il kongrelerinin toplantıları ve listeleri bakımından YSK tarafından belirlenecek seçim kurulu başkanına, ilçe kongreleri yönünden ise o yer ilçe seçim kurulu başkanına iki nüsha parti üyesi listenin verileceği, seçim kurulu başkanı tarafından kongrenin sevk ve idare edileceği, seçim sürecinde yapılan itirazların “hakim” tarafından inceleneceği ve kesin olarak karara bağlanacağı, hükümde geçen “hakim” sözünden anlaşılması gerekenin ise, YSK’nın belirleyeceği seçim kurulu başkanı veya o yer seçim kurulu başkanı olduğu,

2820 sayılı Kanun m.21/1’de; siyasi partilerin genel merkez, il ve ilçe organları seçimleri ile il kongresi ve büyük kongre delegelerinin seçimleri, yargı gözetimi altında gizli oy ve açık tasnif esasına göre yapılacağının belirtildiği,

Bu sürecin bir seçim yargısı olarak düşünülmesi gerektiği,

Siyasi Partiler Kanunu m.21/10’ya göre; seçimin devamı sırasında yapılan işlemler ile tutanakların düzenlenmesinden itibaren iki gün içinde seçim sonuçlarına yapılacak itirazların hakim tarafından aynı gün inceleneceği ve kesin olarak karara bağlanacağı,

Maddenin devamı olan m.21/11’e göre; hakim, seçim sonuçlarını etkileyecek ölçüde bir usulsüzlük veya kanuna aykırı uygulama nedeniyle seçimlerin iptaline karar verdiği takdirde, bir aydan az ve iki aydan fazla bir süre içinde olmamak kaydıyla seçimlerin yenileneceği, hakimin yeni seçim tarihi tespit ederek, bunu ilgili siyasi partiye bildireceği,

2820 sayılı Kanun m.21/12’de; İlçe seçim kurulu başkanı ve seçim sandık kurulu başkanı ile üyeleri bakımından 298 sayılı Kanunda belirlenen esaslara göre Genel Bütçeden ücret ödeneceğinin belirtildiği, seçimler sırasında sandık kurulu başkan ve üyelerine karşı işlenen suçların Devlet memurlarına karşı işlenmiş gibi cezalandırılacağının ise m.21/13’de düzenlendiği,

maddenin karmaşık olduğu, bazı yazım hataları ve eksik hususlar içerdiği, maddenin 12. ve 13. fıkralarında eksik ve hataların gözüktüğü, yine maddede geçen “hakim” sıfatından kimin kastedildiğinin net olarak ortaya koyulmadığı, yorum yoluyla bu sıfatın “seçim yargısı” kapsamında değerlendirilmesi gerektiği,

Ancak siyasi partilerin kuruluşunda, denetiminde ve faaliyetlerinde YSK’nın bir yetkisinin bulunmadığı, Siyasi Partiler Kanunu’nun özel bir kanun olup, siyasi partilerle ilgili süreçleri düzenlediği, siyasi partilerde seçimlerin yapılmasının 2820 sayılı Kanunun 21. maddesinde yer aldığı, maddede seçimlerde yargı gözetiminden bahsedildiği, seçim öncesi ve seçimin sonucunu etkileyecek denetimin “hakim” tarafından yapılacağının belirtildiği,

Bununla birlikte; “Diğer kanunların genel olarak uygulanacak hükümleri” başlıklı 121. maddenin 1. fıkrasında, “Türk Kanunu Medenisi ile Dernekler Kanununun ve dernekler hakkında uygulanan diğer kanunların bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri, siyasi partiler hakkında da uygulanır.” hükmünün bulunduğu,

maddede siyasi partilerin seçimlerinin, genel yönetiminin ve denetiminin münhasıran YSK’ya ait olduğuna dair bir hükmün bulunmadığı, bu nedenle siyasi partilerin seçimlerinin Anayasanın 79. maddesinde ele alınamayacağı, siyasi partilerle ilgili Anayasa hükümlerini oluşturan 68 ve 69. maddelerin siyasi haklar içinde düzenlendiği, bu yönü ile siyasi partilerin ülkede yapılacak seçimlerde ilişkili olduğunda tartışma bulunmadığı, fakat YSK’yı düzenleyen 79. maddede siyasi parti seçimlerinden bahsedilmediği gibi, yalnızca mahalli idareler yönünden Anayasa m.127/3 tarafından Anayasa m.67’ye atıf yapıldığı, 2972 sayılı Mahalli İdareler İle Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun’unda da mahalli idareler seçimlerinin yönetimini ve denetimini YSK’nın yapacağına dair açık hükümlerin bulunduğu,

2820 sayılı Kanunun 21. maddesinin, aynı Kanunun 121/1’e yapılan atfı ve bu atıfta geçen kanunlarda öngörülen hukukilik denetimi yetkisini ortadan kaldırmadığı, bu nedenle siyasi partilerde yapılacak seçimin yönetiminin ve denetiminin münhasıran YSK’ya ait olacağına dair özel bir düzenleme olmadığından, kesin hükümsüzlük, yokluk veya iptal gibi iddiaların 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu ve 5253 sayılı Dernekler Kanunu’nda öngörüldüğü şekilde dile getirilmesinde bir engel bulunmadığı,

Siyasi partilerin büyük kurultay, il ve ilçe kongrelerinin seçimlerine katılan başkan, yönetim kurulu veya disiplin kurulu aday ve üyelerinin tümünün, seçimlerle ilgili ortaya atılan iddialardan dolayı seçimlerin iptaline karar verilmesi nedeniyle etkilenmesinin, usule uygun seçilmiş olanlar bakımından mağduriyet oluşturacağı, çünkü hakkında herhangi bir şaibe iddiası bulunmadan seçilen başkanı ve üyeyi iptalin etkilememesi gerektiği ancak, gerek 21. maddenin ve gerekse Türk Medeni Kanunu ile Dernekler Kanunu hükümlerinin seçimli kongreleri bir bütünde değerlendirilip, karar bölünemeyeceğinden, seçilmiş adaya dönük değil, bir bütünde alınan kararların sonlandırılması ve bu şekilde tüm bu seçim süreçlerin yenilenmesini öngördüğü, esasen bu yönden ve Siyasi Partiler Kanunu ile 298 sayılı Seçim Kanunu ve m.121/1 atfı ile uygulanan Türk Medeni Kanunu ve Dernekler Kanunu arasında yaşanan sorunların aşılması için yasal düzenlemeye gidilmesi gerektiği ve en önemlisi de bu konuda içtihada ihtiyaç bulunduğu, “Seçim Yargısı” ve “Adli Yargı/ Medeni Muhakeme” kavramları arasında yaşanan görev ve yetki tartışmasının sonlandırılmasının gerektiği, yapılan siyasi parti kongresinin “demokrasi” ve “eşitlik” esaslarına aykırı icra edildiğine dair hukuk mahkemesinin tespiti ile temsili demokraside seçmen iradesine ve seçilene seçim yargısı dışında demokratik olmayan yollarla müdahale edildiğine dair iddiaların çatıştığı, bu nedenle siyasi polemiklerin arttığı, seçime veya bir siyasi partinin iç işlerine demokratik olmayan yollarla yargı yoluyla müdahale edildiği iddiasını gündeme taşıdığı,

2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 21. maddesinin 11. fıkrasında geçen “seçim yenileme” usulünün, aynı maddenin 10. fıkrasında belirtilen şekilde seçim sonuçlarına 2 gün içinde yapılacak itirazların “hakim” tarafından aynı gün incelenip, kesin olarak karara bağlanması ile mümkün olduğu, ancak bu hükümlerin aldatılma, korkutulma, yanıltılma gibi iradeyi sakatlayan veya kesin hükümsüzlük veya yokluk biçiminde ortaya çıkan sebeplerle Türk Medeni Kanunu hükümleri gereğince dava açılmasını engellemeyeceği,

Son olarak; bir para veya menfaat temini veya vaadi ile oy elde edilmesinde iradenin sıhhati bakımından bir sakatlığın bulunmadığı, burada irade fesadından bahsedilmeyeceği, çünkü oy kullananın iradesinin sandığa yansıdığı, yani sandığa yansıyan oy ile seçmen iradesi arasında bir farkın olmadığı,

Haksız oy temini iddialarından hareketle “demokrasi” ve “eşitlik” ilkelerine aykırı seçim yapıldığından bahisle kesin hükümsüzlük uygulanacağına dair yasal bir düzenlemenin de bulunmadığı, ancak mahkemenin bir kanun boşluğu olduğu gerekçesiyle Türk Medeni Kanunu m.1’den hareketle yasa boşluğunu doldurma gayretine girip girmeyeceğini, girecekse, buna ilişkin gerekçesini kararda görmek gerektiği,

İradeye fesat karıştırma veya haksız oy temini gibi iddiaların ancak ileri etkili iptal sebebi olabileceği, bununla birlikte haksız oy teminin 298 sayılı Seçim Kanununun 152. maddesinde olduğu şekilde, Siyasi Partiler Kanunu m.112’de karşılığının bulunmadığı, haksız oy teminin siyasi ahlak ve etik bakımından sakıncalı olduğu, fakat kanun koyucunun siyasi partilerle ilgili yasal düzenleme olan 2820 sayılı Kanunda bu yönde bir suç ve ceza tanımına gitmediği, 2820 sayılı Kanunun 112. maddesinde belirtilen “Yapılan oylamalara ve bu oylamaların sayım ve dökümüne hile karıştıranlar” ibaresinin, 298 sayılı Kanunun 164. maddesinde tanımlanan oy verme sonucuna tesir edecek suça benzediği, fakat 298 sayılı Kanunun 152. maddesinde tanımlanan haksız oy temini suçunun 2820 sayılı Kanunda öngörülmediği,

İŞTE UYGULANMASI GEREKEN KANUN VE YARGI YOLLARI!

Tüm bu açıklamalar çerçevesinde; siyasi partilerin kurultay, il ve ilçe kongrelerinin seçimlerinde, Siyasi Partiler Kanunu’nun 21. maddesi ile aynı Kanunun m.121/1’in atfı ile Türk Medeni Kanunu ve Dernekler Kanunu’nun uygulanacağı, 298 sayılı Kanun kapsamına giren seçimlerin dışında kalan siyasi partilerin seçimlerinde “Seçim Yargısı” olarak bildiğimiz YSK’nın mutlak yetkisinin (münhasır görevinin) bulunmadığı, Anayasada ve yasal düzenlemelerde bu yönde kesin ve açık bir hükmün olmadığı, bu nedenle farklı bir yargı kolu olan Adli Yargı kolu içinde yer alan genel mahkemelerin (sulh hukuk ve asliye hukuk mahkemelerinin) görevli olduğu,

İzahtan varestedir."