Maaş bordrosu, kefil, Findeks raporu… Ev sahiplerinin talepleri yasal mı?

İstanbul'da kiralık ev arayışında kiracılardan istenen belgeler tartışma konusu oldu. Şişli'de bir daire kiralayan A.D., ev sahibi ve emlakçının maaş bordrosu, iki kefil, Findeks raporu ve tahliye taahhütnamesi talep ettiğini anlattı. Gayrimenkul Hukuku Uzmanı Avukat Ali Güvenç Kiraz, bu tür taleplerin Borçlar Kanunu'na aykırı olmadığını, ancak kişisel bilgilerin üçüncü kişilerle paylaşılmasının suç teşkil edeceğini belirtti. Kiraz, depozito miktarının yasal olarak en fazla üç kira bedeli olabileceğini, ayrımcı ilanların ise idari para cezasına yol açabileceğini vurguladı.

Hürriyet'ten ne göre, İstanbul Şişli'de kira sürecinde karşılaştığı zorlukları paylaşan A.D., ev sahibi ve emlakçının ekstra belgeler ve depozitolar istemesiyle şaşırdı. Maaş bordrosu, kefil, Findeks raporu gibi taleplerin yanı sıra taşınma masrafları da bütçesini zorladı. Ev sahibinin Tahliye taahhütnamesine imza atmak zorunda kalan A.D.'nin hikâyesi, kiralama sürecindeki hukuki ve etik sınırları yeniden gündeme getirdi.

"Borçlar Kanununa aykırı değil"

Sarı, konuyu Gayrimenkul Hukuku Uzmanı Avukat Ali Güvenç Kiraz'a sordu. Kiraz, "Ev sahibinin kira sözleşmesi imzalamadan önce kiracısından maaş bordrosu, Findeks raporu ve kefil istemesi Borçlar Kanununa aykırı değildir" diyerek şunları ekledi:

"Bu talepler özellikle ev sahiplerinin kira sözleşmesi yaptıktan sonra kiracıyı tahliye etmenin çok zor olması ve kira bedelini ödememe halinde tahliye sürecinin yaklaşık iki-üç yıla uzaması nedeniyle talep ediliyor. Mülk sahibi kişinin özel hayatı ile ilgili bilgi ve belgeleri kesinlikle talep edemez bunun dışında ekonomik hayatını ilgilendiren konularda kira borcunun ödeyip ödemeyeceğini bilemeyeceği bir noktada talep edebilir.

Findeks risk raporu gibi kişisel finansal bilgiler ev sahibi tarafından üçüncü kişi veya kurumlarla kesinlikle paylaşılmamak şartıyla talep edilebilir. Bunların talep edilmesi üçüncü kişi veya kurumlarla paylaşılmadığı sürece Kişisel Verileri Koruma Kanununa aykırı olmayacaktır.

Ancak bu veriler üçüncü kişi veya kurumlarla mülk sahibi tarafından kiracının izni olmadan paylaşılırsa bu şikâyete tabi bir durum oluşturur. Mülk sahibi Türk Ceza Kanunu 136/1 maddesi gereğince 2 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası suçlaması ile yargılanabilir."

"Mülk sahibi hiçbir şekilde ayrımcı bir ifade kullanamaz ve bunu kiralama şartı olarak ileri süremez"

"Herhangi bir internet portalında veya fiziki olarak bir emlak şirketi afişinde mülk sahibi hiçbir şekilde ayrımcı bir ifade kullanamaz ve bunu kiralama şartı olarak ileri süremez. Bekâra kiraya verilmez, sadece yabancıya kiralanabilir, sadece memura kiraya verilir, şu cinsiyette olanlar sadece kiralayabilir gibi ifadeler ayrımcı ifadeler olup Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik kurumuna yapılacak şikâyet neticesinde mülk sahibi idari para cezası ile cezalandırılır."

Emlakçının bu şekilde bir baskı kurması etik değerler içerisinde olmaması gereken bir davranış olduğuna dikkat çeken Ali Güvenç Kiraz, "Bu durum meslek etiğine aykırılık olarak ancak değerlendirilebilir. Bunun haricinde 'bu evi siz tutmazsanız başkası tutar' ifadesi herhangi bir şekilde tüketici kanunu ve haklarına aykırılık olarak değerlendirilemez. Emlakçı bunu yaparken, kiracıya sürekli mesajlar atmış ya da arayarak sürekli taciz etmiş se ancak bu tüketici haklarına aykırılık olarak değerlendirilebilir" ifadelerini kullandı.

"Depozito güvence bedeli olarak üç kira bedeli kadar alınabilir"

"Depozito güvence bedeli olarak güncel kira bedelinin üç katı kadar yani üç kira bedeli kadar alınabilir" diyen Ali Güvenç Kiraz, şu önemli bilgilerin altını çizdi:

"Bunun üstünde olan depozito talepleri yasal değildir. Kira bedelinin kiracının sözleşmeye imza atarak o ay kira parası olarak hemen ödenmesi de yasaldır. Depozito bedeli tahliye halinde hiçbir şekilde kira bedeline mahsup edilemez, tahliye anında 'alındığı bedel kadar ödenecektir' şeklinde bir hüküm yoksa tahliye anındaki kira bedeli kapsamında ilk sözleşme tarihinde ne kadar alındıysa geri kiracıya iade edilmek zorundadır.

Örneğin 5 bin lira kira bedeli alınmış, iki depozito olarak 10 bin lira alınmış ve tahliye anında sözleşmede özel bir hüküm yoksa, kira bedeli de 10 bin lira olmuşsa, depozito iki kira bedeli yani 20 bin lira olarak kiracıya geri ödenmeli."

- Tahliye taahhütnamesi imzalanmış olsa bile, kiracının "uzun süre oturmak istiyorum" şeklindeki beyanı ve ev sahibinin "sözlü güvence" vermesi hukuki olarak bir anlam taşır mı? 

"Tahliye taahhütnamesi boş olarak dahi imzalanıp mülk sahibine verilebilen ve dolayısıyla imzası geçerli olması halinde üzeri sonradan doldurularak her zaman icraya konulabilen bir belgedir.

Böyle bir niteliği olan belgenin kiracı tarafından baskı altında alındığının tek ispatı sözleşme ile aynı tarihte düzenlenmiş olması ve kira sözleşmesi özel şartlar bölümüne eklenmiş olmasıdır. Bu kapsamda mülk sahibinin tarafların konuşmaları sırasında vermiş olduğu sözlü güvencenin yazılı belge kapsamında bir karşılığı önemi veya tahliye taahhütnamesinin geçerliliğini yok edici bir etkisi kesinlikle yok."