Market raflarında tehlike: Tereyağı, yumurta ve tavukta tespit edildi Sözcü Gazetesi

Fransa’da yürütülen bir dizi bilimsel araştırma ve piyasa analizi, gıda güvenliği açısından endişe verici sonuçlar ortaya koydu. Petrokimyasal bir solvent olan hekzan, tereyağından yumurtaya, sıvı yağdan tavuk etine kadar birçok temel gıdada tespit edildi. Uzmanlar, bu maddenin insan sağlığı için ciddi tehlikeler taşıdığı konusunda uyarıyor.

HEKZAN NEDİR VE NEDEN KULLANILIYOR?

Hekzan, özellikle soya, kolza (kanola) ve ayçiçeği gibi tohumlardan maksimum verimle yağ elde etmek amacıyla kullanılan bir petrokimyasal çözücü. Bu işlem sonrası ortaya çıkan “tourteau” adı verilen kalıntılar ise hayvan yemi olarak değerlendiriliyor. Bu zincirle birlikte, hekzanın kalıntıları hayvanların vücuduna geçiyor; dolayısıyla süt, yumurta, et gibi hayvansal ürünlerde de hekzan izleri tespit edilebiliyor.

BİLİMSEL BULGULAR: SÜT VE YUMURTADA PETROL KALINTISI

Fransa Ulusal Tarım, Gıda ve Çevre Araştırmaları Enstitüsü (INRAE) tarafından yapılan çalışmada, hekzanla işlenmiş yemlerle beslenen ineklerin sütlerinde petrol türevi kalıntılara rastlandı. Aynı araştırma, alternatif olarak kullanılan bitki bazlı solventlerde bu kalıntıların çok daha düşük seviyede olduğunu ortaya koydu.

25 ÜRÜNDE TESPİT EDİLDİ

2024 yılı içinde Fransa’nın kuzeyindeki süpermarketlerden toplanan 54 farklı gıda ürünü üzerinde yapılan analizlerde, 25 üründe hekzan kalıntısı bulundu. Bu ürünler arasında:

Margarini sıvı yağ, tereyağı, yumurta, tavuk eti gibi temel gıdalar yer alıyor. Kalıntı oranları ise 0,01 ile 0,4 mg/kg arasında değişiyor.

TÜKETİCİ ETİKETLERDEN ANLAYAMAZ

Hekzan, gıdalarda katkı maddesi değil, “yardımcı teknoloji maddesi” olarak sınıflandırıldığı için, etiketlerde belirtilmek zorunda değil. Bu da tüketicinin hekzan içerikli bir ürünü hiçbir bilgiye sahip olmadan satın almasına neden oluyor.

SAĞLIK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: SESSİZ TEHLİKE

Bilim insanlarına göre hekzan:

- Nörotoksik: Sinir sistemine zarar verebilir

- Reprotoksik: Üreme sistemini olumsuz etkiler

- Endokrin bozucu: Hormon dengesini bozar

- Çocuklar için riskli: Bebek mamalarında bile hekzan izlerine rastlandı

YASALAR GERİDE KALDI: YENİ DEĞERLENDİRME YOLDA

Avrupa’da hekzan için belirlenen yasal sınır, 1994 yılına dayanıyor. Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), bu sınırları 2025 Haziran ayında yeniden değerlendirmeye hazırlanıyor.

BAZI MARKALAR HAREKETE GEÇTİ

Fransa’da bazı firmalar şimdiden hekzan kullanımını bırakmaya başladı. Örneğin bebek maması üreticisi Les Petits Culottés, hayvan yemlerini ve bitkisel katkıları solventsiz alternatiflerle kontrol ederek piyasaya sürdüğünü duyurdu.

ETİKET OKUMAK YETMİYOR

Tüketicinin ürün etiketi üzerinden hekzan riskini fark etmesi mümkün değil. Uzmanlar, daha şeffaf etiketleme, hekzansız üretim tekniklerine geçiş ve yasal düzenlemelerin acilen güncellenmesi gerektiğini vurguluyor. Fransa'da başlayan bu tartışma, kısa süre içinde Avrupa genelinde daha geniş bir gıda güvenliği gündeminin parçası haline gelebilir.