Mehmet Ocaktan: Şeriatın Allah ın değişmez kanunu olduğu konusunda ısrar isabetli değil

Karar gazetesi yazarı Mehmet Ocaktan, "Şeriat hukuku değişmez bir hukuk mudur?" başlıklı köşe yazısında İslam toplumlarında zamanın değişen şartlarına göre farklı şeriat uygulamalarının ortaya çıktığını belirterek, şeriatın "Allah’ın değişmez kanunu" olduğu yönündeki ısrarın isabetli olmadığını ifade etti. Ocaktan, modern dönemde birçok Müslüman ülkede şeriat hukukunun dönüştürülerek modern hukuk kanunlarının benimsendiğini ve geliştirildiğini söyledi.

Ocaktan şöyle yazdı:

"Zamanın değişen şartlarına göre İslam toplumlarında farklı şeriat uygulamalarının ortaya çıktığı dikkate alındığında, şeriatın Allah'ın değişmez kanunu olduğu konusunda ısrar etmenin çok da isabetli olmadığı anlaşılmaktadır.

Nitekim modern dönemde, Müslüman ülkelerin önemli bir bölümünde söylemsel olarak 'şeriat hukuku' geçerliymiş gibi gözükse de bir bakıma şeriat hukuku dönüştürülerek modern hukuk kanunları benimsenmiş ve geliştirilmiştir. Bir başka deyişle, modern kanunlar şeriat hukukuna eklemlenmiştir.

Bunun en önemli örneklerinden birisi; Osmanlı'da Ebu's-Suud'un seküler hukuk uygulamalarını Şeriat'la uzlaştırarak getirdiği yeniliklerdir.

Ebus's-Suud, bazı Sünni alimlerin karşı çıkmasına rağmen, Para Vakıfları konusunda önemli yenilikler getirdi. Vakfedilmiş sermayenin üzerindeki faizden gelir elde edildiği için oldukça sorunluydu. Fakat daha küçük yardım vakıfları için önemli bir kaynaktı ve uygulamada da oldukça yaygındı. Ebu's-Suud hakimlik sıfatıyla bunun gibi birçok vakfı meşru hale getirdi.

Sami Zubaida'nın da belirttiği gibi, Ebu's-Suud'un para vakıflarını ve dolayısıyla faiz ödemelerini hukukileştirdiği fetvası, yetkilileri ve vakıfları rahatlattı. Zira bunu yasaklamak ekonomik ve dini hayatta ciddi çatlamalara sebep olacaktı. Ebu's-Suud'un kullandığı mantık, faizin üç taraf arasında farazi bir satış çemberi içerisinde formüle edildiği hiyel (hile) sınıfından yaygın bir mekanizmaydı. Doğal olarak insanlar bu faiz oranlarıyla borç alıp verdi. (İslam Dünyasında Hukuk ve İktidar, s.174)

Şer'i hukukta esaslı değişiklikler yapılması açısından Osmanlı'daki teşri (yasa yapma) faaliyetleri, Müslüman dünyada adeta bir kilometre taşı niteliğindedir. Osmanlı padişahlarının koyduğu kanun ve kanunnameler, modern hukuka geçiş açısından da son derece önemlidir. Padişahlar bu teşri faaliyetlerinin, şer'i hukuka karşıtlık için değil, tam aksine onu tamamlayan nitelikte olduğuna inanmaktadırlar."

Yazının tamamı için .