MEVLÜT TEZEL Esnaf sipariş platformu mümkün mü?

Sosyal medyada bir esnaf, bir paket yemeği, sipariş sitesi üzerinden 230 liraya sattığını ama sadece 69 TL kazandığını iddia etmişti: "Restoranda 150 TL'ye sattığımı burada 230 TL'ye satmama rağmen kâr bırakmıyor."
Buna benzer serzenişleri dışarıdan yemek sipariş ettiğimiz birçok restoran ve lokantadan duyuyoruz.
Dün Esnaflar, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu öncülüğünde esnafın kendi sipariş platformunu oluşturmaya hazırlan- dığına dair haberler çıktı.
Amaç esnafın düşük komisyonla satış yapabilmesini sağlamak.

Böylece komisyon tutarlarının yemek ücretlerine yansıması engellenecek ve fiyatlar düşecek.
Bu girişim keşke başarılı olsa. Böyle bir platform oluşturmak ve en önemlisi işler hale getirmek için büyük yatırım gerekiyor.
Platformun yaygınlaşması için de yıllarca reklam yapılması gerekiyor.
Yemek siteleri başta düşük komisyon alıp esnafa iyi kazandırıyordu.
Restoran ve lokantalar kilometrelerce uzaktaki müşterilere kolayca ulaşabiliyorlardı.
Pandemiyle birlikte sipariş platformları yaygınlaşınca restoran ve lokantalar geç saatlere kadar çalışma fırsatı elde ettiler.
Hatta sadece paket servis çalışan kapalı sistem mutfaklar kuruldu.
Yemek siteleri ne zaman vatandaşı yemek sipariş verdirmeye alıştırdılar, vazgeçilmez oldular, esnaftan aldıkları payı da kademeli olarak artırdılar.
Bu sistemde indirim kampanyalarıyla sürekli müşteri kazanıyor ve indirimlerin maliyeti de esnaftan çıkarılıyor!
Bu durum gıda enflasyonunu bile tetikliyor.
Ancak çoğu esnaf yemek sitesinden 200 TL'ye sattığı dürümü, kapısına gelene de aynı fiyattan satıyor! Fiyat indirenler de var ama sayıları az!
Hatta internet siparişinden çok kazanan işletmeler kendi moto-kurye sistemlerini kuruyor!
Siteye vereceği komisyonun daha azını kuryeye maaş olarak ödüyor. Yani ev teslimat ücreti her şekilde vatandaşa yansıyor!
Böyle olunca da müşteri siteden siparişe yöneliyor ve promosyonlardan faydalanmaya çalışıyor.
Keşke yabancı şirketlere para kaptırılmasa ama yemek sipariş sistemi kurmak büyük maliyet. Elbette bir yerden başlamak, bir adım atmak gerekiyor.

***

ARAÇ EKSPERTİZ FİYATLARI
Türkiye'de yılda ortalama 8 milyon araç el değiştiriyor. İkinci el araç piyasasının bu kadar büyük olması ve hurda kabul edilecek araçların yollarda olması da başka bir tartışma konusu!
Kilometre düşürme, sahte parça, kazalı birkaç aracın birleştirilip tek araç yapılması gibi birçok olumsuzlukların yaşandığı ikinci el araba piyasasında, mutlaka ekspertiz raporu alması tavsiye ediliyor.

Elbette riske girmeye gerek yok lakin çıkan son haberlere göre araç ekspertiz fiyatları da uçmuş!
Örneğin sadece kaporta-boya, motor mekanik kontrolün fiyatı ortalama 4 bin TL!
Alt mekanik kontrol, yürür aksamı incelenmesi, fren, süspansiyon, yanal kayma testi, yol testi vs. yaptırdığınızda ise 'full paket'ten 5-6 bin TL arası ödüyorsunuz.
Bir de 'ekstra full' paket inceleme varmış. Üstteki paketlere ek olarak 1000 km kaporta boya garantisi, hava yastığı cihaz ve fiziki kontrolü, dyno motor performans testi vs. yaptırıp 11 bin ile 19 bin 500 TL arası bir ücret ödüyorsunuz.
Bir araç alırken normalde her şeyi kontrol ettirmek gerekir. Örneğin sadece kaporta-boya, motor mekaniği kontrolü yaptırırken, fren ve süspansiyon sistemlerinin durumunu öğrenememek çok saçma!
Ekspertiz fiyatları düşmeli diyeceğim lakin 19 bin lira için 1-2 milyonu çöpe atmaya değmez.
Ekspertiz firmalarının sayısı artıkça belki rekabet artar ve fiyatlar düşer.

***

YAPAY ZEKA EĞİTİMİ ŞART!
Çin hükümeti geçtiğimiz ay ülkedeki tüm ilkokul ve lise öğrencileri için yapay zeka eğitimini zorunlu hale getirdi. Çocuklar 6 yaşından itibaren yapay zekayla ilgili temel kavramları öğrenecek.
Öğrenciler, her yıl en az sekiz saatlik yapay zeka dersi alacak.
Küçük yaş grubuna akıllı hoparlör ya da yüz tanıma gibi günlük teknolojiler üzerinden temel kavramlar anlatılacak.

Ortaokul seviyesinde makine öğrenmesi, veri işleme ve yapay zeka uygulamaları işlenecek.
Lise seviyesine gelindiğinde ise öğrenciler kendi yapay zeka projelerini geliştirecekler.
Bizim de yapay zeka trendini kaçırmamız lazım.
Hem kendi yapay zekamızı geliştirmeliyiz hem de bu alanda eğitime küçük yaşlarda başlamalıyız.
Gelecek yapay zekada!

***

BU KAÇINCI UZATMA?
2016 öncesi alınan eski tip ehliyetlerin yenilenmesi için son tarih yine uzatıldı. Bu sefer 31 Ekim!
Kaç kere uzatıldı inanın unuttum.
Benim yeni ehliyetimin yenilenme süresi bile yaklaştı; bir yılı kaldı!
Bir daha uzatılır mı dersiniz?
Bir ehliyet yenileme süreci sürekli ötelenir mi?
Halen 2 milyon 33 bin 472 kişinin eski tip ehliyet kullanıyor!

Şimdi yenilerlerse 15 TL ödeyecekler.
31 Ekim'den sonra ise bu fiyat B sınıfı sürücü ehliyeti için 7 bin 438 TL'ye yükselecek.
Yani vaktinde ehliyetlerini yenileyenler 2027'den itibaren zamlı ödeyecek!
Son ana kadar yenilemeyenler yine karlı çıktı! Bu durum birçok alanda geçerli. Vergisini ödemeyenlere de zaman zaman yapılandırma getiriliyor. Vergi parasını dövize, altına yatıran kazanıyor!
Vergisini gününde ödeyenler kendilerini enayi gibi hissediyor!
Bir karar alınır ve uygulanır.
Süreyi kaçıranlar da cezasını öder. Bu kadar basit!
Alınan karar sürekli ertelenerek ihmalkâr ya da kötü niyetli vatandaşlar ödüllendiriliyor.
Oysa yıllardır tüm uyarılara rağmen ehliyetini yenilemeyenlerden 7 bin 438 TL alınsa buna kim karşı çıkar?
Aksine bu karar alkışlanır.

***

Altyazı
"Asiye, ben seninle karşılaşacağımı bilseydim; başka türlü yetiştirirdim kendimi." (Sultan Makamı)