MEVLÜT TEZEL Kuraklıktan daha büyük sorun: Su israfı!

İstanbul'un barajlarındaki su seviyesi, yüzde 29,87 gibi kritik bir seviyeye geriledi.
İzmir'in durum daha kötü. Barajların doluluğu yüzde 5'e indi. Şehirde su kesintileri yaşanıyor.
Ankara'da da barajlardaki su oranı düştüğü için kademeli su kesintilerine gidiliyor.
Uludağ'ın eteklerindeki Bursa'da bile Doğancı ve Nilüfer barajlarında doluluk ortalaması yüzde 3,84 seviyesine indi. Kentin sadece 12 günlük suyu kaldı.
Her eylül ayında yağışlar gecikince barajlardaki su seviyesini tartışmak rutine dönüştü.
Ekim ve kasım aylarında yağışlar artınca da bu sorunu unutuyoruz.
Küresel Isınmayı konuşmanın sıkıcı geldiğinin farkındayım ama Türkiye'de kuraklık, İklim Değişikliği yüzünden artarak devam edecek!

Radikal önlemler almalıyız. Yeni yapılarda etkin su depolama sistemlerinin kurulması zorunlu olmalı.
Su kaynaklarına yakın bölgelerde yapılaşmaya ve yeni madenlerin açılmasına izin vermemeliyiz.
Su yönetimi konusunda daha çok bilinçlendirme kampanyaları yürütmeliyiz.
Tarımda damlama sulama ve yağmur suyu hasadı gibi modern teknikleri kullanımı artmalı.
Damlayan çeşmeleri, su akıtan klozetleri bile hesaba katmalıyız.
Türkiye'de ortalama bir haneden kaynaklı su sızıntıları her yıl 37 bin 850 litreden fazla suyun israfına neden oluyor.
Bu da 11 milyondan fazla evin yıllık kullanımına eşdeğer.
Aslında bilinçli su tüketsek, israfı önlesek Küresel Isınmanın yarattığı kuraklığa rağmen su sorunu yaşamayız.
Türkiye'de her dört kişiden biri su israfına duyarsız.
O bir kişi siz de olabilirsiniz!

***

EHLİYET SINAVI ZOR OLMALI
16 yaşında bir genç, 125 cc'ye kadar olan motosikletler için ehliyeti alabilirken, daha güçlü motosikletler için yaş sınırı 18 veya 24 olabiliyor.
B sınıfı sürücü belgesi sahipleri ise 125 cc'ye kadar olan motosikletleri kullanabiliyor.
Motosiklet ehliyeti almak zor değil, sınavları aşırı basit.
Sadece direksiyona hakim olmanız, sınavın yapılacağı parkuru önceden görmeniz yeterli.
Motosiklette A2'den A sınıfına geçerken bile sadece yüksek cc'li bir motorla A2 alır gibi parkurda aynı şeyleri yapıyorsunuz.

Hızınız yine aynı. Denge panelinde gidebilirseniz, slalom yaparsanız A sınıfı ehliyeti kolayca alıyorsunuz.
Motosiklet ehliyeti almak zorlaştırılmalı! Aslında otomobil ehliyet sınavları da zor olmalı!
Park etmeyi bile öğrenmeden ehliyet alanlar var.
Otomatik vitesli araçlarda gaz ve fren pedalını karıştırıp kaza yapanları haberlerde izliyoruz her gün!
Yurtdışına yerleşenlerin ilk söyledikleri; "Burada ehliyet sınavı daha zor. 2-3 yıl uğraşıyoruz" oluyor.
Özetle her motorlu araç için ehliyet sınavları zorlaştırılmalı!

***

MOTOSİKLET CAN ALMAYA DEVAM EDİYOR
Sakarya'nın Karasu ilçesinde, 15 yaşından küçük bir çocuğun kullandığı motosikletin çarptığı Dindar Ediş (45), tedavi gördüğü hastanede 16 gün süren yaşam mücadelesini kaybetti.
Dindar yaya geçidinden geçiyordu. Ona ön tekerini kaldırarak ilerleyen, üzerinde 2 kişinin bulunduğu motosiklet çarptı!
Suçlu yakalandı ama çocuk olduğu için kısa sürede dışarı çıkar.
2025 yılının ilk 8 aylık döneminde tam 76 bin 162 ölümlü veya yaralanmalı motosiklet kazası yaşandı.

Geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 17 artış var.
Çünkü motosiklet kullanımı hızla artıyor. 2025 Temmuz itibarıyla da 6 milyon 769 bin 964'e ulaştı.
Bazı illerde motosiklet sayısı, otomobilleri geçti.
İçişleri Bakanlığı kurallara uymayan motosiklet sürücüleriyle ilgili son dönemde cezaları ve denetimleri artırdı ama motosiklet terörü devam ediyor!
Kaldırımda sürüyorlar, sinyal kullanmıyorlar, yaya geçidinde durmuyorlar, şerit ihlali yapıyorlar, ters yönde sürüyorlar vs.
Bir de Sakarya'daki kazada olduğu gibi küçük çocuklar motosikleti sanki oyuncakmış gibi kullanıp ölümlü kazalara neden oluyorlar.
Denetimlerin ve cezaların artmasının faydası oluyor ama önce sıkı bir eğitim şart!

***

HAFIZAYI ZAYIFLATIYOR!
UNC Tıp Fakültesi araştırmacıları, yüksek yağlı fast food beslenmenin yalnızca dört gün içinde beyin hücrelerinde bozulmaya neden olduğunu ve hafızayı zayıflattığını keşfettiler.
Fareler üzerinde yapılan deneylerde, beyin hücrelerinin sadece dört gün yağlı abur cubur tüketiminden sonra anormal şekilde hızlı çalışmaya başlayarak hafızayı zayıflattığı gözlemlendi.
Yani aşırı fast food tüketimi obeziteyi artırıyor.
Bu durum zamanla Alzheimer riskini bile artırıyor.

Bir restoranda yağda kızartılmış bir şey yiyecekseniz kullanılan yağa bakın!
Yağı üç-dört günde bir değiştiren işletmeler var!
Fast food deyince aklımıza ilk zincir restoranlarda satılan hamburger, kızarmış patates ve gazlı içecekler geliyor.
Oysa evinizde yüksek ısıdaki yağda pişirdiğiniz her yiyecek bizi riske sokuyor. Uzmanlar hangi gıda türü olursa olsun kızartılan yiyeceklerin yüksek sıcaklıktaki yağda oluşan sağlığa zararlı trans yağları emdiğini ve vücuda aktardığını söylüyorlar.
Çok sık tüketildiklerinde yağda kızartılan besinler, uzun vadede vücuttaki enzimlerin azalmasına, sindirim sistemindeki yararlı bakteri sayısında düşüşe, damarların daralmasına ve bağışıklık sisteminde zayıflamaya neden oluyor.

***

Altyazı
"Şu iflas etmiş dünyada, en geçerli para birimi; kendin gibi bir insanla paylaştığın duygulardır." (Il Postino)