Ne firavun ne saray… Bu mezarlıkta bambaşka bir hikaye var Sözcü Gazetesi

Mısır Sakkara’da yapılan yeni arkeolojik kazılar, bu kez firavunların görkemli lahitlerinden değil, sıradan halkın sade mezarlarından izler sundu. Varşova Üniversitesi’nden Mısırbilimci Dr. Kamil Kuraszkiewicz liderliğindeki Polonyalı arkeologlar, M.Ö. 1800’lü yıllara tarihlenen onlarca mezar ortaya çıkardı. Eylül 2018'de başlatılan kazılar, dünyanın en eski piramidi Djoser ile onu çevreleyen yaklaşık 20 metre derinliğinde, 40 metre genişliğinde kuru hendek arasında gerçekleştirildi.

Kazılar sırasında bulunan mumyaların büyük çoğunluğunun yalnızca basit tekniklerle korunduğu, bandajlara sarılarak doğrudan kum mezarlara yerleştirildiği belirlendi. Dr. Kuraszkiewicz, bu mezarların toplumun çalışan kesimine ya da orta sınıfına ait bireylerin defnedildiği alanlar olduğuna inandıklarını aktardı. Bu yönüyle keşif, antik Mısır toplumunun sosyal yapısına ve cenaze ritüellerine dair farklı bir pencere aralıyor.

Ortaya çıkarılan mezarların gösterişsiz oluşu, başlangıçta bilim insanlarını hayal kırıklığına uğrattı ancak önemli bilgiler de sundu. Sade mumyalama yöntemlerine rağmen, bazı tabutlarda zengin cenaze geleneklerini taklit eden sanatsal izlere rastlandı. Örneğin bir tabutun kapağında, mumyanın boyun kısmında bir kolye motifi yer alıyor bu da sanatçının ölen kişiye onur kazandırmak amacıyla elit cenaze adetlerini birebir yansıtmak istediğini gösteriyor.

Ancak tabuttaki yazılar arasında bulunan semboller, gerçek hiyerogliflere benzemekle birlikte anlamsızdı. Dr. Kuraszkiewicz, sanatçının yazıyı okuyamadığını ama daha önce gördüğü bir şeyi taklit etmeye çalıştığını düşünüyor. Araştırmacı, tabutu “çok güzel ama beceriksizce yapılmış” sözleriyle tanımladı.

En dikkat çekici detaylardan biri ise tabutun ayak ucunda görülen çakal başlı tanrı Anubis’in iki figürüydü. Genellikle siyah renkte betimlenen yeraltı dünyasının bu koruyucu figürleri, bu kez mavi renkle resmedilmişti. Ekip, sanatçının neden mavi rengi tercih ettiğine dair net bir bilgiye ulaşamasa da bunun ya geleneksel ikonografiden sapma ya da sembolik bir anlam taşıdığı görüşünde.

Tabutun uzun süre önce yağmalandığı ve cenaze maskesinin kaybolduğu anlaşıldı. Bu da mezarın bireysel kimliğine dair daha fazla bilgi edinmeyi neredeyse imkansız hale getiriyor fakat elde kalan ipuçları bile, antik Mısır’ın yalnızca krallardan ibaret olmadığını, sıradan insanların da kendi inançları doğrultusunda ölülerini onurlandırmak için ellerinden geleni yaptığını ortaya koyuyor.