Nerede hata yapıyoruz! Ağaçlar gibi yürekler de yandı!

Türkiye'nin yüreği bir haftadır orman yangınlarıyla kavruluyor. Artan sıcaklıklar, düşük nem oranı, şiddetli rüzgarlar ve sabotaj ihtimali; farklı bölgelerde 200'den fazla yangına neden oldu. 2021’deki büyük orman yangınlarından 4 yıl sonra benzer manzaraların ortaya çıkması akıllarda soru işareti ve tepkilere neden olurken, geçmiş dönemde hazırlanan raporlar da yaşanan felaketlerin ardından bir kez daha gündeme getirildi. 

İZMİR ALEV ALEV  

Son bir haftadaki yangınlar en çok Ege, Akdeniz ve Marmara bölgelerinde yoğunlaşırken, özellikle İzmir ve Antalya yangın kuşağına dönüşen kentle oldu. İzmir’de yalnızca son bir haftada büyük yangınlar çıkarken, Antalya'nın Mahmutseydi, Kızılalan ve Yeşilkaraman bölgelerinde çıkan yangınlar ise havadan ve karadan müdahalelere rağmen saatlerce sürdü. 27 Haziran’da Sakarya’nın Taraklı ilçesinde başlayan yangın ise Bilecik’teki köylere sıçradı. Yangın felaketi hem evleri hem de bölgedeki zeytinlik ve ceviz bahçelerini yaktı. 

Ekoloji Uzmanı Prof. Dr. Doğan Kantarcı, birçok yangının küresel iklim kriziyle bağlantılı olduğunu belirtirken, "Türkiye’deki sıcaklık artışları orman yangınlarıyla doğrudan ilişkili. İklim değişikliği ve orman yangınları birbirini tetikliyor. Yangınlar havadaki azot-oksijen dengesini de bozuyor” görüşlerini sıralıyor. RAPOR UNUTULDU

Orman yangınlarına karşı en önemli araştırmalardan biri olan ve 2006 yılında; 6'sı Türk, 5'i Yunan toplam 11 bilim insanı tarafından TÜBİTAK için kaleme alınan raporda, Muğla ve çevresindeki ormanların, uzun yaz mevsimi, düşük nem, yüksek yanıcılık özellikleri ve çam-maki türü bitki örtüsü nedeniyle en riskli alanlar olduğu belirtilirken acil tedbir uyarıları sıralanmıştı. 

SERVİ AĞAÇLARI DİKİLMEDİ

Yangın ekolojisi uzmanı Prof. Dr. Tuncay Neyişçi ise 1986'da Akdeniz havzasındaki kolay yanan bitki türleri üzerine yaptığı araştırma kapsamında 50 bitki türünü laboratuvar koşullarında incelemiş, en zor yanan 10 türün listesini çıkartmıştı. Yapılan araştırma sonucunda türler arasında servi ağacının yangına en dayanıklı ve ekonomik gelir getiren ağaç olduğu saptanmış;  araştırmayı gerçekleştiren Neyişçi ise "O dönem bu araştırmamıza Türkiye’den ilgi gösterilmedi ancak yurtdışından özellikle İtalyanlar’dan davet aldık" demişti. 

İTALYA'DA SES GETİRDİ

Prof. Dr. Neyişçi, söz konusu bilimsel araştırmaların devam ettiği sırada 1994 yılında Çanakkale yangın felaketinin yaşandığını da belirtirken, şu bilgileri aktarmıştı:  “O dönem yangın bölgesine gittiğimizde yol kenarlarında dikili servilerin alevlerden ne kadar az etkilendiğini bizzat görmüş olduk. Daha sonra ‘Yangına Karşı Orman Kurma İlkeleri’ adlı kitabımızı yayınladık. Önerilerimiz İtalya’nın TÜBİTAK’ı sayılan CRN adlı kuruluşun dikkatini çekti. Bu kurumla Floransa’da ortak projeler yaptık ve servi ağacının önemi Avrupa’da ses getirdi"

TAMAMI İNSAN KAYNAKLI 

Öte yandan son yangın felaketleri üzerinden değerlendirmelere bulunan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı eski Müsteşarı Prof. Dr. Mustafa Öztürk ise dünya genelinde yaklaşık 4 milyar hektarlık ormanlık alan bulunduğunu ifade ederken, şu tespitlerde bulundu "İklim değişikliğinin etkisiyle orman yangınlarının sıklığı, süresi ve yoğunluğu gözle görülür şekilde arttı. Uzayan sıcak ve kurak dönemler, artan yıldırım düşüşü, düşük nem ve kuvvetli rüzgâr gibi ekstrem hava koşulları yangın riskini daha da artırıyor. Yangınların yüzde 90’ı insan dikkatsizliğinden kaynaklanıyor."

İZMARİT BELASI

"Son 5 yılda çıkan yangınların yüzde 25’i orman içinden geçen elektrik hatlarından kaynaklandı. Bu hatların yangına dayanıklı olması, düzenli bakımdan geçirilmesi, birbirine değmemesi ve izolasyonlu hale getirilmesi gerektiği gibi, altlarındaki kuru otların da düzenli olarak temizlenmesi hayati önem taşıyor. Orman çevresinde anız yakımı kesinlikle yasaklanmalı. Bu tür uygulamalara karşı ağır yaptırımlar getirilmeli, Özellikle yaz aylarında 1 metreye kadar uzayabilen kuru yaban otları, yoldan atılan bir sigara izmaritiyle yangına neden olabiliyor.

Türk Toraks Derneği’nden Prof. Dr. Ali Kocabaş da yangınların halk sağlığı açısından sonuçlarına dikkat çeken isimlerden Kocabaş'ın uyarları ise şöyle: "1985 yılında atmosferdeki 350 ppm olan karbondioksit oranı, günümüzde 450 ppm'in üzerine çıktı.Yangınlar yalnızca çevre sorunu değil, insan sağlığı açısından da tehdit." İSVEÇ MODELİ OLMALI

İsveç'in uyguladığı yüksek teknolojiye dayalı yangın tespit sistemini de örnek gösteren Prof. Dr. Öztürk, "İsveç hükümeti, Sivil Acil Durumlar Ajansı ve Meteoroloji Enstitüsü  iş birliğiyle, uydular üzerinden neredeyse gerçek zamanlı orman yangını tespiti sağlayan bir sistem geliştirdi. Bu sistem, Görünür Kızılötesi Görüntüleme Radyometre Paketi  kullanarak, kutup yörüngesindeki uydulardan doğrudan veriler topluyor. Bu veriler yerel tahmin sistemlerine entegre edilerek erken uyarı yapılabiliyor. Sistem, İsveç'teki yangınların yüzde 90’ını tespit edebiliyor" diye konuştu. 

[email protected] 

Kaynak: Web Özel