Okijensiz güneşsiz yaşayabiliyor, dünyanın en küçük kraliçesi!

Desulforudis audaxviator, Güney Afrika’daki altın madenlerinde yerin 2,8 kilometre altında keşfedildi. Aşırı sıcaklık, yüksek pH ve tamamen karanlık gibi olağanüstü koşullarda yaşayan bu bakteri, adeta yaşamın en uç sınırlarını temsil ediyor. Bilim insanları, bu organizmayı "Dünya’daki en küçük ve en yalnız ekosistemin hâkimi" olarak tanımlıyor.

Bu ekstremofil bakteri, etrafındaki uranyum ve toryum içeren kayalardaki radyoaktif bozunum sonucu ortaya çıkan enerjiden faydalanıyor. Radyoaktivitenin açığa çıkardığı hidrojen molekülleri ve sülfatları kullanarak metabolizmasını sürdürüyor. Yani, güneş ışığına ya da dışsal besin kaynaklarına ihtiyaç duymuyor.

Ayrıca çevresindeki kayaçlardan karbon dioksit, karbon monoksit ve amonyak gibi inorganik maddeleri alarak karbon ve azot ihtiyacını karşılıyor. Bu da onu tamamen bağımsız ve kendine yeterli bir canlı haline getiriyor.

Desulforudis audaxviator’un bulunduğu ortamda başka hiçbir canlı türüne rastlanmadı. Bu durum, onu kendi başına bir mikro-ekosistem olarak tanımlamayı mümkün kılıyor. Guinness Rekorlar Kitabı’na “Dünya’nın en küçük ekosistemi” olarak geçen bu yaşam alanı, milyonlarca yıl boyunca yüzeyle hiçbir temas kurmamış olabilir.

Zorlayıcı çevresel koşullara karşı olağanüstü bir adaptasyon yeteneğine sahip olan bu bakteri, gerektiğinde endospor oluşturarak kendisini uzun süre boyunca koruyabiliyor. Bu form, onu yüksek sıcaklık, kuraklık ve kimyasal değişimlere karşı dayanıklı hale getiriyor.

Desulforudis audaxviator’un varlığı, Dünya dışı yaşam araştırmalarına da ışık tutuyor. Bilim insanları, bu tür organizmaların Jüpiter’in Europa uydusu ya da Satürn’ün Enceladus uydusunda, buz altı okyanuslarında benzer şekilde var olabileceğini değerlendiriyor. Çünkü bu bakterinin yaşadığı ortamlar, o gezegenlerin koşullarına oldukça benziyor.

Princeton Üniversitesi'nden Dr. Tullis Onstott, bu bakteri için “Bu organizma, yaşamın yalnızca Güneş’le mümkün olduğu fikrine doğrudan meydan okuyor. Dünya’da bağımsız bir enerji döngüsü kurabilen nadir canlılardan biri.” yorumunu yapıyor.