Otomobilden kozmetiğe...Erdoğan Trump görüşmesi öncesi ABD menşeli ürünlerdeki ek vergiler kaldırılmasını G. Gezer değerlendirdi

Eski Los Angeles Başkonsolosu Gülru Gezer, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 25 Eylül Perşembe günü Washington’da ABD Başkanı Donald Trump ile gerçekleştireceği görüşme öncesi, Resmi Gazete’de bugün yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile bazı ABD menşeli ürünlerde uygulanan ek vergilerin kaldırılmasına ilişkin ANKA Haber Ajansı’na yaptığı değerlendirmede, "Görüşme öncesinde bu adımı, ABD'ye yönelik ‘Biz sizinle iş birliğine açığız ve karşılıklı bir anlayışa varabilmek için de iyi niyet göstergesi olarak değerlendiriyorum" dedi.

Buna göre, 2018 yılında Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe giren ve ABD menşeli ürünlere ek vergi getiren düzenleme yürürlükten kaldırıldı. Artık binek otomobil, kozmetik ve cilt bakım ürünleri, yaprak tütün ile alkollü içeceklerin yer aldığı ABD menşeli ürünlerin ithalatında ek vergi uygulanmayacak.

Erdoğan-Trump görüşmesi öncesinde yayınlanan bu karara ilişkin eski Los Angeles Başkonsolosu Gülru Gezer, ANKA Haber Ajansı’na değerlendirmelerde bulundu. Gezer, Türkiye ile ABD arasında bu ticaret ve gümrük vergilerine ilişkin görüşmelerin hala sürdüğünü kaydetti.

Gezer, karara ilişkin olarak, "2018'de uygulanmaya başlayan bu ek mali yükümlülüklerin kaldırılması halihazırda süregelen müzakerelerde, Türkiye'nin bir iyi niyet göstergesi olarak düşünülebilir. Çünkü Trump’ın, Hindistan'a ve Çin’e ilave vergi koyması, bir nevi küresel ticaret gerginliğini doğurdu. Dolayısıyla bu adımla, ABD'ye yönelik ‘Biz sizinle iş birliğine açığız ve karşılıklı bir anlayışa varabilmek için de iyi niyet göstergesi olarak bu kararı aldık’ anlamında bir mesaj verilmek isteniyor olabilir” dedi.

Özellikle binek otomobilde ek vergilerin kaldırılmasının Trump’ın dikkatini çekebileceğine değinen Gezer, şunları kaydetti:

“Başkan Trump bu otomobil meselesine çok önem veriyor. Elektrikli araçlara ilave gümrük vergisi uygulanıyordu ve Çinli araçlarla rekabet etmesi zorlaşıyordu. Şimdi bunların kaldırılmasıyla beraber Çin'den gelen araçlarla da rekabet edebilecek hale gelecek. O yüzden Türkiye'nin önden bir iyi niyet göstergesi olarak bunu ve işte taraflar arasında Türkiye'ye de en az zarar getirecek bir ticari formül bir anlaşma imzalanmasına yönelik bir hamle olarak değerlendiriyorum.”

ABD-Türkiye arasında Rahip Brunson kriziyle yaşanan ekonomik gerilim

2018’de ABD ile ilişkiler Rahip Andrew Brunson krizi nedeniyle gerilmiş, Türkiye ABD’ye karşı misilleme olarak bazı ürünlerde ek vergi uygulamıştı. Türkiye’de yıllardır görev yapan ABD’li Evanjelist rahip Brunson, 2016’daki darbe girişimi soruşturmaları kapsamında tutuklanmış, ABD ise serbest bırakılmasını talep ederek Türkiye’ye yaptırım tehdidinde bulunmuştu.

Brunson krizi sırasında ilişkiler giderek gerilmiş, 2018’de ABD Başkanı Donald Trump, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a gönderdiği mektupta “Eğer Rahip Brunson’ı serbest bırakmazsanız ekonominizi yerle bir ederim” ifadelerini kullanmıştı. Bu açıklama Türkiye’de tartışma yaratırken, Türk Lirası üzerinde ani değer kaybına yol açmıştı.

Yaşanan gerginlik üzerine Türkiye, ABD’ye karşı ek vergi ve gümrük önlemleri uygulamaya başlamıştı. Otomobil, alkollü içecek, tütün ürünleri, kozmetik, kömür, pirinç, kağıt ve bazı tarım ürünlerini kapsayan bu vergiler bazı kalemlerde yüzde 100’ün üzerine kadar çıkarılmıştı. Resmi açıklamalarda bu vergilerin, “ABD’nin Türkiye ekonomisine yönelik saldırılarına karşılık” olduğu belirtilmişti.

ABD de Türkiye’den ithal edilen bazı ürünlere ek gümrük vergileri uygulamış, özellikle çelik ve alüminyum ihracatını hedef almıştı. Türkiye’den gelen çelik ürünlerine yüzde 25, alüminyuma yüzde 10 ek vergi getirilmişti.

Diplomatik görüşmeler sonucunda Brunson, Ekim 2018’de serbest bırakıldı ve ABD’ye döndü. İlişkilerin normalleşmeye başlamasıyla Türkiye, ABD’den ithal edilen ürünlere uyguladığı ek vergileri kademeli olarak kaldırdı veya azalttı. Otomobil, alkollü içecek ve bazı lüks ürünlerdeki vergiler normal gümrük tarifelerine döndü.

ABD’nin Türkiye’den ithal edilen çelik ve alüminyum ürünlerine yönelik ek vergileri ise daha uzun süre yürürlükte kaldı. İlişkiler normalleştikçe, ABD yönetimi bazı yaptırımları gevşetti.

Trump’ın yeniden başkan seçilmesiyle Türkiye’ye ek tarifeler yüzde 15’e çıkartıldı

Türkiye-ABD arasındaki vergi ve gümrük tartışmaları, Trump’ın ikinci dönem başkanlığında da gündeme geldi. Trump’ın 20 Ocak’ta göreve gelmesiyle çok sayıda ülkeye uyguladığı yüksek gümrük tarifeleri, dünya kamuoyunda “ekonomi savaşları” olarak yorumlandı.

ABD, ticaret dengesizliklerini düzeltmek amacıyla karşılıklı (reciprocal) tarifeler uyguladı. Çin’e yönelik tarifeler yüzde 145’e kadar çıkarken, Brezilya ve Hindistan’a yüzde 50, Kanada’ya yüzde 35 oranında gümrük tarifesi uygulandı.

Türkiye’ye yönelik ek tarife ise 2025 Temmuz ayında yüzde 10’dan yüzde 15’e yükseltildi. Bu adım, Türkiye’nin çelik ve alüminyum ürünlerine yönelik ABD tarifelerine karşı alınan bir önlem olarak değerlendirildi. Böylece Türkiye, yüzde 15’lik gümrük vergisi uygulanan ikinci derecede avantajlı ülkeler sınıfında yer aldı.