Prof. Dr. Osman Mert, “Dünden Bugüne Birinci Türkoloji Kurultayı”na Katıldı

Kurultayda; Azerbaycan Atatürk Kültür Merkezi Müdürü Prof. Dr. Nizami Caferov, TDK Şeref Üyesi, Azerbaycan Millî Bilimler Akademisi Nesimi Dil Bilimi Enstitüsü Genel Müdürü Prof. Dr. Nadir Memmedli, Azerbaycan Diller Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Adil Babayev, Azerbaycan Cumhuriyeti Halk Şairi Sabir Rüstemhanlı ile çok sayıda davetli yer aldı.

Programın açış konuşması, Azerbaycan Millî İlimler Akademisi Başkanı Prof. Dr. İsa Habibbeyli tarafından yapıldı.

Prof. Dr. Habibbeyli konuşmasında, 1926 yılında Bakü’de gerçekleşen Birinci Türkoloji Kurultayı’nın Türk halklarının millî uyanışında ve öz bilincinin gelişiminde önemli bir dönüm noktası olduğunu vurguladı.

Habibbeyli, Birinci Türkoloji Kurultayı’nda ortaya konan fikirlerin aradan geçen 100 yıla rağmen etkisini yitirmediğini ve bugün Türk Devletleri Teşkilatı gibi önemli yapılarla hayata geçirildiğini belirtti. Ayrıca, özellikle ortak alfabe oluşturulması yönündeki düşüncelerin, 2024 yılında kurulan Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu tarafından benimsenmesini, Birinci Türkoloji Kurultayı’nda ortaya konan fikirlerin günümüzde somut adımlara dönüştüğünün açık bir göstergesi olarak değerlendirdi. Bu gelişmenin, Türk halkları arasında kültürel ve bilimsel entegrasyonu güçlendirecek önemli bir adım olduğu da vurguladı.

Kurultayda; Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Osman Mert “1926 Bakü Birinci Türkoloji Kurultayı’ndan Günümüze Türk Dünyasında Ortak Alfabe Meselesi”, Azerbaycan Atatürk Kültür Merkezi Müdürü Prof. Dr. Nizami Caferov “Türklerin Birinci Türkoloji Kurultayı ve/veya Birinci Türkoloji Kurultay’da Türkler”, Azerbaycan Cumhuriyeti Halk Şairi “Birinci Türkoloji Kurultayı Hakkında Söz”, AMEA Nəsimi Dilçilik Enstitüsü Başkanı “Birinci Türkoloji Kurultayı Hakkında Söz”, Adil Babayev ise “Birinci Türkoloji Kurultayı ve Türk Dünyası” başlıklı bildirilerini sundu.

Prof. Dr. Mert, “1926 Bakü I. Türkoloji Kongresi’nden Günümüze Türk Dünyasında Ortak Alfabe Meselesi” başlıklı konuşmasında, ortak alfabe çalışmalarının tarihsel sürecini ve günümüzde Türk dünyası için önemini ele aldı.

Prof. Dr. Osman Mert konuşmasında, 1926 yılında Bakü’de gerçekleştirilen I. Türkoloji Kongresi’nin hem tarihi hem de Türk halklarının geleceği açısından bir dönüm noktası olduğunu vurguladı.
Prof. Dr. Mert, 2024 yılında Türk Devletleri Teşkilatı bünyesinde 34 harften oluşan “Ortak Türk Alfabesi” üzerinde uzlaşıya varıldığını hatırlatarak, Türk dünyasının birliği ve geleceği için 99 yıllık bir idealin hayata geçirilmesine artık çok yaklaşıldığını ifade etti.

Bakü’nün Türk yazı dili tarihinde artık önemli bir yerinin olduğunun özellikle altını çizen Mert, 1926 Bakü I. Türkoloji Kongresi’nin 100. yılı vesilesiyle düzenlenen bu etkinliğin Türk dünyasının ortak hafızasını ve dil kültür birliğini hatırlama ve vurgulama fırsatı sunduğunu kaydetti.

1926 Bakü I. Türkoloji Kongresi’nin tarihî önemi üzerinde duran Prof. Dr. Osman Mert, kongrenin gündemi üzerinde bilgiler aktardı. Mert, Bakü’nün o günlerde bütün Türk dünyasının gözü kulağı olan bir merkez hâline geldiğini söyleyerek burada alınan kararların Türk halklarının kültürel kaderini doğrudan etkilediğini belirtti. Kongrenin Türk dünyasında birlik ve bütünlük idealinin güçlü bir ifadesi olduğuna değinen Prof. Dr. Osman Mert, ortak alfabe fikrinin o günden bu yana Türk dünyasının önünde duran en önemli meselelerden biri olduğunu sözlerine ekledi.

Mert, Türkoloji kongresindeki en önemli konulardan biri ortak alfabe meselesi olduğuna da vurguladı ve kongreye 131 delegenin katıldığını ve bunların 80’den fazlasının 1937-38 yıllarında Stalin yönetimi tarafından kurşuna dizildiğini hatırlattı. Başkan Mert konuşmasında, bu kıymetli isimleri rahmet ve minnetle yâd etti.

Mert ayrıca, günümüzde alfabe meselesinin dijital ekosistem, yapay zekâ ve terminoloji birliği gibi yeni boyutlar kazandığını da dile getirdi.