Rusya Ukrayna savaşı nasıl başladı? Adım adım tüm yaşananlar

Dünya, bugün İstanbul'da yapılacak Rusya- Ukrayna görüşmelerine odaklandı. Ukrayna'nın Zelenski-Putin görüşmesi yapılması çağrısına Kremlin'den olumsuz yanıt geldi. Ancak Putin üst düzey Rus diplomatlar ve savunma yetkililerinden oluşan bir heyeti görevlendirdi. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski, Cumhurbaşkanı Erdoğan'la görüşmek için Ankara'ya geldi.

2022'DEN BU YANA BİR İLK

Rusya ve Ukrayna heyetlerinin 2022 yılından bu yana ilk defa doğrudan görüşmelerde bulunmak üzere bugün İstanbul'da bir araya gelmesi bekleniyor.

Rusya devlet haber ajanslarından TASS'ın görüşmelere aşina bir kaynağa dayandırdığı habere göre, Ukrayna konulu görüşmeler bugün Türkiye saatiyle 10.00 sıralarında başlayacak ve basına kapalı olarak gerçekleştirilecek.

"Görüşmelerin saat 10.00 civarında Dolmabahçe'de başlaması kuvvetle muhtemel" diyen kaynak, görüşmelerin Dolmabahçe Sarayı'ndaki Cumhurbaşkanlığı Ofisi'nde olacağı bilgisini de verdi.

RUSYA UKRAYNA SAVAŞI NASIL BAŞLADI?

Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından 1991'de bağımsızlığını kazanan Ukrayna, hem tarihi hem de etnik bağlar nedeniyle Rusya ile yakın ilişkiler içinde kaldı. Ancak Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) ve Avrupa Birliği'ne (AB) yakınlaşma çabaları Moskova nezdinde güvenlik tehdidi olarak algılandı ve iki ülke arasında gerilim artmaya başladı.

2014 YILINDA KIRIM İLHAK EDİLDİ

Şubat–Mart 2014'te, Rusya'ya ait "yeşil adamlar" olarak anılan üniformalı askerler, Ukrayna'nın yarı özerk Kırım Yarımadası'na girerek kontrolü ele geçirdi. 20–27 Şubat 2014 döneminde başlayan bu harekât, uluslararası hukuka aykırı ilhakla sonuçlandı.

Aynı yıl Nisan'dan itibaren Donetsk ve Luhansk bölgelerinde, Moskova destekli ayrılıkçı "halk cumhuriyetleri" fiilen kuruldu ve Doğu Ukrayna'da silahlı çatışmalar başladı. Bu ilk aşamadaki çatışmalarda 2014–2021 arasında 14.000'den fazla kişi yaşamını yitirdi.

2021'DE YIĞINAK BAŞLADI

2021'in son çeyreğinde, Rusya sınır boyunca on binlerce asker, tank ve topçu yığınağına başladı; ocak ve şubat aylarında Beyaz Rusya'yla (Belarus) ortak tatbikatlar düzenlendi. Moskova, Ukrayna'nın NATO'ya katılmasını engelleyecek "güvenlik garantileri" talep etti; Batılı ülkeler ise bu talepleri reddetti ve yaptırım tehdidini artırdı.

SAVAŞ 24 ŞUBAT 2022'DE BAŞLADI

24 Şubat 2022 sabahı, Rusya ordusu Belarus, Rusya anakarası ve daha önce ilhak edilen Kırım'dan Ukrayna'ya geniş çaplı saldırıya geçti. Hava, kara ve deniz unsurlarıyla başlatılan bu "özel askeri operasyon", aslında II. Dünya Savaşı'ndan bu yana Avrupa'nın en büyük ve en ölümcül savaşı olarak nitelendiriliyor.

Hızlı ilerleyişi öngörülmesine rağmen, Ukrayna savunması başkenti korumayı başardı ve çatışmalar seyrini uzun süreli bir bombardıman ve kuşatma savaşına dönüştürdü.

İŞTE ADIM ADIM RUSYA-UKRAYBA SAVAŞINDA YAŞANANLAR

Eylül 2022: Rusya, dört bölgeyi (Donetsk, Luhansk, Herson, Zaporizhzhia) ilhak ettiğini ilan etti; sahada hâlâ kontrol edilen toprak oranı yaklaşık %20'ye ulaştı.

9–11 Kasım 2022: Ukrayna Kuvvetleri, stratejik önemdeki Herson kentini ve sağ kıyı bölgelerini geri aldı.

Haziran 2023: Rusya sınırındaki en güçlü paralı asker grubu Wagner, lideri Prigozhin öncülüğünde kısa süreli bir isyan gerçekleştirdi. Bir gün sonra varılan anlaşmayla huzursuzluk dindirildi, ancak Rusya'nın askerî komuta yapısında kalıcı yaralar açtı.

2024 yılının başında; ABD Kongresi tarafından onaylanan 61 milyar dolarlık yeni askeri ve ekonomik yardım paketi, Ukrayna'nın 2025 baharında planladığı kapsamlı karşı taarruz için altyapı ve lojistik hazırlıkları finanse etti.

2024 boyunca karşılıklı topçu atışları, drone saldırıları ve sınırlı taarruzlar yoğunlaştı; cephe hattı yeniden büyük ölçüde sabit kaldı.

Mayıs 2025'te uzlaşı arayışları kapsamında İstanbul'da yeni barış görüşmeleri planlandı. Rusya, doğrudan Putin'in katılımını netleştirmeyip Vladimir Medinsky liderliğindeki bir heyet göndereceğini duyurdu. Zelenskiy ise yalnızca bizzat Putin'le görüşeceğini ısrarla belirtti. Küresel aktörlerden yoğun diplomatik çabalar sürüyor.

Savaş hâlâ devam ediyor; Rusya yaklaşık %20 oranında Ukrayna topraklarını işgal altında tutuyor ve her iki tarafta da on binlerce kayıp verildi.

RUSYA NE İSTİYOR?

Rusya, 2014'te ilhak ettiği Kırım'ın yanı sıra 2022'de ilhakını ilan ettiği Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporizhzhia'nın uluslararası alanda "Rus toprağı" olarak tanınmasını şart koşuyor. Bu dört bölgeye rağmen sahada hâlâ tam kontrolü olmayan Moskova, bunları kayıtsız şartsız iade edilmeyecek topraklar olarak görüyor.

Bu talepler hem Ukrayna hem de Batılı aktörler tarafından "müzakere edilemez" olarak görülüyor; çünkü Ukrayna'nın egemenlik hakları ve anayasal düzeniyle doğrudan çelişiyor. Dolayısıyla şu ana dek barış görüşmelerinin ilerlemesi, Moskova'nın bu maksimalist şartlarından vazgeçmesine bağlı gibi görünüyor.