Tacın Ötesi: Kainat Güzellik Yarışması’na katılan Filistin Güzeli ve geçmişteki sıra dışı kraliçe adayları

Güzellik yarışmaları artık 1990'lı yıllardaki kadar büyük bir ilgi odağı olmasa da 2022 Filistin Güzeli Nadeen Ayoub'un 2025 Kainat Güzellik Yarışması'na katılacak olması, hatta bu yarışmada Filistin'i temsil eden ilk kadın olarak adının anılması, gözleri bir anda Doğu coğrafyasına çevirdi.

İsrail'in saldırıları altındaki Gazze topraklarında ölümün kol gezdiği, insanların açlık ve susuzlukla mücadele ettiği, dünyanın çaresizmiş gibi seyretmeyi tercih ettiği Filistin'den gelen, alışılmışın dışında bir haberdi bu aldığımız.

Ayoub, Filistin'i temsil etse de ülkesinde değil, Birleşik Arap Emirlikleri topraklarında yaşıyor. Ama her şeye rağmen, adı, kan ve gözyaşıyla eş anlamlı hale gelen Filistin'in, 27 yaşındaki model ve aktivist Nadeen Ayoub ile temsil ediliyor olması, güzellik kraliçesinin dünyaya vereceği mesaj açısından önemli.

Miss Universe Organizasyonu, "Nadeen Ayoub, Filistin'in dayanıklılığını ve kararlılığını sembolize ediyor" derken; Ayoub, "Filistin'in sesi olacağım" şeklindeki ilk mesajıyla zaten bekleneni verdi.

Nadeen Ayoub

“BİZ ACILARIMIZDAN DAHA FAZLASIYIZ”

2022'de 'Filistin Güzeli' ünvanını alan Nadeen Ayoub; “Filistin'in Miss Universe'de ilk kez temsil edileceğini duyurmaktan onur duyuyorum. Filistin, özellikle Gazze'de, yürek burkan bir acı yaşarken, susturulmayı reddeden bir halkın sesini taşıyorum. Dünyanın gücünü görmesi gereken her Filistinli kadını ve çocuğu temsil ediyorum. Biz acılarımızdan daha fazlasıyız; direnciz, umuduz ve içimizde yaşayan bir vatanın kalp atışlarıyız” dedi.

130’dan fazla ülkenin yarışacağı Miss Universe, 21 Kasım'da Bangkok’ta yapılırken, dünya bu yarışmaya her zamankinden daha fazla ilgi gösterecek.

Ama bu ilk değil… Sıra dışı adayların dünya çapında güzellik yarışmasında temsil edildiği başka yarışmalar da oldu geçmişte.

Miss Asia 2024 yarışmasında, şeriatla yönetilen Suudi Arabistan'da bir ilk yaşandı örneğin. Rumi Al-Qahtani, güzellik yarışmasına gönderilen ilk Suudi Arabistanlı kadın olarak tarihe geçti. Suudi Arabistan’daki değişim algısını dünyaya yansıtmak için bir güzellik yarışmasından daha iyi bir yol düşünülemezdi.

Rumi Al-Qahtani

Bir başka sıra dışı güzellik yarışması hikâyesi, Afganistan topraklarından... 2003 Afganistan Güzeli Vida Samadzai, 1974'ten sonra uluslararası bir güzellik yarışmasına katılan ilk Afgan kadın olarak, 2003 Dünya Güzeli yarışmasında kırmızı bikiniyle görünmesiyle tartışmanın ortasında kaldı. Afganistan'da doğan ve büyüyen Samadzai, iç savaşın devam ettiği ülkesinden, Taliban rejiminin iktidara geldiği 1996'da ayrılmış ve ABD'ye yerleşmişti. 47 yaşındaki Samadzai, halen ABD'de yaşıyor.

O yıl Filipinler'de yapılan Dünya Güzellik Yarışması'nda verdiği bikinili pozlarla ülkesinde tüm şimşekleri üzerine çeken Samadzai'nin görüntüsünün Afgan kültürüne uymadığını ve bu görüntüyü İslam'ın da onaylamadığını söyleyenler, Samadzai'nin Afgan vatandaşlığından çıkarılması gerektiğini savundu.

Samadzai'nin güzellik yarışmasına katılımı, kadın vücudunun bu şekilde sergilenmesinin İslam hukukuna ve Afgan kültürüne aykırı olduğunu söyleyerek Afgan Yüksek Mahkemesi tarafından kınandı.

Vida Samadzai

Pakistan da uzun yıllar güzellik yarışmalarının toplumsal ve dini hassasiyetler nedeniyle yapılamadığı bir ülke. Miss Pakistan World, Kanada merkezli olarak organize edilen bir ulusal güzellik yarışması. 2002 yılında Toronto kentinde yapılmaya başlanan yarışmanın amacı, hem Pakistanlı kadınlara uluslararası yarışmalara katılım imkanı vermek hem de diasporadaki Pakistanlı kadınların temsil şansı bulmasını sağlamak. Yarışma, Kanada’da düzenleniyor, fakat kazananlar Pakistan asıllı oldukları için 'Miss Pakistan World' ünvanını taşıyor ve uluslararası yarışmalara Pakistan adına gönderiliyor.

Arooj A. Khan, 2003'te bu yarışmanın ilk resmî kraliçesi oldu. Onun tacı, yarışmanın gelenek haline gelmesinin başlangıç noktasıydı.

Shanzay Hayat, 2013 Miss Grand International adlı yarışmada Pakistan’dan uluslararası sahneye çıkan ilk isimlerden biriydi. Pakistan gibi güzellik yarışmalarının resmî olarak yapılmadığı bir ülkeyi temsil ettiği için şaşkınlık yarattı.

Jenna Talackova

Tsokye Tsomo Karchun, Butan adına 2008 Dünya Güzellik Yarışması'na katılmasıyla dikkatleri üzerine çekti. Çünkü uzun süre dışa kapalı kalmış olan Butan’dan gelen ilk temsilciydi.

2008’den itibaren anayasal monarşi sistemine geçen, ilk demokratik seçimin 2008’de yapıldığı ülke, yıllarca izole bir haldeydi. Yabancı turist girişi bile ancak 1974’ten itibaren mümkün oldu.

Ve güzellik yarışmalarında trans kadınların katılımıyla başlayan tartışmalı dönem...

Kanadalı Jenna Talackova, 2012’de Miss Universe Canada başvurusu sırasında açık bir şekilde trans kadın olduğunu belirtti. Önce kabul edildi, fakat daha sonra "Miss Universe kuralları sadece ‘doğuştan kadınların’ katılabileceğini söylüyor” denilerek diskalifiye edildi. Bu karar büyük tartışma yarattı. Jenna Talackova, ayrımcılık davası açacağını söyledi.

O dönem Miss Universe organizasyonu hisseleri Donald Trump’a aitti. Talackova, Trump’a açtığı dava sonucu katılım hakkını geri kazandı. Bu olay, Miss Universe, yani Kainat Güzellik Yarışması kurallarının trans kadınların katılımına açılması için değiştirilmesini sağladı.

Jenna Talackova tartışmayı başlattı, ardından çeşitli ülkeler kapsayıcı seçimler yaparak trans kadınların da sahnede yer bulmasına imkan verdi.

Ángela Ponce

Miss Universe tarihinde kural değiştiren kadın Jenna Talackova'nın ardından, Miss Universe 2018’de İspanya’yı temsil eden Ángela Ponce, dünyada en çok bilinen ve ilk kez evrensel bir güzellik yarışmasına katılan trans aday oldu.

2018’de 'Miss Universe Spain' ünvanını kazanmasının ardından dünya tarihinde Miss Universe’e katılan ilk açık trans kadın oldu. Final gecesinde tacı alamasa da varlığı, yarışma tarihinde bir dönüm noktası sayıldı. Tüm yarışma boyunca en çok konuşulan kişi oldu. Ponce, “Benim buradaki varlığım, diğer trans kadınların da temsil edilebileceğini göstermem için yeterli bir kazançtır” şeklinde bir konuşma yaptı. Çeşitlilik ve kapsayıcılık adına büyük yankı uyandırdı.

Bu örnekler, dışarıdan bakınca yalnızca 'güzellik' temalı şovlar gibi algılansa da aslında bu yarışmaların birer kültürel, sosyal ve hatta politik platform işlevi de gördüğünü kanıtlıyor. Yarışmalar, her ülkenin 'ulusal kimlik' algısını dünyaya tanıtma aracı olarak görülüyor.

Bazen Afganistan, Pakistan, Butan, Moğolistan ve en son Filistin gibi 'beklenmedik' ülkelerden gelen adaylar dünya medyasında manşet oluyor. Bu katılımlar, ülkenin önyargılar, yasaklar, sosyal veya politik zorluklara rağmen küresel sahneye çıkmasının sembolü haline geliyor.

Ve bu gerçekleri göz önüne aldığımızda, nasıl ki futbol sadece futbol değilse, güzellik yarışmaları da sadece güzellerin yarıştığı yarışmalar değil, dünyanın değişime duyduğu özlemin bir yansıması diyebiliriz.