Teleskopların gözünden kaçıyor ama Ay dan kopan parçalar Dünya nın etrafında Sözcü Gazetesi

Yeni bir araştırmaya göre, Ay’dan kopan küçük parçalar, kısa süreliğine Dünya’nın etrafında dönerek geçici uydulara—yani “mini Ay”lara—dönüşüyor. Bilim insanları, bu türden ortalama altı mini Ay’ın, herhangi bir anda Dünya'nın yörüngesinde olabileceğini öne sürüyor.

Ay yüzeyine çarpan gök cisimleri, büyük bir malzeme bulutu fırlatıyor. Bu parçacıkların çoğu küçük, hızlı hareket eden ve genellikle 2 metreden küçük boyutlarda oluyor. 

GEÇİCİ UYDULAR OLARAK TANIMLANIYORLAR

Büyük bölümü Güneş’in kütleçekimine kapılarak onun etrafında dönmeye başlasa da, bazıları geçici olarak Dünya’nın yörüngesine girebiliyor. Bu durum, bilim insanlarının “mini Ay” olarak tanımladığı geçici uyduların ortaya çıkmasına neden oluyor.

2016 yılında Hawaii’deki Pan-STARRS1 teleskobu, Dünya ile senkronize biçimde Güneş’in etrafında dönen Kamo'oalewa adlı gök cismini keşfetti. Sonradan yapılan çalışmalar, bu cismin 1 ila 10 milyon yıl önce Ay’dan kopmuş bir parça olduğunu ortaya koydu. 

2024 PT5 adlı başka bir mini Ay ise, Ay’a benzer özellikler taşımasıyla dikkat çekti. Bu keşifler, mini Ay’ların kökeni konusunda yeni bir tartışma başlattı.

AY'IN KENDİ PARÇALARINDAN OLUŞUYOR

Önceki araştırmalar, mini Ay’ların çoğunun Mars ve Jüpiter arasındaki asteroid kuşağından geldiğini öne sürerken, son bulgular Ay’ın kendi parçalarını mini Ay olarak Dünya’ya gönderdiğini düşündürüyor. 

Hawaii Üniversitesi'nden Robert Jedicke ve ekibi, bu parçaların nasıl davrandığını simüle ederek hesaplamalar yaptı. Sonuçlar, uzaya fırlatılan parçaların yaklaşık beşte birinin Dünya tarafından geçici olarak yakalanabileceğini ve ortalama 6,5 mini Ay’ın aynı anda Dünya etrafında dolanabileceğini gösterdi.

Ancak bu sayı kesin değil. Jedicke, kraterlerin büyüklüğü, parçaların hızları ve sayıları gibi pek çok bilinmeyenin bu hesaplamayı oldukça belirsiz hâle getirdiğini vurguluyor. 

Jedicke, “Eğer gerçekten o kadar çok mini Ay olsaydı, teleskoplar şimdiye kadar daha fazlasını tespit ederdi” diyor ve bunun bilimsel sürecin doğal bir parçası olduğuna dikkat çekiyor.

TELESKOPLARLA TESPİT ETMEK ÇOK ZOR

Bu küçük uydular, Dünya çevresinde genellikle dokuz ay kadar kalıyor. Sonrasında ise yörüngelerinden ayrılarak Güneş’in etrafında dolanmaya devam ediyorlar. Her biri geçici olduğundan, yıl içinde sayı ve kimlikleri sürekli değişiyor. Bu da gökyüzünde sürekli bir “yer değiştirme dansı” yaşandığını gösteriyor.

Mini Ay’ları gözlemlemek oldukça zor. Çoğu bir otomobil büyüklüğünde olan bu cisimler, Dünya’ya yakınlaştıklarında teleskoplar tarafından daha parlak görünseler de, hızlı hareketleri nedeniyle görüntülerde iz bırakıyorlar. Bu izleri tespit etmek, mevcut bilgisayar algoritmaları için hâlâ bir zorluk oluşturuyor.

Buna rağmen, 2020 CD3 adlı mini Ay’ın, Catalina Sky Survey tarafından bin geceden sadece ikisinde görülebilmesi, daha fazla keşif için umut verici. Çünkü bir kez tespit edildikten sonra, bu cisimlerin tekrar izlenmesi çok daha kolay hâle geliyor.