Trump tan ilaç fiyatlarını düşürme hamlesi: İlaç şirketlerinden hastalara direkt satış

Trump basın toplantısında şunları söyledi:

“Amerika Birleşik Devletleri artık dünyanın geri kalanının sağlık hizmetlerini sübvanse etmeyecek. Bu cesur adımla, Amerikan ailelerinin sırtından yapılan küresel fahiş fiyatlandırma dönemini bitiriyoruz.”

Pfizer, Trump’ın temmuz ayında ilaç şirketi CEO’larına gönderdiği mektupta sıraladığı tüm talepleri gönüllü olarak kabul eden ilk ilaç şirketi oldu. Trump, diğer şirketlerin de yakında aynı yolu izleyebileceğini işaret etti.

Pfizer, Medicaid’e ilaç satacak ve yeni ilaçların fiyatlarını “En Çok Kayırılan Ülke (Most Favored Nation)” seviyesinde belirleyecek. Yani eşdeğer ülkelerdeki en düşük fiyat neyse, ABD’de de o fiyat uygulanacak. Şirket, birçok temel bakım ilacı ve bazı markalı ilaçlarını TrumpRx üzerinden ortalama %50 indirimle satacağını açıkladı. Ayrıca ABD içindeki üretimini artıracak ve bazı ilaç ithalatlarındaki gümrük vergilerinden üç yıl süreyle muaf tutulacak.

Trump, mayıs ayında yayımladığı bir başkanlık kararnamesiyle ilaç üreticilerinden, Amerikalı hastalara “En Çok Kayırılan Ülke” fiyatlarını sunmalarını istemiş, aksi halde yaptırımla karşılaşacaklarını duyurmuştu. Bunun ardından Sağlık Bakanlığı’na 30 gün içinde fiyat hedefleri belirleme talimatı vermişti.

Başkan, ilerlemeden memnun kalmayınca aralarında Pfizer’in de bulunduğu 17 büyük ilaç şirketinin CEO’suna mektup göndererek taleplerini listeledi ve şirketlere pazartesiye kadar süre tanıdı.

“Most Favored Nation” (En Çok Kayırılan Ülke) Fiyatı Nedir?

Hükûmet yetkilileri, bu fiyatın “net fiyat” üzerinden belirleneceğini açıkladı. Yani indirim ve iadeler düşüldükten sonra hastaların gerçekten ödediği tutar esas alınacak. Bu fiyat Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya, Birleşik Krallık, İsviçre ve Danimarka gibi gelişmiş ülkelerdeki en düşük fiyatla karşılaştırılacak ve ABD’de başlangıç noktası olacak.

Bu uygulama Medicaid için (zaten ciddi indirimler aldığı için) devletin maliyetini düşürebilir ama kayıtlı hastaların ödedikleri tutara fazla etki etmeyebilir.

Doğrudan Tüketiciye Satış

Trump, ilaçları doğrudan tüketicilere satarak fiyatların düşeceğini savunuyor. Basın toplantısında TrumpRx sitesi hakkında fazla detay vermese de Beyaz Saray, ilaçların liste fiyatı üzerinden indirim yapılacağını belirtti. Bazı firmalar hâlihazırda benzer uygulamalar başlattı.

Örneğin, Novo Nordisk geçen ay ABD’de sigortasız hastalara popüler bir diyabet ilacını aylık 499 dolardan satacağını duyurdu (liste fiyatı 1000 dolara yakın). Bu ilaç doğrudan NovoCare Pharmacy üzerinden nakit ödeme yapanlara gönderiliyor.

Ayrıca ilaç endüstrisi derneği PhRMA, hastaların doğrudan ilaç şirketlerinden ilaç almasını sağlayan AmericasMedicines.com sitesini duyurdu.

PhRMA yaptığı açıklamada şunları söyledi:

“Bazı üreticiler yeni doğrudan satış programları sunarak hastaların zaman ve para tasarrufu yapmalarını sağlıyor. Gizli ücretler yok, şeffaf fiyatlandırma var.”

Ancak birçok uzman, TrumpRx’in anlamlı bir etki yaratmayacağı görüşünde.

Raymond James’ten Chris Meekins: “Hastalar cepten ödeme yapmadığı sürece yeni site muhtemelen önemsiz kalacak.”

Vanderbilt Üniversitesi’nden Prof. Stacie Dusetzina: Beyaz Saray’ın öne çıkardığı ilaçların ABD’de yaygın kullanılmadığını, örneğin Xeljanz ilacının aylık liste fiyatının 6000 doları aştığını, TrumpRx indirimiyle bile 3600 dolara düşeceğini, bunun da “makul bir fiyat olmadığını” söyledi.

İlaç Sektörünün Tepkisi

PhRMA, “En Çok Kayırılan Ülke” uygulamasının tehlikeli olduğunu savundu:

“Yabancı fiyat kontrollerini ithal etmek Amerikan liderliğini zayıflatır, hastalara ve çalışanlara zarar verir.”

Trump’ın duyurusu, markalı ilaç ithalatına %100 gümrük vergisi getirme tehdidinden sadece bir gün önce geldi. Avrupa Birliği’nden gelen ithalata ise daha önce yapılan bir ticaret anlaşması gereği %15 vergi uygulanacak.

Pfizer, duyuruyla birlikte önümüzdeki yıllarda araştırma ve üretim projelerine 70 milyar dolar daha yatırım yapacağını, buna karşılık üç yıl boyunca bazı tarifelerden muaf tutulacağını açıkladı.

Uzmanlar, bu adımların ilaç şirketlerine büyük zarar vermeyeceğini belirtiyor. Meekins, “Eğer Trump’ın ilaç fiyatlandırması konusunda yaptığı tek şey buysa, bu ilaç endüstrisi için bir zaferdir,” dedi.

Trump, 2016’daki ilk seçim kampanyasından bu yana ilaç fiyatlarını düşürmeyi merkezî bir hedef olarak belirledi. Son dönemde fiyatları %1500 düşüreceğini bile vaat etti, ki uzmanlara göre bu matematiksel olarak imkânsız.

Bazı uzmanlar, bu düzenlemeler sonucunda ilaç şirketlerinin ABD’de fiyat düşürmek yerine diğer ülkelerde fiyat artırmasının daha muhtemel olduğunu düşünüyor. Nitekim Eli Lilly, ağustosta bir kilo verme ilacının İngiltere fiyatını yükselttiğini açıklamıştı.