Türk Lirası’na geçiş hızlanacak

İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne yapılan yolsuzluk operasyonunun ardından dalgalanan piyasalarda normale dönüş hızlandı. Düşüşünü sürdüren kur korumalı mevduattan (KKM) dövize geçiş sınırlı kalmaya devam ederken, Merkez Bankası'nın aldığı tedbirlerin etkisiyle önümüzdeki dönemde Türk Lirası'na geçişin hızlanması bekleniyor. Özellikle PKK'nın fesih kararı ile birlikte 40 yıllık terörün son bulması, Çin-ABD ticaret anlaşması, Ukrayna-Rusya savaşında da ateşkesin Türkiye öncülüğünde çok yakın olmasının yabancı girişini hızlandırabileceği ifade ediliyor.

89 HAFTA KESİNTİSİZ DÜŞÜŞ
Kur korumalı mevduatta 18 Ağustos 2023'teki tarihi zirvenin ardından başlayan düşüş süreci kesintisiz olarak 89 haftadır devam ediyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) son açıkladığı verilere göre, KKM hesapları 2 Mayıs haftasında 25.5 milyar lira azalarak 659.7 milyar liraya indi. Böylece kur korumalı hesaplarda son 7 haftanın en büyük düşüşü yaşanmış oldu.

KKM'nin büyüklüğü dolar bazında ise 17.2 milyar dolara geriledi. KKM'de 18 Ağustos 2023'te 3.4 trilyon TL (126.4 milyar dolar) ile rekor kırılmıştı. BDDK verilerine göre 29 Mart 2024'te yüzde 56.2 olan TL mevduatın toplamdaki payı, 2 Mayıs 2025'te yüzde 60.7'ye çıktı. Bu dönemde dövizin payı ise yüzde 43.8'den 39.3'e geriledi. KKM hariç TL'nin toplam mevduattaki payı ise yüzde 41.5'den 57.7'ye çıktı. Kur korumalı mevduatın TL mevduattaki payı yüzde 45.1'den 5'e inerken, KKM'nin toplam mevduattaki payı ise yüzde 26.2'den 3'e geriledi.

TCMB'DEN KRİTİK ADIMLAR
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), mart ortasından sonra artış trendine giren döviz mevduatlarını frenlemek ve Türk Lirası'na geçişi desteklemek amacıyla geçen ayın sonunda önemli kararlar aldı. Yabancı para mevduat için zorunlu karşılık oranları tüm vadelerde 200 baz puan artırıldı. Yurt içi yerleşiklerle yapılan 1 yıla kadar vadeli yabancı para cinsinden repo işlemlerinden sağlanan fonlar için zorunlu karşılık oranı 400 baz puan artırıldı ve hesaplama yönteminde değişiklik yapıldı.

TL'YE DÖNÜŞÜM DESTEĞİ
TL mevduat için tesis edilen zorunlu karşılıklara TCMB ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinin yüzde 84'ü yerine yüzde 86'sı oranında faiz veya telafi ödemesi yapılmasına karar verildi. İhracat bedellerinin TCMB'ye asgari satış oranının 31 Temmuz 2025 tarihine kadar yüzde 35 olarak uygulanması kararlaştırıldı. Firmaların ihracat bedeli dövizlerinin TL'ye dönüşümünün desteklenmesi uygulaması kapsamında sağlanan döviz dönüşüm desteği oranı 31 Temmuz 2025 tarihine kadar yüzde 3'e yükseltildi.

TEDBİRLER ETKİSİNİ GÖSTERDİ
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın TL'ye geçişi özendirme adına attığı adımlar, döviz mevduatlarında son dönemde düşüşü hızlandırdı. 18 Mart'ta 205 milyar dolar olan bankalardaki döviz hesapları 22 Nisan'da 225.8 milyar dolara çıkmıştı. Merkez Bankası'nın hamleleri ile başlayan çözülme sonucu bu hesaplar 6 Mayıs'ta 221.8 milyar dolara indi. Bu dönemde yaşanan 4 milyar dolarlık çözülmenin 2.1 milyar doları şirketlerin hesaplarında 1.9 milyar doları bireysel hesaplarda oluştu.

KKM'DEN DÖVİZE GEÇİŞ % 14.5
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, KKM bakiyesindeki azalışın, finansal istikrar üzerinde risk oluşturmadan ve Türk lirası cinsi mevduat öncellenerek sağlandığına dikkat çekerek, "Son 12 ayda vadesi dolan KKM hesaplarından dövize geçiş oranı yüzde 14.5 seviyesinde gerçekleşti. Son dönemde görülen finansal oynaklıkların sistemdeki toplam Türk lirası payı üzerindeki etkisi de sınırlı oldu. Nitekim, TL mevduatın payı yüzde 58 ile tarihsel ortalamasına yakın bir seviyede ilerlerken, yatırım fonlarına dahil ettiğimizde görünüm değişmemekte. Para politikası duruşumuz ve makro ihtiyati çerçeve sayesinde mevduat faizlerinin seviyesi Türk Lirasına geçişi ve tasarrufları destekliyor" dedi

10 TRİLYONU 3 AY VADELİ
BDDK'nın mart ayı bültenine göre 12.7 trilyon lira olan Türk Lirası mevduatın, 10.1 trilyon lirası 3 ay ve altı ay vadede tutuluyor. BBDK verilerine 2 trilyon 226 milyar TL vadesiz, 2 trilyon 356 milyar TL 1 aya kadar vadede, 5.5 trilyon lirası 1-3 ay arası vadeli hesaplarda bulunuyor. 3-6 ay arası vadedeli hesaplarda 2 trilyon lira, 6-12 ay arası vadeli hesaplarda 371.1 milyar lira, 1 yıl üzeri vadeli hesaplarda ise 198.6 milyar lira tutuluyor.