Türkiye, çölleşme ve kuraklığa karşı önemli adımlar atıyor

Birleşmiş Milletler, çölleşme tehdidine karşı farkındalık oluşturmak için 1994’te 17 Haziran’ı ‘Dünya Çölleşme ve Kuraklıkla Mücadele Günü’ ilan etti.

Bu tarih, aynı zamanda ‘BM Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi’nin yıl dönümü. BM verilerine göre, dünyada 4 milyar hektar alan ve 110 ülkede 1,5 milyar insan çölleşme ve kuraklık tehdidi altında. 

En çok Afrika’yı etkiledi

BM verilerine göre dünyada çölleşmenin en yoğun olduğu dönem 1968-1973 yıları arasında Afrika Sahel Kuşağı’nda gerçekleşti. Burada yaklaşık 100 bin insan kuraklık ve çölleşme nedeniyle hayatını kaybetti, 750 bin insan açlıkla karşı karşıya kaldı. Alınan tedbirlerle dünyanın yeniden aynı felaketle karşılaşması engellenmeye çalışılıyor.

Türkiye’nin Eylem Planı'nda neler var?

Kuraklık ve çölleşmeye önlem olarak Türkiye, 2019-2030 Eylem Planı’nı devreye almıştı. 2030’a kadar sürdürülecek ‘Çölleşmeyle Mücadele Eylem Planı’ ile toprakların korunması hedefleniyor.

Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre Türkiye’nin yüzde 22,5’i yüksek çölleşme hassasiyetine sahip. Ülkenin yüzde 50,9’unda ise orta düzeyde bir çölleşme hassasiyeti bulunuyor. Türkiye; toprakları, coğrafi konumu, iklimi ve toprak yapısı nedeniyle, çölleşmeye, arazi tahribatına, erozyona ve kuraklığa çok hassas olarak değerlendiriliyor.

Hangi adımlar atılacak?

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Aralık ayında yapılan BM Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi 16. Taraflar Konferansı’nda (COP16), Türkiye’nin Eylem Planı’nı açıkladı. Buna göre şu önlemler hayata geçirilecek:

Sürdürülebilir arazi kaynakları iki katına çıkarılacak. Yeni teknolojiler için finans kaynakları yüzde 15 artırılacak. Atıl durumdaki kamu arazileri ağaçlandırılacak. İlk etapta 8 bin hektar araziye 8 milyon fidan dikilecek. Türkiye genelinde 1 milyon hektarlık alan, Karbon Yutak Alan Potansiyeli olarak değerlendirilecek. Karbon Kredi Değeri sertifikalaması yapılacak. Kentsel Yutak Alanları Projesi ile 2025 yılına kadar 81 ilde yeşil alan çalışmaları tamamlanacak. Kurulan Çölleşme ve Erozyonla Mücadele (ÇEM) Akademisi ile bilimsel çalışmalar gerçekleştirilecek. 1970’li yıllarda erozyonla taşınan toprak miktarı yıllık 500 milyon ton iken, bugün 140 milyon tona düşürüldü. Bu rakam daha da aşağı çekilecek. Oluşturulan gen havuzu ile ormanlara uygun bitki türleri tespit edilecek. İlk etapta 300 hektar orman alanında çalışma yapılacak. İklim dostu tarım uygulamaları yaygınlaştırılacak. 14 binin üzerinde kooperatif sürece dahil edilecek. Türkiye Çölleşme Modeli ve Hassasiyet Haritası, Dinamik Erozyon İzleme Sistemi, Ulusal Arazi Kullanımı İzleme Sistemi, Arazi Tahribatı Karar Destek Sistemi gibi izleme sistemleri dünya ile de paylaşılacak. Çığ risk haritaları ile bu alanlar sağlıklı ekosistemlere dönüştürülecek. COP31’in 2026’da Türkiye’de yapılması için adaylık süreci yürütülecek. Suyu israf etme, doğayı kirletme

Kuraklık ve çölleşmeye karşı bireysel olarak alınabilecek önlemler de var. En başta gelen önlem ise su israfı yapmamak ve kullan-at tipi ürünleri mümkün olduğunca kullanmamak. 

Türkiye’deki su kaynaklarının yaklaşık yüzde 70’i tarımsal sulamada kullanılıyor. Modern yöntemlerle hem kullanılan su miktarını azaltmak hem de israfı en aza indirebilmek mümkün. Tarla açmak amacıyla mera, orman, sulak alanlara zarar verilmemesi, orman yangınlarına karşı dikkatli olunması, besicilik yapılırken hayvanların ormana zarar vermemesi de çölleşmeyi önleyebilir.