Türkiye de koza üretiminin bu yıl 100 tonu aşması bekleniyor

Bursa Koza Tarım Satış Kooperatifleri Birliği (KOZABİRLİK) Genel Müdürü Mustafa Çakır, koza üreticilerine verilen desteklemelerin son yıllarda artırıldığını, kilogram başına 1000 lira destek verildiğini, kadın ve 40 yaş altındaki genç üreticilere 1400 lira destek sağlandığını söyledi.

Desteklerin artmasıyla son 2 yıldır üretimin de arttığını belirten Çakır, "Türkiye genelinde 2022'de 69 ton olan üretim, 2023'te 78 ton, 2024 yılında 85 tona yükseldi. Bu yıl da 100 tonun üzerinde bekliyoruz. Çoğu yerde artış sağladık. Maalesef bu yıl yaşanan don sebebiyle bazı bölgelerde düşüş var. Buralarda düşüş olmasaydı 2025 yılı için çok daha güzel bir üretim elde edecektik." dedi.

Yaş koza üretimini daha iyi seviyelere getirmeyi hedeflediklerine dikkati çeken Çakır, şunları kaydetti:

"1980-90'lı yıllarda çok fazla üretimimiz vardı. Yaklaşık 2 bin ton civarında üretim vardı ve bunun yarısını Bursa karşılıyordu. Şu anda çevresel etkenler, ilaçlamalar, göç gibi sebeplerle üretim düşmüş durumda ama önümüzdeki yıllarda üretimi 200 ton üzerine çıkarmayı hedefliyoruz. Türkiye'de 2 ipek çekim fabrikası var, Bursa ve Diyarbakır'ın Kulp ilçesinde. Geçen yıl ürettiğimiz koza, tek fabrikayı çalıştırmaya yetmiyor. İki fabrika için yaklaşık 200 ton civarında rekolteye ihtiyacımız var. Onu da yavaş yavaş sağlıyoruz inşallah. Planımız, programımız, bu doğrultuda yani Türkiye'nin ipek ihtiyacını karşılamak."

Çakır, kozaların el sanatları alanında da kullanıldığını, bunun için üretimin 3-4 tonunu buna ayırdıklarını, mancınıkla çekim yapmak isteyenlere de bir miktar koza ayırdıklarını anlattı.

Üreticilere 4 bin 491 kutu tohum desteği verilen 2024 yılında, ödemelerin eylül ayında yapıldığını anımsatan Çakır, bu yıl da ağustos ayında ödemeleri tamamlayacaklarını dile getirdi.

Çakır, üretim sezonunun sıcak iklime sahip Akdeniz ve Ege Bölgesi'nde nisan-mayıs döneminde, Marmara, İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgesi'nde haziranda başladığını aktardı.

Kozabirlik'in Bursa, Bilecik, Sakarya, Eskişehir ve Alanya'da 5 kooperatifiyle tüm Türkiye'ye ücretsiz hizmet verdiğini ifade eden Çakır, sözlerini şöyle sürdürdü:

"İpek böceği, sadece dut yaprağıyla beslenen bir hayvan, başka bir şey yemez, içmez. Bunun için üreticilere dut fidanı takviyesi yapmak gerekiyor. Dut ağaçlarımız var, oradan kestiğimiz dalları köklendirme yastıklarına dikerek, dalların köklenmesini sağlıyoruz. Daha sonra bunları bahçelerimize dikiyoruz. Boylandıktan sonra üreticilerimize dağıtıyoruz. Türkiye'nin neresinde olursa olsun eğitimler, teknik destek veriyoruz. İpek böceği yumurtalarını eskiden yumurta olarak verirdik. Şimdi bunları kuluçkaya yatırıyoruz, hepsi çıkmış vaziyette 20 bin larva olarak üreticimize yerlerinde teslim ediyoruz. Hatta ilk beslemeyi teknik personel arkadaşlar gösteriyor. Üreticilerin dut yapraklarıyla besledikleri ipek böcekleri, 30-40 gün sürede koza örüyorlar. Bu aşamayı tamamladıktan sonra süreç bitiyor. Üretici bizlere telefon ediyor, biz yine yerinden teslim alıyoruz."

Çakır, bir kutuda 20 bin larva olduğunu, bunun için 500-600 kilogram dut yaprağına, zirai ilaçlama ve sivrisinek ilaçlamalarından uzak 25-30 metrekare kapalı alana ihtiyaç olduğunu ve bundan 30-40 kilogram koza verimi elde edildiğini de sözlerine ekledi.