Ünlü Anadolu kentine bin yıl kadınlar hükmetmiş Sözcü Gazetesi

Çatalhöyük, yaklaşık MÖ 9000-8000 yılları arasında bin yıldan fazla bir süre boyunca kesintisiz yerleşim amaçlı kullanılmıştı. Şehrin kerpiç evlerinin altındaki mezar çukurlarında kadın ve erkek karışık olarak gömülmüş 395 birey bulunuyordu.

12 YIL BOYUNCA İNCELEDİLER

Uzun süredir "Ana Tanrıça kültü" ve kadın figürinleriyle ilişkilendirilen Çatalhöyük için bu çalışma, genetik verilerle anaerkil bir toplum yapısına dair ilk güçlü ipuçlarını sunuyor. Araştırmacılar, 12 yıl boyunca gelişmiş DNA analiz yöntemlerini kullanarak iskeletleri inceledi.

Bulgular, aynı evde gömülü bireyler arasında biyolojik bağ varsa bunun neredeyse her zaman anne tarafından geldiğini gösterdi. Erkeklerin ise evlilik sonrası eşlerinin evine taşındığı, yani "içgüveysi" sisteminin uygulandığı düşünülüyor.

KIZLAR AYNI EVDE KALIYOR, ERKEKLER AYRILIYOR

DNA analizleri, kız çocuklarının yüzde 70 ila 100 oranında aynı evle ilişkili kaldığını, erkek çocukların ise genellikle evden ayrıldığını ortaya koydu. Ayrıca kadınlara, erkeklerden beş kat daha fazla mezar eşyası bırakıldığı belirlendi. Bu durum, kadınların toplumda ayrıcalıklı bir konuma sahip olduğunu gösteriyor.

Araştırmanın eş yazarı Dr. Eline Schotsmans, bulguların Batılı ataerkil varsayımları sorgulattığını ifade ederek, “Her toplumun ataerkil olduğunu varsaymak Batılı bir önyargıdır. Avustralya’daki bazı yerli topluluklar gibi birçok kültürde kimlik, toprak hakları ve sosyal sorumluluklar anne soyundan aktarılır” dedi.

BENZER SONUÇLARA DAHA ÖNCE DE ULAŞILDI

Benzer sonuçlara İngiltere’nin Dorset bölgesinde yapılan bir Demir Çağı mezarlığı araştırmasında da ulaşıldı. Nature dergisinde yayınlanan araştırmada, 57 mezarın üçte ikisinin tek bir anne soyuna ait olduğu belirlendi. Bu da kadınların mülkiyet ve toprak üzerinde söz sahibi olabileceğini ortaya koyuyor.

Her iki çalışma, tarih boyunca anaerkil toplum yapılarının var olduğunu gösterirken, Çatalhöyük örneği, kadının sosyal, ekonomik ve kültürel yaşamda merkezde olduğu bir düzenin 9 bin yıl önce Anadolu’da geliştiğini ortaya koyuyor. Araştırmacılar, “Topluluk kimliğini şekillendiren ana unsur, büyük ihtimalle annelik soyu” ifadesiyle çalışmayı özetledi.