‘Yapay zeka şımartıyor’

Uzmanlar, özellikle duygusal karar süreçlerinde yapay zekaya başvurmanın bireyleri gerçek ilişkilerden uzaklaştırdığını, bu durumun yalnızlaşma, narsistik eğilimler ve psikolojik bağımlılık gibi sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekti. Medical Park Florya Hastanesi’nden Psikolog Dilara Dalyan ve Bahçeşehir Üniversitesi Sosyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Nilüfer Narlı, yapay zekaya duygusal yönelimlerin yalnızlaşma, narsistik eğilimler ve psikolojik bağımlılık gibi sonuçlara yol açabileceğini belirtti.

Prof. Dr. Nilüfer Narlı, (Fotoğrafta)

Psk. Dilara Dalyan, “İnsanoğlu bağlanmaya mecbur bir ırktır ve en önemlisi güvenli bağlanmamız gerekir. Ama şu anki güncel ilişkilerde insanlar yargılanmaktan kaçtıkları için aslında yapay zeka çok iyi bir etken oluyor. Çünkü biz yapay zekayı istediğimiz gibi yönlendirebiliyoruz. Böylelikle bizi yargılamadan dinleyen ve cevap verebilecek bir robot karşımıza çıkıyor. Günümüzde artık insanların birbirine karşı bir tahammülü kalmadı. Yine burada devreye yapay zeka giriyor. Aslında yapay zeka bizi kendi istediğimiz cevaplara götürüyor. Bazen objektif olamayabiliyor. Örneğin ben kendimi kötü hissediyorum ve tatminkar cevaplar istiyorum. Ama bu tatminkar cevaplar belki de benim için yanlış veya beni yanlış yola götürecek. Ama yapay zeka maalesef şu an bunu ayırt edemiyor. Kendime o an iyi geldiğini düşündüğüm ve uzun vadede bana zarar verebilecek cevaplar olabiliyor. İnsanlar yargılanmaktan ve eleştirilmekten çok korkuyorlar ve kaçınıyorlar” dedi.

Psk. Dilara Dalyan, (Fotoğrafta)

‘YANLIŞ DUYGULAR ORTAYA ÇIKABİLİR’

Dalyan, “İkili ilişkilerde tabii ki ister istemez karşımızdaki kişiye yargılı davranabiliyoruz, kırabiliyoruz ve olumsuz eleştirilerde bulunabiliyoruz. Ama yapay zekada yine bizim istediğimiz cevaplar karşımıza geleceği için aslında yine tatminkar cevapları elde ediyoruz. Böylelikle ikili ilişkilerimiz bozulmaya başlıyor. Bu da aslında bizi yalnızlaştırıyor. Hayatta yüzde 100 onay diye bir şey olamaz. Tabii ki bizim de yanlışlarımız olacak. İkili ilişkilerde karşı tarafın da yanlışları olacak. Onay her zaman böylelikle mevcut olamaz. Ama bizim kendi eğittiğimiz robotumuz, yapay zeka bizi sürekli onaylarsa biraz narsizm de ortaya çıkmaya başlar. Çünkü biz ne yaparsak bize ‘evet, tamam, mükemmelsin’ diyor ve yüceltiyor. Burada yanlış duygular ortaya çıkabiliyor” diye konuştu.

‘BÜYÜK BAĞIMLILIK YARATIYOR’

“Ben hep en iyiyim, ben hep mükemmelim ve ben hep doğruyu yapıyorum” düşüncesinin oluştuğunu söyleyen Dalyan, “Karşı taraf bu sefer hata yapınca ya da sizin hatanız olduğunuzda kabullenememeye başlarsınız. Kendince güzel yönlendirmeler yapmaya çalışabilir. Ama bir de bu hikayelerin hep geçmişi var. Örneğin eşinizle kavga ettiğinizde yapay zeka ‘boşan’ diyorsa bu doğru değil. Bizim ‘geçmişiz nasıl, nasıl zorlukların içerisinden geldik, hayatımız boyunca neler yaşadık’ bunları düşünmeliyiz. Bu çok tehlikeli ve yanlış. Bu yüzden aslında gerçek terapistler, psikologlar devreye girmeli. Çünkü bir yuvayı kurmak ne kadar zorken aynı şekilde yıkmak da o kadar zor. Bunu sadece bir robotun inisiyatifine bırakmak çok sağlıksız bir durum. Bu büyük bağımlılıklar yaratıyor” dedi.

‘YAPAY ZEKA İKİLİ İLİŞKİLERİ BOZABİLİR’

Dalyan, “Benim de böyle danışanlarım var. Yapay zeka ile dertleşenler ya da o an zor bir durumdaysa ona başvuranlar var. Hem burada ikili ilişkilerini bozmaya başlıyorlar hem de dış dünyadan soyutlanıyorlar. Bu artık bir bağımlılık haline geliyor. En küçük soruyu yapay zeka soruyorlar. “Bugün hangi kombini giysem? Bugün X kişisiyle buluşurken ne yapsam? Ona ne söylesem? Bana sohbet konusu öner” gibi sorular soruyorlar. Bir sürü fazla seçenek var. Bu bizi dünyadan soyutlayan çok tehlikeli bir durum. Kimse yalnız başına yaşayamaz. Bir yerde bir sosyallik gerek yok. Bu da beraberinde depresyon getirebilir. Onun dışında beynimizi çözümsel olarak kullanmadığımız için karşımıza çıkan olaylarla baş edememeye başlayacağız. Bununla anksiyete krizleri çokça artabilir” ifadelerini kullandı.

NARLI: JAPONYA’DA YAPAY ZEKA KARAKTERİYLE EVLİLİK YAPILIYOR

Bahçeşehir Üniversitesi İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Sosyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Nilüfer Narlı da “Yapay zekanın romantik ilişkililere araç olması hem insanlar arası ilişkiyi hem de evlilik kurumunu olumsuz etkileyebilir. Japonya'da yapay zeka karakteriyle evlilikler yapıldığını görüyoruz. İnsanların güven duygusunu yitirmeleri, iletişimin zayıflaması, insanların birbirine ihtimam göstermemesi, vakit ayırmaması gibi hep karşılaştığımız sorunlar var. Bu sorunlardan dolayı insanlar bir dijital karakterle duygusal bağ kurmaya çalışıyor. Duygusal zekaya yönelme de duygusal boşluk, yalnızlık hissi, dışlanma, duygusu yaşayan insanlar da yapay zekaya sığınıyorlar. Burada belki yapay zekanın olumlu bir katkısı olabilir. Tamamen yapayalnız olduğunu hisseden bir insan kendisini ifade edebileceği bir ortam yaratıyor, kendisine karakterler yaratıyor. Tabii ki hiçbir dijital karakterle kurulan iletişim, kesinlikle insan insana kurulan iletişimi yerini tutamaz” dedi.

‘BİREYLERİN YALNIZLAŞMASINA YOL AÇIYOR’

İnsanlar arasında etkileşim olduğunu belirten Narlı, “Beynimiz bu şekilde gelişiyor, kişiliğimiz gelişiyor ve kimliğimiz oluşuyor. Dolayısıyla ileride yapay zeka ile kurulan iletişimlerin getirdiği çok daha farklı psikolojik sorunlar ortaya çıkabilir. Şu an aslında literatürde bunlar da tartışılmaya başladı. Aile içi iletişime tehdit oluşturuyor fakat yapay zeka yine aile içi iletişimdeki sorunlara da cevap vermeye çalışıyor. Aile içi iletişimin zayıflaması da karşımıza bir sosyolojik sorun olarak çıkıyor. İnsanlar aile içi iletişimde bulamadıkları sıcaklığı veya sorunlarına çözüm için aile bireyleri konuşamadıkları zaman yapay zekaya başvuruyorlar. Bu da bireylerin daha fazla yalnızlaşmasına ve duygusal olarak soğuk insanlara dönüşmesine yol açabiliyor” diye konuştu.

İnsanların analiz ettirmeye çalıştığını aktaran Narlı, “Ama analiz ettirmekten ziyade çözüm arama önemli. Tabi artık ikili ilişkiler, kadın erkek ilişkileri, arkadaşlık ilişkileri de çok daha kompleks bir hale geldi. Biz şu anda akışkan bir toplumda yaşıyoruz. Aşklar akışkan, ilişkiler akışkan, kimlikler akışkan. Böyle bir karmaşayla baş etmek kolay değil. O yüzden insanlar yapay zekaya daha fazla yöneliyor olabilir. Fakat şunu unutmayalım yapay zeka hata yapabilir. Yapay zekadan bir ön hazırlık için bilgi alınsa bile muhakkak bir profesörle tanışmanın yararı var” ifadelerini kullandı.