Yeni Kaledonya dan Fransa ile yapılan anlaşmaya ret

Ada'da geçen yıl başlayan ve aylarca süren bağımsızlık protestolarına öncülük eden FLNKS'nin Siyasi Büro üyesi Dominique Fochi, başkent Noumea'da düzenlenen basın toplantısında, 12 Temmuz'da imzalanan Bougival Anlaşması'nı, Ada'nın yerli halkı Kanakların "verdiği mücadelenin temelleri ve kazanımlarıyla ters düştüğü" için reddettiklerini söyledi.

Yeni Kaledonya'ya giriş yasağı olan FLNKS Başkanı Christian Tein, hareketin hafta sonu yapılan olağanüstü kongresine gönderdiği mektupta, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un "dayattığı" bu anlaşmanın "açık ve kesin" bir dille reddedilmesini istedi.

Fransa'nın Bougival kentinde 12 Temmuz'da Yeni Kaledonyalı temsilciler ile Paris hükümeti arasında, "Fransa bünyesinde özel statülü bir Yeni Kaledonya devleti kurulmasını" öngören anlaşmayı imzalanmıştı.

Fransız sömürgesi Yeni Kaledonya'nın kurumsal geleceğine ilişkin 13 sayfalık anlaşmada Yeni Kaledonya'nın "Fransa'ya bağlı" bir devlet statüsü kazanması ve Yeni Kaledonya vatandaşlığının oluşturulması kararlaştırılmıştı.

Anlaşma ile Ada'da doğanlar ve burada 15 yıl boyunca kesintisiz ikamet edenlere seçimlerde oy kullanma hakkı tanınmıştı.

Ayrıca nikel kaynakları Fransız şirketler tarafından kullanılan Ada’da, bu kaynakların kullanımına ilişkin stratejik bir planın hayata geçirilmesi ve referandum yapılarak anlaşma konusunda yerlilerin fikrine başvurulması konusunda mutabık kalınmıştı.

Yeni Kaledonyalı taraflar arasında 2 Temmuz'da Elysee Sarayı'nda bir toplantıyla başlayan müzakereler, Paris'in banliyösü Bougival'da devam etmişti.

Kanak lider Tein, Paris hükümeti ile Ada temsilcileri arasında 12 Temmuz’da mutabık kalınan anlaşmanın müzakerelerine davetli listesinde olmadığı gerekçesiyle alınmamıştı.

Tein, Ada’da 2024’te başlayan ve Fransız hükümetinin güç kullanarak bastırdığı bağımsızlık protestolarında rolü olduğu gerekçesiyle Paris’te tutuklanmış, aylar süren tutukluluk sürecinin ardından Haziran 2025’te adli kontrol şartıyla serbest bırakılmıştı.

Fransız ana karasından yaklaşık 17 bin kilometre uzaklıktaki Yeni Kaledonya'da bağımsızlık yanlıları Fransız hükümetinin yerli halkla yaptığı anlaşmalara aykırı olan bir anayasal reformu yürürlüğe koymak istemesine karşı hareket geçmişti.

Fransız hükümetinin yerli halkla 1988'de imzaladığı ve Ada’ya özerklik statüsü veren Noumea Antlaşması'na aykırı şekilde, en az 10 yıldır Ada'da yaşayan Fransızların seçimlerde oy kullanmalarının yolunu açma girişimi sonrası 13 Mayıs 2024’te başlayan bağımsızlık protestoları güç kullanılarak bastırılmıştı.

Ada'da Fransız güvenlik güçlerinin düzenlediği operasyonlarda 13 kişi hayatını kaybetmişti.

Paris yönetimi, protestoların ardından bağımsızlık yanlıları ile müzakere masasına oturmuş ve Bougival anlaşmasına giden süreç başlamıştı.