‘Yeni’… Nedret Ersanel

I . İran-İsrail arasındaki iki haftalık savaşın sönümlenmesiyle birlikte, Başkan Trump’ın Ortadoğu özel temsilcisi Witkoff’un, ‘Bir çok ülkede normalleşme bekliyoruz. İbrahim Anlaşmaları’na taraf ülkelerle ilgili büyük bir duyuru yapacağız” açıklaması geldi… II . ‘Yeni Dünya Düzeni’, ‘Yeni NATO’, ‘Yeni Ortadoğu’nun ardından, ‘Yeni İbrahim Anlaşmaları’ dır… III . Sebebi, Trump’ın ilk başkanlığına kıyasla bu dönemdeki Avrupa, Ortadoğu ve dünya gerçeklerinin değişmiş olmasıdır. IV . Nitekim, Tahran’la

I

. İran-İsrail arasındaki iki haftalık savaşın sönümlenmesiyle birlikte, Başkan Trump’ın Ortadoğu özel temsilcisi

Witkoff’un, ‘Bir çok ülkede normalleşme bekliyoruz. İbrahim Anlaşmaları’na taraf ülkelerle ilgili büyük bir duyuru

yapacağız” açıklaması geldi…

II

. ‘Yeni Dünya Düzeni’, ‘Yeni NATO’, ‘Yeni Ortadoğu’nun ardından,

‘Yeni İbrahim Anlaşmaları’

dır…

III

. Sebebi, Trump’ın ilk başkanlığına kıyasla bu dönemdeki Avrupa, Ortadoğu ve dünya gerçeklerinin değişmiş olmasıdır.

IV

. Nitekim, Tahran’la yapılan ateşkesin ardından Tel Aviv sokaklarını “

12

”

liderin

bulunduğu bu afiş süslemeye başladı! Elbette ‘

İsa’nın yerinde Trump oturuyordu…

V

. Trump’lı ABD’nin, Ortadoğu’nun kendi tahayyüllerine göre “nasıl olması” gerektiğine ilişkin artık daha çok fikrimiz var; ‘sorun istemiyor, sorun çıkaran da istemiyor’…

VI

. Bu okuma genellikle iki gerekçeye bağlanıyor; a) bölgenin ekonomik verimliliğinin yükseltilmesi ve kullanılması, b) Rusya-Ukrayna, İsrail-Filistin meselelerinin de ‘uygun’ formatta çözülerek, Çin’e doğru yelken açılması!

VII

. Bu kabaca tarifin altında pek çok alt başlık, her ülke ile ilgili ayrı hesap-kitap var ama öz bu…

VIII

. Trump’ın ilk döneminden farklı olarak ‘İbrahim Anlaşmaları’nın “yenilendiğini” anladığımızda,

yeni haritanın sadece İsrail ve Arap ülkeleriyle sınırlı kalmayacağını

da düşünmemiz gerekiyor…

IX

. İran, Türkiye, kimi Kuzey Afrika ülkeleri ve en önemlisi Pakistan dahil, Batı Asya ülkelerinin de, yeniliğin

n-direkt/dolaylı kapsama/tehdit

alanında olduğunu hızla idrak gerekiyor…

X

. Mesela,

İran

bu masada nasıl olabilir? Sandalyesizdir. Şöyle anlamamız gerekiyor; geçtiğimiz Çarşamba günü Trump diyor ki, “İran tekrar ayağa kalkmak için petrol satmalı. Satsınlar. Çin petrol almak istiyorsa alabilir”! Kapı açılıyor. Zaten ateşkes görüşmeleri işliyor. İran’ın, Rusya’nın oyundan düşmesinin ardından Avrupa’ya enerji tedarikçisi olarak düşünüldüğünü de biliyoruz. Pezeşkiyan buna uygundur!

XI

.

Türkiye

: Ankara’nın İsrail’in bulunduğu masaya oturması söz konusu değil. İbrahim Anlaşmaları’na da ayılıp bayılarak bakmıyor.

İmzası olamaz

. Ama Ankara, bölgenin

genel düzeni

içinde başka menfaatler görebilir…

XII

. Diğer taraftan ‘onlar’ Türkiye’yi nasıl görüyor? İngiltere’nin yeni açıkladığı,

“2025 Ulusal Güvenlik Strateji Belgesi’’

nden; “Karadeniz, Kafkaslar, Ortadoğu ve Afrika’nın kesişim noktasında bulunan Türkiye, Birleşik Krallık’ın Avrupa’daki ve NATO’nun kanatlarındaki güvenlik çıkarları için elzemdir. Güçlü askeri entegrasyon ile savunma sanayi işbirliğinde İngiltere için kilit bir ortaktır”…

XIII

. Son NATO zirvesinde Türkiye’nin baskın rolü ve yeni Avrupa Güvenlik Mimarisi’ndeki girişimleri de Ankara’yı, ABD ve İngiltere’nin gözünde, Baltık’tan Körfez’e, Karadeniz’den Hazar ve Afrika’ya, puzzle’ı tamamlayan parça olarak oturtuyor. Trump açısından da

S. Arabistan

ve Türkiye ayrıcalıklı bir yere konuyor.

XIV

. Ama bir de

Rusya

var. Moskova bu haritada yok, hatta dışlanmış sayabiliriz. Komplikasyonları olacaktır. Londra ile Trump arasında gerilim yaratacak süreçler de olabilir ama ‘yönetilebilir’ görünüyor.

XV

. Buraya kadar, “yenilerin” merkez üssü Ortadoğu ile Avrupa ayağını konuştuk ve birbirlerine iliştirdik. Fakat harita daha Doğu’ya da bulaşıyor…

XVI

. Trump yönetine kadar, Washington’da konuyla ilgili bir çok insan/makam, Batı Asya’nın ihmal edilmesinin yanlış olduğunu düşünüyordu. Ama edildi.

Afganistan’da

yaşanan ‘ricat’ ve

Pakistan’ın

Çin’le stratejik ilişkileri açık örneklerdi…

XVII

. Trump ise, görev süresi içinde yüzleşmesi ve aşması gereken, ‘3 cisim problemi’ni biliyordu; Rusya, İran ve Çin.( İlk ikisi halledilse bile Çin’in başkanlık süresine yetişmesi zor. Bunun için hepsini aynı anda ele almak gibi zor/tehlikeli bir işe girişebilir.)

XVIII

. Sonuç olarak, Trump’ın başkanlığının ilk anından itibaren hedefleri aynı kalsa da, yöntem paradigmalarını değiştirdiği görülüyor…

XIX

. İran’ın ardından Pakistan kritik bir ülke olarak öne çıkıyor ve ABD vizyonunda ayrı yeri var. Çin’le güçlü ilişkilerinin yanına not etmemiz gereken başka gelişmeler yaşandı; Pakistan, Kara Kuvvetleri Komutanı ile istihbarat servisi direktörünün Beyaz Saray’da ağırlanarak bizzat Trump’la görüşmesi bunlardan biridir. Hindistan-Pakistan’ı savaşın eşiğine getiren çatışmaların sona erdirilmesinde Amerika’nın oynadığı ‘bitirici’ rol de aynı baptandır. Yine Pakistan yönetimi tarafından Trump’ın Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterilmesini de işaretler listesine yazmalıyız…

XX

. Afganistan henüz bu yolun bileşeni değil. Zorlu bir ülke ve şartları bambaşka. Ancak Rusya, Çin ve ABD üçgenindeki yeri gözden uzak tutulamaz.

XXI

.

Hindistan’a

da kısaca değinelim; o hâlâ İngiltere’nin. Modi’ni son Kıbrıs ziyareti, İsrail-Akdeniz-Avrupa yolunu tutma arzusunu devam ettirdiğini gösteriyor. Ancak bu politika ABD’den her zaman yüz bulamayabilir.

XXII

. Nihayet;

İsrail

; Yeni Ortadoğu, Yeni İbrahim Anlaşmaları ya da İran tesislerinin vurulması fark etmez, Trump yönetiminin

Netanyahu’yla ilişkileri

güllük gülistanlık değil, kısa vade de değişmeyecek. İran büyük ders oldu/okutuldu! Sorun çıkarma potansiyelinden nefret ediliyor. ABD ara seçimlerinden sonra Trump’ın tutumu daha da keskinleşebilir. Makaraya alınsa da, Başkan’ın ‘küfürleri’ ciddiye alınmalı.

XXIII

. Yani, ‘Büyük İsrail planları’ ile ‘Yeni İbrahim Anlaşmaları’ arasındaki uyum da yeniden okunmalıdır.

“O Resim” sadece İsrail’in hayallerini gösteriyor. Bize uymaz! Uymadığı her yerde artık Türkiye’nin bulunduğunu hatırlatırız. Çünkü o da ‘yeni’dir!