80 yıl sonra Drau: Unutulmayan dram, sessiz çığlık

1945 yılında Avusturya'nın Drau Irmağı kıyısında yaşanan ve on binlerce sivilin trajik şekilde hayatını kaybettiği Drau Faciası, Kafkas Vakfı öncülüğünde düzenlenen uluslararası etkinliklerle anıldı.

Türkiye Ulusal Ajansı destekli “Kafkasya Hafızası: Avrupa Tren Macerası” Ka155 Gençlik projesi ile başlayan bu etkinlik serisi, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı tarafından desteklenen anma ve belgesel gösterimi etkinlikleri ile devam etti.

Bu etkinlikler yalnızca bir anma değil, aynı zamanda hafıza, adalet ve insanlık adına güçlü bir çağrı niteliğindeydi.

Hafızaya yolculuk: Avrupa tren macerası

Etkinlikler, Türkiye Ulusal Ajansı desteğiyle 30 genç katılımcının yer aldığı Avrupa Tren Macerası ile başladı. Türkiye'den hareket eden gençler, farklı Avrupa ülkelerinde tarihi duraklara uğrayarak Drau Faciası'nın izlerini sürdü.

Proje; sadece tarihi öğretmekle kalmadı, aynı zamanda geçmişle yüzleşme ve bugünün sorunlarını anlama konusunda da gençlere güçlü bir bilinç kazandırdı.

Irschen'de sessiz yürüyüş ve anma

28 Mayıs 2025 tarihinde, Drau Irmağı kıyısında yer alan Avusturya'nın Irschen köyünde yapılan yürüyüş, geçmişle kurulan manevi bir köprüydü. Katılımcılar ellerinde karanfillerle facianın yaşandığı noktada sessiz bir yürüyüş gerçekleştirdi. Ardından Drau kurbanları için yapılan anıtın önünde dualar edildi, konuşmalar yapıldı.

Irschen halkı, etkinliğe içten bir misafirperverlikle katılım gösterdi. Bu duyarlılık, hafızayı birlikte sahiplenmenin evrensel bir anlam taşıdığını gösterdi.

Viyana'da belgesel galası

29 Mayıs’ta Viyana Yunus Emre Enstitüsü’nde "Kafkasyalıların Dramı: 1945 Drau Faciası" belgeselinin galası gerçekleştirildi. Büyükelçi Gürsel Dönmez, YTB Kültürel ve Sosyal İlişkiler Dairesi Başkanı Zülgaip Akkuş, Yunus Emre Enstitüsü Viyana Şubesi Müdürü Halil İbrahim Doğan ve çok sayıda akademisyen ile kanaat önderinin katılımıyla gerçekleşen gala, sessizliğe gömülmüş bir trajedinin tekrar hatırlatılmasını sağladı. Belgesel, görsel arşivler, tanıklıklar ve tarihsel anlatımlarla izleyicileri derinden etkiledi.

İstanbul galası ve panel: Duyguların taştığı an

Etkinlik serisinin finali 30 Mayıs'ta İstanbul’da Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi’nin ev sahipliğinde yapıldı. Gösterim öncesinde Prof. Dr. Ufuk Tavkul ve araştırmacı-yazar Cem Kumuk’un konuşmacı olduğu, Prof. Dr. Fethi Güngör’ün moderatörlüğünü üstlendiği bir panel düzenlendi.

Belgesel gösterimi sırasında izleyiciler gözyaşlarını tutamadı, belgesel dakikalarca alkışlandı. Tarihi bir sessizliğin yankısını taşıyan belgesel büyük bir takdirle karşılandı.

Galada yer alan Prof. Dr. İlber Ortaylı açılış konuşmasında Drau Faciasını hem askeri hem de siyasi yönleriyle ele aldı. Ortaylı konuşmasında şu ifadeleri kullandı:

“İkinci Dünya Savaşı'nda milyonlarca insan esir düştü. Sovyetler Birliği Cenevre Sözleşmesi’ni imzalamadığı için esirlere muamele Batı’daki gibi olmadı. Bir İngiliz ya da Fransız askeri esir kampında spor yapabilir, kitap yazabilirken; Sovyet esir kamplarında ölüm, açlık ve işkence hakimdi. Bu koşullarda esir düşen kafkasyalı askerler ve sivil halk için facia kaçınılmaz oldu.

Bu insanlar, Almanların tahliyesi sırasında dağlara sığınıp kaçmaya çalıştılar. Ancak yaşlı kadınlar, çocuklar, savunmasız siviller yok edildi. Drau, sadece bir toplu ölüm değil; aynı zamanda Batı’nın görmezden geldiği bir trajedidir.

Bugün burada yapılan törenlerde devlet temsilcilerinin bulunması önemlidir. Çünkü milletler, ancak hafızalarına sahip çıkarak saygı görür. Unutulmamalı ki bizim tarihimiz var, bu tarih sahip çıkıldıkça anlam kazanır.”

Veysel Arıhan: “Unutursak kalbimiz kurusun”

Kafkas Vakfı Başkanı Veysel Arıhan, İstanbul galasında yaptığı konuşmada etkinliklerin anlamını ve sorumluluğunu şu sözlerle ifade etti:

“Bu belgesel sadece bir tarih anlatısı değil; unutturulmak istenen bir hakikatin, 80 yıl gecikmiş bir adaletin haykırışıdır. Bugün burada bulunan her biriniz, bu sesi çoğaltan, bu hafızayı taşıyan kıymetli tanıklarsınız.

Drau’da yaşananları yalnızca geçmişin değil, bugünün de meselesi olarak görüyoruz. Çünkü biliyoruz ki hafızasını yitiren toplumlar adalet duygusunu da kaybeder.

Gazze’de yaşananlar bize bunu her gün hatırlatıyor. Drau’da susan vicdan, Gazze’de yankı bulur. Unutulan her trajedi, yeni trajedilerin zeminidir. Bu yüzden Drau, sadece bir tarih değil; insanlığın vicdan sınavıdır.”

Arıhan konuşmasının sonunda, vakfın 30 yıllık hafıza mücadelesine emek veren tüm büyüklerine teşekkür ederek, bugünkü organizasyonun arkasındaki genç ve idealist yönetimi sahneye çağırdı. Ardından, Türkiye Ulusal Ajansı Avrupa Tren Macerası projesiyle bu hafızaya ortak olan genç katılımcılar sahnede yer aldı ve salondan büyük bir alkış aldı.