Ara eleman sorunu büyüyor, çırak yok maaş beğenmiyorlar

Ara eleman açığı sorunu sektörlerin en büyük sorunu haline gelmeye başladı. İŞKUR’un Nisan 2025 dönemine ilişkin verilerine göre imalat sanayisinde yalnızca ilk dört ayda 341 bin civarında ara eleman açığı bulundu. İkinci sırada yer alan idari hizmet faaliyetlerinde 128  bin 468, toptan ve perakende ticaret sektöründe ise 113  bin 509 açık iş bulunduğu tespit edildi. Bu üç alanda oluşan büyük açık, hem üretimin aksamasına hem de piyasa taleplerine cevap verilememesine yol açıyor. İŞKUR'un yaptığı değerlendirmede, en fazla açık iş pozisyonu içeren meslek grubu özel güvenlik görevlisi oldu. Turizm ve otelcilik elemanı, reyon görevlisi, garson ve konfeksiyon işçisi gibi pozisyonlarda da açık olduğunun altı çizildi. Sadece özel güvenlik görevlisi alanında yaklaşık 22 bin, reyon görevlisinde 16 bin, konfeksiyon işçisi pozisyonunda 16  bin, garson pozisyonunda ise 20 bin açık olduğu bildirildi. Haziran 2025'te bildirilen toplam açık iş sayısı 208 bin 139 ilan olurken, Ocak–Haziran döneminde toplam 1 milyon 195 bin 954 ilan sisteme kaydedildi.

Dünya Ekonomik Forumu’nun 2025 yılına ait “İşlerin Geleceği” raporuna göre, işverenlerin yüzde 63’ü en büyük zorluk olarak beceri eksikliğini gösteriyor.  POZİSYONLAR DOLMUYOR

Ara eleman bulamayan işverenler genellikle asgari ücretin yüzde elli ile seksen üstünde maaşlar teklif ettiğini ancak çalışma koşulları, vardiya düzeni ya da yan haklar nedeniyle halen pozisyonları doldurmakta zorlandıklarını belirtiyorlar. Uzmanların yorumuna göre, bu açığın temel nedeni vasıfsız ya da mesleki eğitimden geçmemiş iş gücünün sayısının yetersiz olması. 

MEMLEKET MESELESİ

Ekonomist Şeref Oğuz ise, "Ara eleman; diplomadan ziyade beceri odaklı kariyerin genel adı" uyarısında bulunurken, şunları söyledi: "Türkiye'nin sıkıntısını çektiği, sanayinin mumla aradığı ve bir türlü yeterince yetiştiremediğimiz nitelikli işgücünün dilimizdeki karşılığı. 'Ne iş olsa yaparım' niteliksizliğindeki işgücü veya kapı gibi diploma sahibi mühendis. Peki değer zinciri bundan ibaret mi? Ortada muazzam boşluk var ve bunu biz teoride endüstri meslek liseleri, sanat okullarıyla doldurmaya çalıştık ancak üniversite sınavı odaklı eğitim sisteminde meslek okullarının; eksik kabiliyet adresi gibi algılanmasına yol açınca, ara eleman dediğimiz büyük açlığımız açığa çıkıverdi."

DİPLOMALI İŞSİZLER

"Meslek lisesi memleket meselesi feryadımız bundandır. Üniversiteye yığılıp diplomalı işsiz mühendis yetiştirmek yerine meslek liselerine yönlendirip beceri sahibi ara elemanlar yetiştirme ihtiyacımız var. Ayağına tarla çamuru değmemiş hocaların diploma verip gönderdiği, bitkiyi tanımayan ziraat mühendisi yerine, işi bilen ara eleman yetiştirmektir."

ZANAATKARLIK ÖLÜYOR!

Sektör temsilcileri ise ara eleman sorununun meslek liseleri veya gençlerin küçük yaşta çıraklığa yönlendirilerek çözülebileceği düşüncesinde. Adana Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı Niyazi Göger, vasıflı ve vasıfsız eleman bulamadıklarını belirterek, “El becerisi ve bilgi birikimi gereken zanaatkarlar artık bulunmuyor. Bunun en önemli nedenlerinden birisi yetiştirecek çırak bulunmaması. Eskiden meslek sahibi olmak altın bilezikti. Okumayan çocukları zor işe gönderirdik ki eğer işi yapamazsa okula gitsin derdik. Şimdi ki ailelerimiz maalesef çocuklarını yaz tatilinde tatile gönderiyorlar. Geri dönünce hem okulu okumuyorlar hem de meslek sahibi olmuyorlar” ifadelerini kullandı.

Teknoloji odaklı becerilerin talebi hızla artıyor. Bu da ara eleman sorununun yalnızca nicelik değil, nitelik açısından da derinleşen bir sorun haline geldiğini ortaya koyuyor SOSYOLOJİK ALARM

Kamuoyu araştırmacısı Volkan Tebrizcik, konuyla ilgili yaptığı değerlendirmede şunları söyledi:
“Genç kuşaklar arasında zanaat ve teknik mesleklere yönelik algı dramatik biçimde zayıflamış durumda. Aileler, ‘masa başı iş’ beklentisiyle çocuklarını meslek liselerinden uzak tutarken, ülke reel ihtiyaçlarına kör hale geliyor. Bugün iş gücü piyasasında yaşanan kriz; üniversite diplomasına değil, kaynakçının, elektrikçinin, usta tornacının yokluğuna işaret ediyor. Bu sadece ekonomik değil, aynı zamanda sosyolojik bir alarm zili.”

 [email protected]

Kaynak: Web Özel