Avrupa Birliği, daha esnek bütçe arayışında: Jeopolitik gerginlikler yükseliyor, ticaret kuralları yeniden yazılıyor

Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, AB bütçesinin artık var olmayan bir dünya için tasarlandığını, artan jeopolitik ve ticari gerilimler karşısında yeterli esnekliğe sahip olmadığını söyledi.

Von der Leyen, Brüksel'de düzenlenen 2025 yılı AB Bütçe Konferansı'nın açılışında konuştu.

Bütçenin çok sayıda fon ve kuraldan daha fazla anlam taşıdığını anlatan von der Leyen, bütçenin insanların hayatlarını ve geçimlerini doğrudan etkilediğini belirtti.

Von der Leyen, bütçenin AB'nin temel unsurlarından olduğunu ve öncelikleri eyleme dönüştürdüğünü ifade etti.

Geçen 5 yıllık sürede devamlı olarak bütçe ile yapılabileceklerin sınırlarını test ettiklerini söyleyen von der Leyen, her acil durum karşısında uzun toplantılar yaparak bütçe kaynaklarını yönlendirmenin yollarını aradıklarını hatırlattı.

Von der Leyen, Kovid-19 salgınındaki kapanma ve sert ekonomik gerileme döneminde kurdukları fon kapsamında üye ülkeler için para topladıklarını, bütçedeki acil durum kaynaklarını da ekonomik toparlanma ve enerji güvenliğini finanse etmekte kullandıklarını anlattı.

Sel ve deprem gibi doğal afetler ile Rusya-Ukrayna Savaşı ve enerji krizi gibi acil durumlara karşı bütçedeki bütün esneklikleri kullandıklarını belirten von der Leyen, "Mevcut bütçemiz artık var olmayan 2020 dünyası için tasarlandı. Bugün jeopolitik gerginlikler yükseliyor. Ticaret kuralları yeniden yazılıyor. İklim değişikliği nedeniyle aşırı hava olayları giderek daha sık görülüyor. Teknolojilerdeki değişim de her zamankinden daha hızlı yaşanıyor." dedi.

"Daha esnek, kıvrak ve karşılık veren bir bütçeye ihtiyacımız var. Mevcut bütçenin yüzde 90'ı önceden tahsis edildi" diyen von der Leyen, bugün 2019 ve 2020 yıllarında tasarlanmış bir bütçeyle çalıştıklarını ancak dünyanın son dönemde çok değiştiğini anlattı.

Von der Leyen, AB'nin mevcut bütçesi kapsamında yüzde 4 esneklikte çalıştıklarına işaret ederek, önlerine çıkacak yeni sorun ve sınamaları bilmediklerini bu nedenle bu miktarın hızlı yanıt vermek için yeterli olmadığını ifade etti.

AB'nin önceliklerini finanse etmek için daha fazla uyumlu çalışması gerektiğinin altını çizen von der Leyen, "Harcama gücümüzü çok fazla araçta zayıflatıyoruz. Avrupa, ulusal ve bölgesel düzey ile özel sektör ve diğer kurumlar arasında yeterince koordinasyon sağlamıyoruz." diye konuştu.

En önemli konulara daha fazla odaklanmaları gerektiğine ve Avrupa fonlarına erişimin basitleştirilmesinin önemine değinen von der Leyen, her bölgenin kendine özgü koşulları ve sorunları olduğunu yinelerken yeni bütçenin yatırımlar ve reformlar için ulusal ve bölgesel ortaklıklar olmak üzere yeni bir yapı üzerine inşa edileceğini belirtti.

Von der Leyen, "Gelecek bütçemizde uyum politikası ve ortak tarım politikası merkezi bir yer alacak." dedi.

AB fonları kullanımında hukukun üstünlüğüne saygı göstermenin zorunluluk olacağına işaret eden von der Leyen, bu konuda bir pazarlık yapılamayacağını vurguladı.

Von der Leyen, "Yeni bütçe basit olmalı. İnsanlar, işletmeler ve kamu otoriteleri için anlaşılması ve kullanımı kolay olmalı." ifadesini kullandı.

AB bütçesinin yeni öncelikleri fonlaması ve Covid-19 kurtarma programı kapsamında alınan kredilerin geri ödemelerini finanse etmesi gerekeceğini anımsatan von der Leyen, "Üye ülke bütçeleri tek başına bu yükü kaldıramaz. Bu yüzden yeni öz kaynaklara ihtiyacımız var. Bu konuda yeni teklifler üzerinde çalışıyoruz." değerlendirmesinde bulundu.

AB'nin uzun dönem bütçesine Çok Yıllı Mali Çerçeve (MFF) adı veriliyor.

AB bütçesinde yer alan harcama kalemlerine ilişkin ödeneklerin yıllık tavanını önceden belirleyen MFF, kaynakların, AB'nin politika öncelikleri doğrultusunda dağılımını amaçlıyor. AB bütçesi, kurallar gereği harcamaların üst sınırlarının belirlendiği 7 yıllık dönemler için hazırlanıyor.

AB'nin 2021-2027'deki toplam 1,2 trilyon Euro'yu aşan bütçesini ortaya koyan çerçeve 2020 yılında belirlenmişti.

Kovid-19 nedeniyle bu bütçeye ilave olarak 800 milyar Euro'luk ekonomik kurtarma paketi hazırlanmış ve üye ülkelere destek verilmişti.

Uzun vadeli AB bütçesine ilişkin karar, AP onayı ve üye ülkelerin AB Konseyi'ndeki oy birliği ile belirleniyor.

Bütçede gelir kalemleri, büyük ölçüde üye ülkeler tarafından bütçelerinden aktarılan kaynaklardan sağlanıyor ve denetimini merkezi Lüksemburg'da bulunan AB Sayıştayı yapıyor.

(AA)