Bahçeden çıkan taş tarihi yeniden yazdı Sözcü Gazetesi

New Orleans’ta bir çiftin evinin bahçesinde tesadüfen ortaya çıkan antik mezar taşı binlerce yıl öncesinden gelen bir tarihi gün yüzüne çıkardı. 2. yüzyıla ait Roma eseri, FBI’ın sanat suçları birimine teslim edilerek iade sürecine alındı.

ABD’nin Louisiana eyaletine bağlı New Orleans kentinde yaşayan Tulane Üniversitesi antropoloğu Daniella Santoro ve eşi Aaron Lorenz, bahçelerindeki çalıları temizlerken mermer bir levha buldu. İlk başta sıradan bir taş sanılan buluntunun üzerindeki yazılar incelendiğinde, antik Roma’nın dili Latince olduğu fark edildi.

Santoro, keşiften sonra New Orleans Üniversitesi’nden arkeolog D. Ryan Gray ve Tulane Üniversitesi Klasik Çalışmalar Doçenti Susann Lusnia ile temasa geçti. Gray, mermer levhanın fotoğraflarını Avusturya’daki Innsbruck Üniversitesi’nden Harald Stadler’a gönderdi. Stadler’ın kardeşi, bir Latince öğretmeni yazıtı çözdü.

Lusnia ve Stadler’ın yaptığı ayrı analizler aynı sonuca işaret etti: Taş, 2. yüzyıla ait ve Roma donanmasında görevli Sextus Congenius Verus adlı bir denizciye adanmıştı. Gray’in aktardığına göre bu mezar taşı, İtalya’daki Civitavecchia Kent Müzesi’nden kayıp olarak bildirilen bir eserin tanımına da birebir uyuyordu.

Eserin kaynağını doğrulayan ekip, FBI Sanat Suçları Birimi ile temasa geçerek taşı yetkililere teslim etti. Süreç, taşın İtalya’ya iade edilmesiyle devam ediyor.

Eserin New Orleans’a nasıl geldiği ise halen bir sır. Gray’in aktardığına göre taş, büyük olasılıkla İkinci Dünya Savaşı sonrasında İtalya’dan ABD’ye getirildi. O dönem evin sahibi olan Simon ailesinin taşla bağlantısı olmadığı belirlendi. Simon’ların komşusu ise ABD Donanması’nda görevliydi ancak kayıtlar bu kişinin yalnızca Pasifik harekatında bulunduğunu gösterdi.

Civitavecchia Müzesi, 1943–1944 yıllarında Müttefik bombardımanlarıyla neredeyse tamamen yok olmuş, koleksiyonunun büyük bir kısmını kaybetmişti. 1970’e kadar yeniden açılmayan müzede mezar taşının da bu kaos ortamında kaybolduğu düşünülüyor.

Araştırma ekibi, mezar taşının bir asker ya da turist aracılığıyla savaş sonrasında ABD’ye getirilmiş olabileceğini değerlendiriyor. Gray bu ihtimali, “O dönemde denetim mekanizmaları çok zayıftı. Taş kolaylıkla bir antikacı aracılığıyla satılmış olabilir” sözleriyle aktardı. Taşın yıllar boyunca evin bahçesinde basit bir döşeme taşı olarak kullanıldığı ve bu sayede bugüne kadar fark edilmeden kaldığı düşünülüyor.