Barışın kaderini değiştirebilecek kritik bölge: Putin Donbas ta neden ısrarcı?

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşın patlak vermesinde kritik öneme sahip coğrafi bölge olan Donbas’ı, 2014 yılından bu yana kontrol altına almaya çalışıyor.

Putin’in savaşın "temel nedenleri" arasında gördüğü bu bölge, zengin kömür rezervleri ile ön plana çıkarken, savaş öncesine kadar Ukrayna’nın tahıl ambarı olarak bilinmekteydi.

Geleneksel olarak Rusça konuşulan Donbas’ta, liman kenti Mariupol’ün yanı sıra Putin’in Rus toprağı olarak gördüğü Luhansk ve Donetsk bölgeleri yer alıyor.

Rusya-Ukranya Savaşı'ndaki sıcak çatışmalar, çatışmaların yoğunluğuna göre koyu kırmızı renk ile belirtildi. / Kaynak: Alamy

2014 yılına kadar Kiev yönetimi altında bulunan Donbas’ta, Kırım’ın Rusya tarafından ilhak edilmesinin ardından ayrılıkçı hareketler başladı. Donetsk ve Luhansk’ta karakollar ile hükümet binalarına Rusya bayrakları çekildi. 2022 yılında yapılan referandumların ardından Donbas’ta Ukrayna’dan ayrılmalar yaşandı ve de facto devletler kuruldu. Bu bölgelerde, yalnızca Rusya tarafından tanınan Donetsk Halk Cumhuriyeti (DHC) ve Luhansk Halk Cumhuriyeti (LHC) ilan edildi. Ancak bu devletler, Ukrayna ve uluslararası toplum tarafından tanınmadı.

ÇOĞUNLUĞU RUSYA'NIN KONTROLÜNDE

2014 yılında başlayan süreç, 2022’de yapılan referandumun ardından Putin’in ilanıyla açık bir savaşa dönüştü. Donbas, 2022’den bu yana süren savaşın en kanlı çatışmalarına sahne olan bölge oldu.

Savaş alanındaki gelişmeleri takip eden Ukraynalı grup DeepState'in verilerine göre, Rus ordusu ve Rusya yanlısı güçler, 2014’ten bu yana Donbas’ın yaklaşık %87’sini ele geçirdi.

Analistler, Ukrayna’nın elinde kalan yaklaşık 6.730 kilometrekarelik alanda ateşkes sağlanmazsa savaşın gelecek yıla uzayacağı ve on binlerce kişinin hayatını kaybedebileceği uyarısında bulunuyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, Putin’in son 12 yılda Donbas’ta başarılı olamadığını savunuyor. Savaşın kaderinin, bu bölgeye ilişkin alınacak kararlara bağlı olduğu bildiriliyor.

Donbas bölgesi, kırmızı renk ile belirtildi. Rusya, koyu yeşil ile vurgulanırken Ukrayna açık yeşil ile gösterildi. / Kaynak: Alamy

PUTİN NEDEN DONBAS’I İSTİYOR?

İki üst düzey Avrupalı yetkiliye göre, Rusya Devlet Başkanı Putin, ABD Başkanı Donald Trump ile Alaska’da yaptığı görüşmede, Ukrayna güçlerinin Donbas’tan çekilmesini talep etti.

Avrupalı yetkililere göre, Donbas karşılığında Putin, Ukrayna’nın geri kalanında süren çatışmaları dondurmayı ve tekrar saldırmayacağına dair yazılı taahhüt vermeyi teklif etti.

Görüşmenin ardından Trump'ın, Putin'i destekleyerek Zelenski'den bu teklifi kabul etmeye çağırdı. Ancak Zelenski, bölgeden çekilemeyeceklerini "Donbas'tan ayrılmayacağız" ifadesiyle bildirdi.

Donbas, 1991’de dağılan Sovyetler Birliği ile olan tarihsel bağı ve Rusça konuşulması nedeniyle, Putin’in savaşla ilgili düşüncelerinde merkez bir konuma sahip.

Savaşın başında Putin, Kiev hükümetine karşı Donbas’taki Rusça konuşan halkı koruma amacıyla Kremlin’in askeri ve mali destek verdiğini açıklamıştı.

New York Times’ta yer alan habere göre, Putin için Donbas’ın kontrolü, “Ukrayna’daki görevini tamamladığını” ilan edebilmesi açısından çok önemli bir ölçüt. Bazı uzmanlar, Putin’in Donbas’ın tamamını elde etmek için, ilhak ettiği diğer bölgeleri takas etmeye istekli olabileceğini öne sürüyor.

Putin’in eski danışmanı Sergey Markov, Kremlin’in Donbas bölgesini “Dnipro, Sumi ve Harkiv’den çok daha fazla ‘bizim’ olarak” algıladığını söylüyor. Ancak savaştan önce Rusya’da yapılan bir ankete göre, Rus halkının yalnızca dörtte biri, Donetsk ve Luhansk’ın Rusya Federasyonu’na katılmasını destekliyordu.

PUTİN DONBAS’TA DURACAK MI?

Putin’in zaman zaman Ukrayna’nın diğer bölgelerini de ilhak etme niyetini ima etmesi, Ukraynalı yetkililer ve Batılı siyasetçilerde, “Rusya Donbas’ı aldıktan sonra da savaşı sürdürecek” endişelerine yol açıyor.

Birçok savaş yanlısı yorumcu, Kremlin’in, Zelenski hükümetini devirip Rusya yanlısı bir yönetim kurana kadar savaşa devam edeceğini öne sürüyor.

Bazı analistler ise, Rusya’nın Donbas’ın ötesine geçecek bir saldırı için gerekli ekonomik ve askeri kaynaklara sahip olup olmadığını tartışıyor.