Bilgisayarlar ve uydular risk altında: Dünya tarihinde ilk yolda Sözcü Gazetesi

Uluslararası Dünya dönüşü ve Referans Sistemleri Servisi (IERS) ile ABD Deniz Gözlemevi verilerine göre 10 Temmuz 2025, yılın en kısa günü olarak kayıtlara geçti. Bu gün, standart 24 saatten 1.36 milisaniye daha kısa sürdü. Aynı şekilde 5 Ağustos'un da 1.25 milisaniye daha kısa geçmesi bekleniyor.

Dünya'nın tam bir dönüşü teorik olarak 86.400 saniye, yani 24 saat sürüyor. Ancak bu dönüş, Ay'ın çekim gücü, atmosferdeki değişiklikler ve çekirdekteki hareketler gibi birçok faktör nedeniyle milisaniyelik farklarla değişebiliyor.

Bu fark insanlar tarafından hissedilmese de zaman ölçüm sistemleri, GPS teknolojisi ve iletişim uyduları için oldukça önemli. Uzmanlar, bu tür sapmaların dijital sistemlerde hata oluşturabileceğine dikkat çekiyor.

Kaliforniya Üniversitesi Scripps Oşinografi Enstitüsü'nden jeofizikçi Prof. Dr. Duncan Agnew, konuyla ilgili şunları söyledi:

"1972'den bu yana Dünya'nın dönüş hızı genel olarak arttı. Ama bu artış düz bir çizgi değil; tıpkı borsa gibi inişli çıkışlı ilerliyor."

1970'li yıllarda Dünya'nın dönüş hızı yavaşladığı için 'artık saniye' (leap second) uygulaması başlamıştı. 1972'den bu yana toplam 27 kez zaman sistemine saniye eklendi. Ancak 2016'dan beri artık saniye eklenmiyor.

2022'de alınan kararla artık saniyenin 2035'ten itibaren tamamen kaldırılması hedeflenmişti. Fakat Prof. Agnew'e göre dönüş hızı artmaya devam ederse ilk kez bir saniyenin silinmesi gündeme gelebilir: "Şu ana kadar hiç negatif artık saniye uygulanmadı. Ama 2035'e kadar böyle bir şeyin gerçekleşme ihtimali yüzde 40 civarında."