Bir kuş cıvıltısıyla sizin konuşmanız arasındaki o ortak noktayı duyunca çok şaşıracaksınız Sözcü Gazetesi

Dilbilimcilerin 1930'larda insan dilleri için formüle ettiği ve sık kullanılan kelimelerin daha kısa olma eğiliminde olduğunu belirten "Zipf Kısaltma Yasası"nın, sadece insanlara özgü olmadığı anlaşıldı. Yeni bir araştırma, kuşların da şarkılarında aynı matematiksel kurala uyduğunu ortaya koyarak, doğadaki iletişimin evrensel ilkelerine dair büyüleyici bir kapı araladı.

İnsan dillerindeki kelime yapıları, ilk bakışta kaotik görünse de aslında şaşırtıcı bir verimlilik kuralına uyar. Dilbilimci George Zipf tarafından ortaya konan bu yasaya göre, bir dilde en sık kullanılan kelimeler (Türkçedeki "bir", "ve", "bu" gibi) en kısa olanlardır. Bu durum, iletişimi daha verimli hale getiren doğal bir optimizasyon mekanizması olarak kabul edilir.

Manchester Üniversitesi ve Chester Hayvanat Bahçesi'nden bir biyolog ekibi, bu dilbilimsel kuralın hayvanlar aleminde de geçerli olup olmadığını araştırdı. 

Yedi farklı türe ait 11 kuş popülasyonundan 600'den fazla şarkıyı analiz eden ekip, şaşırtıcı bir sonuçla karşılaştı: Kuşların da en sık kullandığı notalar ve cıvıltılar, en kısa olanlardı. Nadiren kullandıkları notalar ise genellikle daha uzun sürüyordu.

Araştırmacılar, bu ölçümü yapabilmek için "ZLAvian" adını verdikleri özel bir bilgisayar aracı geliştirdiler. PLOS Computational Biology dergisinde yayınlanan çalışmanın sonuçları, Zipf Kısaltma Yasası'nın belirli bir insan kültürünün ürünü olmadığını, doğadaki birçok iletişim sistemini şekillendiren temel bir verimlilik kuralı olabileceğini gösteriyor.

Bu bulgu, hayvanlar alemindeki tek örnek değil. Önceki çalışmalar, kambur balinaların şarkılarını verimliliği en üst düzeye çıkaracak şekilde düzenlediğini ve Afrika penguenlerinin de seslenmelerinde benzer kurallar uyguladığını ortaya koymuştu. Bu gözlemler, iletişimi optimize etmenin, bilgi aktarımının doğasında var olan evrensel bir ilke olduğu fikrini güçlendiriyor.

Bilim insanları, bu durumun kuşlar ve insanlar arasında iletişim öğreniminde rol oynayan benzer beyin yapıları ve genlerden kaynaklanabileceğini düşünüyor.

Manchester ekibi, geliştirdikleri ZLAvian aracının diğer hayvan türlerinde de benzer iletişim kalıplarını ortaya çıkaracağını umuyor. Hayvan dillerini insan dilleriyle karşılaştırarak, konuşmanın ve bilgi aktarımının altındaki bilişsel ve biyolojik mekanizmalar daha iyi anlaşılabilir.

Genellikle sadece hoş melodiler olarak algılanan kuş şarkılarının, aslında beklenmedik bir bilişsel ve matematiksel karmaşıklık barındırdığı bu keşif, doğanın iletişim stratejilerini anlamak için heyecan verici yeni bir araştırma alanının kapılarını açıyor.