Patatesin kökeninin duyunca çok şaşıracaksınız Sözcü Gazetesi

Çin Tarım Bilimleri Akademisi’nden genom biyoloğu Sanwen Huang liderliğinde yürütülen ve Cell dergisinde yayımlanan araştırma, 450 kültür patatesi ile 56 yabani türün genomlarını analiz etti. 

Bulgular, yaklaşık 9 milyon yıl önce Güney Amerika'da yabani bir domates bitkisi ile patatese benzer bir türün doğal olarak melezlendiğini ortaya koydu.

Euronews'te yer alan habere göre; bu melezleşme sayesinde patatesin temel özelliği olan yumru oluştu. Bitkinin yer altında besin depolayan kısmı bu süreçte gelişti. Araştırmacılar, yumru oluşumunda rol oynayan iki temel geni de tanımladı. Domates meyve verirken, patateste aynı işlevi yumru üstleniyor.

Bugün tüketilen modern patatesin bilimsel adı Solanum tuberosum. Yeni araştırmada, patatesin atalarının Peru’da yaşayan ve yumru üretmeyen Etuberosum adlı tür ile domatesin atasal bitkileri olduğu belirlendi. Bu iki bitki yaklaşık 14 milyon yıl önce ortak bir atadan türedi ve 5 milyon yıl sonra yeniden melezlenerek patatesin evrimini başlattı.

Londra Doğa Tarihi Müzesi'nden botanikçi Sandra Knapp, bu olayın And Dağları'nın yükselmesiyle aynı döneme denk geldiğini belirtti. Ona göre, bu çevresel değişim bitkilerin yeni, soğuk ve kurak koşullara uyum sağlamasını zorunlu kıldı. Yumru, bitkinin bu zorlu ortamlarda hayatta kalmasına olanak sağladı.

Yumru sayesinde bitki sadece soğuklara direnç kazanmakla kalmadı, aynı zamanda besin depolayarak eşeysiz üreme yoluyla çoğalabildi. Bu adaptasyonun, bugünkü patatesin küresel ölçekte yayılmasının temelini oluşturduğu düşünülüyor.

Sanwen Huang, patatesin sadece karbonhidrat olarak görülmemesi gerektiğini vurguladı. Yüksek C vitamini, potasyum, lif ve dirençli nişasta içeriğiyle doğal olarak glutensiz, düşük yağlı ve besleyici bir gıda olduğunu söyledi. Dirençli nişasta, sindirilmeden kalın bağırsağa ulaşarak yararlı bakterilere besin sağlıyor.

Araştırmacılar, bu genetik bilgilerin iklim değişikliği gibi çevresel tehditlere dayanıklı yeni patates türlerinin geliştirilmesinde önemli rol oynayacağını düşünüyor. Hatta domatesin genetik yapısını şasi olarak kullanarak zararlı mutasyonlardan arındırılmış yeni türler üretmenin de mümkün olabileceği belirtiliyor.

Bugün dünyada yaklaşık 5 bin patates çeşidi bulunuyor ve Çin üretimde lider konumda. Uluslararası Patates Merkezi'ne göre patates, insan tüketiminde pirinç ve buğdayın ardından üçüncü sırada yer alıyor. Araştırmanın bir diğer çarpıcı sonucu ise gelecekte hem domates meyvesi hem de patates yumrusu veren bitkilerin geliştirilebileceği yönündeki öngörüler.