Çocuklarda ağızdan solunum gelişimi bozuyor

Çocukların burun yerine ağızdan nefes alması genelde gözden kaçsa da fazlasıyla dikkat edilmesi gereken bir durum. Sıradan bir alışkanlık gibi görünen bu sorun, çocukların yalnızca diş yapısını değil, aynı zamanda fiziksel gelişimini ve zihinsel performansını da olumsuz etkileyebiliyor. Nitekim yapılan çalışmalar bu alışkanlığın çocukların uyku düzeninden okul başarısına kadar birçok alanda olumsuz sonuçlar doğurabileceğini gözler önüne seriyor.

Peki, ağızdan nefes alan çocuklar hangi sorunlarla karşı karşıya kalıyor? Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Öğretim Üyesi Prof. Dr. Vefik Arıca ile merak edilen sorulara yanıt aradık.

Dünya Sağlık Örgütü verileri ağızdan nefes alan çocukların yılda yüzde 30’a kadar daha fazla solunum yolu enfeksiyonu geçirdiğini bildiriliyor. Alerji, geniz eti ve bademcik büyümesi ise ağızdan nefes almanın en sık sebepleri arasında yer alıyor.

Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Öğretim Üyesi Prof. Dr. Vefik Arıca

[Fotoğraf: Getty Images]

Çene ve yüz gelişimi etkileniyor

Ağızdan nefes almak çocuk sağlığı üzerinde pek çok soruna yol açıyor. Bunlardan ilki kuşkusuz çene ve yüz problemleri. Ağızdan nefes alan çocukların yüz ve çene gelişiminde bozukluklar ortaya çıkabildiğini ifade eden Prof. Dr. Arıca, “Çene daralıyor, dişlerde yamukluklar ve çarpıklıklar artıyor. Diş hekimleri bu çocukların ilerleyen yaşlarda tel tedavisine daha sık ihtiyaç duyduğunu söylüyor” diyor.

Ağız sorunları bununla kalmıyor... Prof. Dr. Arıca, bu nedenle oluşabilecek diğer sağlık sorunlarını şöyle sıralıyor: 

“Ağız kuruyor, yaralar çıkıyor, diş çürükleri ve kötü ağız kokusu daha sık görülüyor. Bilimsel veriler bu çocuklarda ağız ve burundaki bakteri dengesinin bozulduğunu, yani ağız florasında değişiklikler yaşandığını gösteriyor.”

Ağızdan nefes almak, burun filtrasyonunun devre dışı kalmasına neden oluyor. Normalde burun, havadaki mikropları ve tozları süzüyor. Fakat ağızdan nefes alındığında bu koruma mekanizması ortadan kalkıyor. Bunun da çocukların daha sık üst solunum yolu hastalığı geçirmesine neden olduğunu belirten Prof. Dr. Arıca şöyle devam ediyor:

“Dünya Sağlık Örgütü verileri ağızdan nefes alan çocukların yılda yüzde 30’a kadar daha fazla solunum yolu enfeksiyonu geçirdiğini bildiriliyor. Alerji, geniz eti ve bademcik büyümesi ise ağızdan nefes almanın en sık sebepleri arasında yer alıyor.”

Büyüme hormonu daha az salgılanıyor

Sürekli ağızdan nefes almak genel büyüme ve gelişimi de etkileyebilir. Nitekim uyku kalitesinin bozulması ve gece boyunca sık sık uyanmalar, büyüme hormonu salınımını azaltıyor. Prof. Dr. Arıca bu konuda yapılan bir araştırmaya değinerek sözlerine devam ediyor:

“Yapılan bir araştırmada, uyku apnesi olan çocuklarda büyüme hormonu düzeylerinin sağlıklı akranlarına göre yüzde 20 daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Bu durum boy uzamasında yavaşlama, kilo dengesizliği ve ergenliğe girişte gecikme gibi sonuçlar doğurabilir.”

[Fotoğraf: Depo Photos]

Dikkat eksikliğini tetikliyor

Kaliteli bir uyku, çocukların sağlıklı gelişimi için büyük önem taşıyor. Ancak ağızdan nefes almak bunu oldukça düşürüyor. “Ağızdan nefes alan çocuklar uykuda sık sık uyanıyor, horluyor ve derin uyuyamıyor” diyen Prof. Dr. Arıca'nın bu noktada söyledikleri çok önemli:

“Uykusunu tam alamayan çocuklarda dikkat eksikliği ve öğrenme güçlüğü sık görülüyor. Türkiye’de yapılan çalışmalarda, ağızdan nefes alan çocukların okul başarısında belirgin düşüşler olduğu bildiriliyor. Ders sırasında dikkati toplayamama, çabuk yorulma ve unutkanlık en sık görülen belirtiler arasında yer alıyor.”

Ağızdan nefes alan çocuklarda uyku sırasında kan oksijen düzeyi de düşebiliyor. Bu tabloya “gece hipoksemisi” deniyor. “Beyne giden oksijenin azalması, özellikle öğrenme ve hafıza merkezlerini etkiliyor” vurgusu yapan Prof. Dr. Arıca, “Bilimsel veriler ağızdan nefes alan çocuklarda IQ skorlarının, normal burun solunumu yapan akranlarına göre ortalama 5-10 puan daha düşük olabileceğini ortaya koymuştur. Ayrıca bu çocuklarda dikkat eksikliği, unutkanlık ve davranış problemleri daha sık görülmektedir” diye uyarıyor.

“Ergenlikte etkileri daha da belirginleşiyor”

Ailelerin, çocuklarının tüm bu sorunları yaşamaması için dikkatli olması şart. Bunu basit bir alışkanlık olarak görmeyip takip etmeleri gerekiyor. Horlayan, uykuda ağzı açık kalan ve gün içinde yorgun görünen çocukların mutlaka doktora götürülmesi gerektiğini söyleyen Prof. Dr. Arıca, sözlerini şu şekilde tamamlıyor:

“Eğer bu sorun erken fark edilmezse, ergenlik döneminde etkileri daha da belirginleşiyor. Çene yapısındaki bozukluklar kalıcı hale geliyor, yüz estetiği etkileniyor. Ayrıca spor performansında düşüş, dikkat sorunları ve hatta obezite ile ilişkilendirilen ağır sonuçlar doğurabiliyor.”