D vitamini eksikliği nasıl anlaşılır? Eksikliğinden kaynaklanan hastalıklar nelerdir?

Güneş ışığı, D vitamini üretiminin en doğal kaynağıdır. Ancak kapalı alanlarda fazla zaman geçirenler, koyu tenliler ve yaşlılar risk altındadır. D vitamini eksikliği, ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor.

D VİTAMİNİ NEDİR?

D vitamini, "kalsiferol" olarak da bilinen ve yağda çözünebilen bir vitamindir. Vücutta kalsiyum ve fosforun emilimini destekleyerek sağlıklı kemik ve diş gelişimine katkıda bulunur. Karaciğer ve yağ dokusunda depolanabilen D vitamininin iki temel formu vardır: D2 (ergokalsiferol) ve D3 (kolekalsiferol). Bu vitaminler hem güneş ışığı yoluyla ciltte sentezlenir hem de hayvansal gıdalar aracılığıyla vücuda alınabilir.

D VİTAMİNİ DEĞERİ KAÇ OLMALI?

D vitamini seviyeleri genellikle ng/mL (nanogram/mililitre) birimiyle ölçülür. 20-50 ng/mL arası normal kabul edilirken, 12 ng/mL altındaki değerler eksiklik olarak değerlendirilir.

GÜNLÜK D VİTAMİNİ İHTİYACI NE KADARDIR?

Günlük ihtiyaç yaşa ve kişisel koşullara göre değişir:

- 0-12 ay arası bebekler için 400 IU

- 1 yaş ve üzeri bireyler için 600 IU

- 70 yaş ve üzerindekiler için daha fazla miktar gerekebilir

Eksiklik durumunda kas ve kemik sağlığı ciddi şekilde etkilenebilir.

D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ NEDENLERİ

D vitamini eksikliği birçok faktöre bağlı olabilir:

- Güneş Işığından Yetersiz Yararlanma: Kapalı alanlarda uzun süre kalmak veya yüksek enlemlerde yaşamak

- Koyu Ten Rengi: Melanin miktarının fazla olması D vitamini üretimini azaltır

- Yetersiz Beslenme: D vitamini açısından zengin gıdaların yeterince tüketilmemesi

- Karaciğer ve Böbrek Hastalıkları: Bu organların fonksiyon bozuklukları vitaminin aktif hâle gelmesini engelleyebilir

- Genetik Etkenler: Bazı genetik bozukluklar vücudun D vitamini kullanımını sınırlandırabilir

- Obezite: D vitamini yağ dokuda tutulabilir ve dolaşımdaki miktar azalabilir

RİSK GRUBUNDAKİ KİŞİLER

Bazı gruplar D vitamini eksikliği açısından daha yüksek risk taşır:

- Anne Sütüyle Beslenen Bebekler: Anne sütü D vitamini açısından zayıf olabilir

- Yaşlılar: Güneşlenme süresi azalır, cilt sentez kapasitesi düşer

- Güneşe Az Maruz Kalanlar: Evden çıkamayanlar veya örtücü kıyafetler giyenler

- Koyu Tenliler: Yüksek melanin oranı, D vitamini sentezini azaltır

- Bağırsak Hastalığı Olanlar: Crohn, çölyak gibi rahatsızlıklar emilimi azaltabilir

VİTAMİNİ EKSİKLİĞİNİN NEDEN OLABİLECEĞİ HASTALIKLAR

Eksiklik yalnızca kemik sağlığını değil, genel sağlığı da tehdit edebilir:

- Osteoporoz: Kemiklerin zayıflaması ve kolay kırılması

- Raşitizm: Çocuklarda kemik gelişim bozukluğu

- Osteomalazi: Yetişkinlerde kemik yumuşaması

- Kalp Hastalıkları: Hipertansiyon ve damar sorunları

- Bağışıklık Zayıflığı: Enfeksiyonlara yatkınlık ve otoimmün hastalıklar

- Diyabet: Tip 2 diyabetle ilişkilendirilebilir

- Depresyon: Ruh sağlığı sorunlarına katkıda bulunabilir

- Kanser: Özellikle kolon, meme ve prostat kanseri riski artabilir

- Kas Güçsüzlüğü: Günlük aktivitelerde zorluk yaşanabilir

- Solunum Problemleri: Özellikle çocuklarda astım riski

D VİTAMİNİ HANGİ BESİNLERDE BULUNUR?

Güneş ışığı dışında D vitamini bakımından zengin olan bazı besinler:

- Somon, uskumru, sardalya gibi yağlı balıklar

- Karaciğer, kırmızı et, tavuk ciğeri

- Yumurta sarısı

- Peynir, tereyağı, yoğurt gibi süt ürünleri

- Maydanoz ve ısırgan otu

- D vitaminiyle zenginleştirilmiş kahvaltılık tahıllar

Görsel Kaynak: istockphoto