Doğru tahliyenin 10 kuralı: Taşınmalar arttı, anlaşmazlıklar çoğaldı

 Kiracı taşınma kararını ne zaman ve nasıl bildirmeli?

Kiracı evden çıkmaya karar verdiğinde bu kararını sözleşmesinin bitim tarihinden en az 15 gün önce mal sahibine yapacağı yazılı bir tebligat ile bildirmek zorunda. Sözlü bildirim geçerli değil. Örneğin; 1 Ocak 2025-31 Aralık 2025 tarihli ve bir yıl süreli bir kira sözleşmesinde, kiracı en geç 16 Aralık 2025 tarihine kadar mal sahibinin eline geçecek bir yazılı bildirim yapmalı. Doğru zamanda veya hiç yapılmayan bildirim yüzünden kira sözleşmesi bir yıl yenilenmiş sayılır.

Kiracı erken fesih tazminatına katlanıp her zaman taşınmazı tahliye ederek kira sözleşmesini feshedebilir. Erken fesih tazminatı da mal sahibinin yeniden kiraya vereceği süre kadar ve en fazla üç aydır. Mesela; kiracı bir yıllık bir kira sözleşmesi kapsamında altıncı ayın sonunda tahliye edeceğini bildirmiş olsun. Eğer mal sahibi tahliyeden sonra evini bir ay içinde başkasına kiraya verirse, erken fesih tazminatı bir aydır. Yani evin boş kaldığı süre kadar. Ama ev sahibi evi tahliyeden dört ay sonra kiraya verirse erken fesih tazminatı üç ay olarak ödenir. Çünkü üst limit üç ay. Ev sahibi ‘erken tahliye ediyorsun, peşinen üç ay kira kadar tazminat ver’ diyemez. 

Bugün kira piyasasında eski kiracılar düşük bedel ödediği için erken çıkması ev sahibi açısından avantaj. Ama geçmişte kiracı bulmak bu kadar kolay değildi ve erken fesih tazminatı çokça uygulanırdı. Bugün de gerekli şartlar varsa erken tahliye halinde tazminat ödenir.

Ancak sözleşmede özel bir şart varsa, mesela ‘bir ay önce bildirmek kaydıyla sözleşme döneminden önce çıkabilir’ gibi bir madde eklendiyse tazminat ödenmez. Ya da sonrasında ev sahibinden ‘evden erken çıkman halinde tazminat istemiyorum’ şeklinde bir belge (sözleşme, mesaj, mail) alındıysa bu durumda yine ödenmez.

 Ay ortasında tahliye edenler yarım kira ödeyebilir mi?

Sözleşme süreci bitince, zamanında yapılan tahliyede kira bedeli tam ödenir. Onun dışındaki durumlarda kiracı ‘30 gün değil 15 gün kalıyorum’ diyerek yarım kira ödeyebilir. Ama bu durumda erken fesih tazminatı kapsamındaki üç aylık süre bu tarihten itibaren işlemeye başlar. Ev sahibi ayın 15’inde tahliye eden kiracısı yerine çıkar çıkmaz hemen bir yeni kiracı bulursa, ek tazminat çıkmaz, kiracı 15 günlük kira ödemesi ile sorumluluğunu yerine getirmiş sayılır. Ama 15’inde çıktı, ev 30’unda kiraya verildiyse yine ev sahibinin 15 günlük farkı isteme hakkı doğar.

ANAHTAR VERİLMEZSE BORÇ DEVAM EDER

 Anahtar teslimi nasıl yapılmalı?

Anahtar teslimi iki şekilde yapılabilir. Birincisi kiracının yazılı bildirimi ile tahliye sonrası taraflar arasında bir tutanak ile yapılabilir, ikincisi ise mal sahibi yazılı bildirime rağmen anahtarları teslim almıyorsa kiracı notere bırakarak anahtarların noterde olduğunu oraya bırakıldığını belirterek teslim edebilir. Yargıtay anahtar teslimini mutlaka sözleşmenin feshi ve tahliye için şart koşmuştur. Aksi halde kiracının aylık kira ödeme borcu anahtar teslim edilene kadar devam eder.

Kiracı çıkarken boya badana yaptırmak zorunda mı? 

Bu konuda hukuk alanında da tartışma var. Ancak genel görüş kira sözleşmesinde açıkça bir hüküm yoksa, boya badana yaptırılması konusu Yargıtay tarafından hor kullanım olarak görülmüyor ve kiracıdan bunun ‘talep edilmemesi’ gerekiyor. Ancak kira sözleşmesinde ‘boya badana yapılacaktır’ şartı net olarak varsa, bu durumda sözleşmeye bağlılık prensibi gereğince boya badana yapılmalı. Ayrıca kiracı, ‘kullanımı kaynaklı eskimeler dışında’ taşınmazı ne şekilde aldıysa aynı şekilde teslim etmek zorunda. Örneğin klima takılması kapsamında ek bir tadilat işlemi yapılmışsa, kiracı çıkarken bu durumu eski haline getirmeli.

Depozito bedeli son ay/aylar kirası yerine sayılabilir mi?

Depozito, bir anlaşma yoksa, tek taraflı irade ile kira borcuna mahsup edilemez. Kiracı ‘son kirayı ödemiyorum, depozito alacağıma say’ diyemez. Ancak taraflar  anlaşma yaparlarsa bu durumda mahsuplaşabilirler. 

DEPOZİTO GÜNCEL DEĞERLE İADE OLUR  

Depozito iadesi nasıl hesaplanır?

Depozito bir güvence bedeli olup en fazla 3 aylık kira bedeli kadar alınabilir. Borçlar Kanunu kapsamında tarafların ‘vadeli ortak bir hesaba yatırılması’ konusunda hüküm getirilmiş olsa dahi, maalesef bu kural kira piyasasında karşılık bulamadı.

Depozitonun enflasyon kapsamında zarar görmemesi için Yargıtay bir geri ödeme sistemi geliştirdi. Buna göre Yargıtay ‘depozito verilen kira bedeli kapsamında hangi oranda verilmiş ise iade anındaki kira bedeline bu oran uygulanarak iade edilmelidir’ diyor. Örneğin; 10 bin TL kira bedeli ile kiralanmış ve 2 aylık depozito miktarı 20 bin TL depozito bedeli alınmış bir taşınmaz kira sözleşmesinde, kira ile depozito oranı 2 kat olarak belirlenmiştir. Tahliye anında son ödenen kira 25 bin TL ise geri ödenmesi gereken depozito bedeli 2 kat olarak uygulanarak 50 bin TL olur.

Ev sahibi değiştiyse, depozitoyu kim öder? 

Kiracılık süresi içinde ev sahibi değişirse yeni malik veya malikler taşınmazda tüm hak ve sorumluluklara sahip olur. Bu kapsamda kiracı kendisine yeni maliklik durumu bildirilmiş ve kiralar da yeni malike ödenmişse, tahliye anında depozitoyu yeni ev sahibinden talep eder.

HASARI KİRACI KARŞILAMAK ZORUNDA

Ev sahibi depozitoyu vermezse kiracı ne yapmalı?

Ev sahibi taşınmazda bir zarar yoksa, tüm aidat vb giderler ödenip sorumluluk tam yerine getirmişse depozitoyu eksiksiz ve güncel değerle ödemek zorunda. Bu kapsamda iade yapılmaz veya eksik iade yapılırsa, kiracı icra takibi yapma veya alacak davası açma hakkına sahip.

Evde hasar varsa ev sahibi nasıl bir yol izlemeli?

Evinde önemli derecede hasar olan bir ev sahibi öncelikle anahtar teslimi kiracı ile birlikte yapılıyorsa, tutanağa bu durumu mutlaka not olarak düşmeli. Kendisine sunulan “eksiksiz ve hasarsız teslim aldım” şeklinde bir belgeyi asla imzalamamalı. Bunun haricinde kiracı anahtarı noterden bırakmış, apartman görevlisi veya komşuya teslim etmiş ise mutlaka günlük bir gazete ile tüm ev içini video çekimi yapmalı ve daire içlerini detaylı bir şekilde fotoğraflamalı. Hatta yapabiliyorsa komşusu veya apartman görevlisini de bu tespit süreci içine tanık olarak dahil etmeli. Ardından ev sahibi bu video, fotoğraf çekimi ve/veya komşu/apartman görevlisi tanıklı tutanaklarla Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurarak buradan da delil tespiti isteyebilir. Bu tespitler sonrası kiracıdan bu zararın bedelini isteyebileceği gibi, zararları kendisi gidererek bedelini de kiracısından talep edebilir.

AİDAT BORCU EV SAHİBİNE  KALABİLİR

 Ödenmeyen aidatlardan kim sorumlu olur?

Kiracı hem kira borcunu hem de yan giderleri ödemekle yükümlü. Sorumlulukları yerine getirilmez ve verilen 30 gün içinde ödemezse, bu kiracının temerrüdü anlamına gelir ve tahliye hali oluşturur. Ancak Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre kiracı ödemekle yükümlü olduğu aidat borcunu yerine getirmezse, bu borçtan ev sahibi de müteselsilen sorumludur. Bu durumda apartman veya site yönetimi hem kiracıyı hem de ev sahibini, isterlerse seçimlik olarak doğrudan ev sahibi aleyhine icra takibi yapabilirler. Bu durumda ev sahibi de bu borcu ödemek zorunda kalır. Sonrasında ev sahibi kiracısına bu borcu rücu edebilir.