Doğrudan satış kriterleri yeniden düzenlendi

Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan "Doğrudan Satışlar Hakkında Yönetmelik" Resmi Gazete'de yayımlandı.

Yönetmelikle, doğrudan satış sistemlerine ilişkin uygulama usul ve esasları düzenlendi.

Yönetmelik hükümleri; doğrudan satış sistemlerine, doğrudan satış şirketlerine ve doğrudan satışlara uygulanacak.

Doğrudan satış sistemiyle sunulan mal veya hizmetin tüketicilere satılabilir ve pazarlanabilir nitelikte olması zorunlu olacak.

İlgili mevzuatı uyarınca piyasaya arzı yasak olanlar ile doğrudan satış yöntemiyle piyasaya arzı yasak olan mal veya hizmetler, 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununda tanımlanan sermaye piyasası araçları ile kripto varlıkların doğrudan satış sistemiyle satışı yasaklandı.

Doğrudan satış sisteminde hızlı zengin olma fırsatları, gerçekleşmesi mümkün olmayan vaatler gibi sistemle ilgili yanıltıcı bilgiler verilemez. Kişiler baskı kurma, aldatma, rahatsızlık verme ve buna benzer yollarla sisteme dahil olmaya zorlanamayacak.

Doğrudan satış sisteminin, sistemden elde edilecek kazancın ağırlıklı olarak sisteme yeni doğrudan satıcılar kazandırılması ve bu sayede ortaya çıkan menfaatlerin dağıtılması üzerine kurulmaması, mal veya hizmetin tüketicilere satışını esas alması zorunlu olacak.

Perakende satış kârı hariç olmak üzere, doğrudan satış şirketi tarafından doğrudan satıcılara sağlanan komisyon, prim ve benzeri menfaatlerin toplamı, şirketin doğrudan satışa konu mal veya hizmetin yıllık net satışlarının yüzde ellisini geçemeyecek.

Perakende satış kârı hariç olmak üzere, doğrudan satış şirketi tarafından, sisteme yeni doğrudan satıcıların katılımından kaynaklı olarak ödenen komisyon, prim, teşvik ve ödül gibi menfaatlerin toplamı, ilgili takvim yılında dağıtılan tüm menfaatlerin yüzde otuzunu aşamayacak.

Doğrudan satış şirketi tarafından, Türkiye’de yerleşik bankalarda açılmış olan bloke vadeli mevduat, vadesiz mevduat, özel cari hesap, katılma fonu hesabı, döviz tevdiat hesabı veya kıymetli maden hesabına, üç milyon Türk Lirası tutarında meblağın yatırılması zorunlu olacak. Döviz tevdiat hesabına yatırılan tutarın belirlenmesinde işlemin yapıldığı tarihteki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının efektif satış kuru esas alınacak. Döviz tevdiat veya kıymetli maden hesabına yatırılan meblağ bu fıkrada belirlenen tutarın altına düşemeyecek.

Doğrudan satış şirketi on sekiz yaşından küçükleri, fiil ehliyetine sahip olmayanları, şirketin ortakları ve yöneticileri ile bunların eşi ve birinci dereceye kadar kan ve kayın hısımlarını doğrudan satıcı olarak sisteme dahil edemeyecek. Doğrudan satış şirketi, kazanç planına dahil edilmemek kaydıyla çalışanlarına indirimli mal veya hizmet satın alma hakkı sunabilecek.

Doğrudan satıcı, doğrudan satış şirketine ait mal veya hizmetlerin satılması ya da satışına aracılık edilmesi durumunda doğrudan satıcı numarasının belirtilmesinden doğrudan satış şirketine karşı sorumlu olacak.

Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanan bilgilendirmede şöyle denildi:

"Tüketicilerin daha etkin korunması amacıyla, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda değişiklik öngören 7529 sayılı Kanun 30/11/2024 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanmış, doğrudan satışlara ilişkin hükümler 30/7/2025 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Yapılan bu değişikliğe dayanılarak hazırlanan "Doğrudan Satışlar Hakkında Yönetmelik" 8 Ağustos 2025 Cuma tarihli ve 32980 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Yönetmelik ile aşağıdaki hususlarda düzenlemeler getirilmiştir:

"Ülkemizde tüketicilerin korunması odaklı olarak, doğrudan satış sistemlerinin temel esasları belirlenmiştir"

Bu kapsamda, Ticaret Bakanlığı olarak bir taraftan tüketici haklarının ve çıkarlarının korunması diğer taraftan doğrudan satış sistemlerine ilişkin esasların belirlemesi amacıyla hazırlanan "Doğrudan Satışlar Hakkında Yönetmelik" ile ülkemizde ilk defa doğrudan satışlara özel hükümler getirilmiştir. Bu Yönetmelik ile; doğrudan satış sistemlerinin piramit satış sistemine dönüşmesinin önlenmesi amacıyla tedbirler alınmış ve doğrudan satış sistemlerinin şeffaf, adil ve güvenilir şekilde işlemesine yönelik temel esaslar belirlenmiştir. Ayrıca, doğrudan satış şirketleri ile doğrudan satıcılar için açık ve denetlenebilir kurallar oluşturulmuştur.

"Doğrudan satışlarda 30 günlük cayma hakkı getirilmiştir."

Doğrudan satış faaliyetine konu satışlarda tüketicilere 30 gün süreyle gerekçesiz cayma hakkı tanınmış, eksik bilgilendirme durumunda bu süre 1 yıla kadar uzatılmıştır. Belirli mal veya hizmetlerde cayma hakkı istisnaları açıkça düzenlenmiştir.

"Ticaret Bakanlığından yetki belgesi almayan şirketler, doğrudan satış faaliyetinde bulunamayacak!"

Doğrudan satış şirketlerinin faaliyet gösterebilmesi için üç yıl süreyle geçerli olacak "Doğrudan Satış Yetki Belgesi" alması ve yetki belgesi başvurusunda yönetmelikte belirlenen bilgi ve belgeleri sunmaları zorunlu tutulmuştur.

Doğrudan satış şirketlerinin mali güvenliğini teminat altına almak için doğrudan satış faaliyetinde bulunacak şirketlerin sermaye şirketi olması ve en az on milyon TL ödenmiş sermayeye sahip olması zorunlu olup, Türkiye'de yerleşik bankalarda açılmış olan bloke hesap türlerinden birine, üç milyon Türk Lirası tutarında meblağın yatırılması şartı getirilmiştir.

Diğer taraftan, doğrudan satışa konu mal veya hizmetin tüketicilere pazarlanabilir nitelikte olması zorunluluğu getirilerek hızlı zenginlik vaatleri ve yanıltıcı bilgiler yasaklanmış, sisteme katılımda baskı ve aldatma gibi yöntemlerin önüne geçilmiştir.

"Çoğunluğu kadın girişimcilerden oluşan doğrudan satış sistemleri özel olarak düzenlenerek kadınların ticari hayata katılımı teşvik edilmiştir."

Gelişen ticaret biçimleri ve tüketici davranışlarındaki dönüşüm, geleneksel satış yöntemlerinin yanı sıra alternatif satış sistemlerinin de yaygınlaşmasına neden olmuştur. Bu kapsamda, sabit bir satış yeri bulunmaksızın ürün ve hizmetlerin doğrudan tüketicilere ulaştırılmasına dayanan doğrudan satış sistemleri, son yıllarda giderek artan bir ivmeyle ekonomik hayat içerisinde yer edinmiştir.

Ülkemizde de ekonomik hayatta giderek artan bir yer edinen doğrudan satış sistemleri; özellikle kadın girişimcilerin yoğun olarak yer aldığı, esnek çalışma imkânı ve girişimciliği teşvik eden yapısıyla istihdama katkı sağlarken, piramit yapı şeklinde organize edilen ve tüketicilere zarar veren sistemlerin ortaya çıkama riskini beraberinde getirerek tüketici haklarını tehdit etmektedir.

"Doğrudan satış şirketlerine tüketicileri bilgilendirme yükümlülüğü getirilerek, tüketicilerin en üst seviyede koruması sağlanmıştır."

Tüketicilerin aldatılmaması ve oluşabilecek mağduriyetlerin önlenmesi amacıyla; doğrudan satış şirketlerinin cayma hakkı, ürün bilgisi ve iade sürecine ilişkin ayrıntılı bir bilgilendirme sistemi kurması zorunlu tutulmuş, doğrudan satıcıların tüketicilere yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı yoluyla bilgilendirme formu vermesi şartı getirilmiştir.

"Doğrudan satıcılara ilişkin hükümler netleştirilmiş, sisteme katılma ve ayrılmanın şartları belirlenmiştir."

Doğrudan satıcılara özel düzenlemeler ile on sekiz yaşından küçüklerin, fiil ehliyeti olmayanların, şirket ortakları ile yöneticileri ve bunların yakın akrabalarının sisteme doğrudan satıcı olarak kayıt edilmesi engellemiştir. Buna ek olarak, sisteme ilk defa kayıt olacak doğrudan satıcılardan katılım için ücret, aidat gibi bedeller tahsil edilmesinin önüne geçilmiştir.

Diğer taraftan, doğrudan satıcıların gerçekleştirdiği satışlarda, doğrudan satıcı numarasın yer verilmesi zorunluluğu getirilmiş ve tüketiciye bu Yönetmelik ile tanınan hakların kullandırılmasından doğrudan satış şirketine karşı sorumlu tutulmuştur."