Dünya giderek kararıyor ve bunun şaşırtıcı bir nedeni var! Sözcü Gazetesi

NASA liderliğindeki bir araştırma ekibi, Dünya'nın iklim dengesine dair daha önce bilinmeyen ve endişe verici bir asimetriyi ortaya çıkardı. PNAS dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, gezegenimiz 2001-2024 yılları arasında genel olarak "karardı", yani daha az güneş ışığı yansıtmaya başladı. Ancak asıl şaşırtıcı olan, bu kararma etkisinin neredeyse tamamen Kuzey Yarımküre'de yaşanması, Güney Yarımküre'nin ise parlaklığını koruması veya artırması.

Bilim insanları, Kuzey Yarımküre'deki bu kararmayı iki temel nedene bağlıyor:

İklim değişikliği nedeniyle Kuzey Kutbu'ndaki deniz buzunun ve kar örtüsünün azalması, gezegenin yansıtma gücünü (albedo) düşürüyor. Parlak ve yansıtıcı olan buzulların yerini, güneş ışığını emen daha koyu renkli okyanus ve kara parçaları alıyor.

Paradoksal bir şekilde, kararmaya neden olan bir diğer önemli etken ise çevre koruma önlemleri. Avrupa, ABD ve Çin'de hava kirliliğine karşı alınan başarılı önlemler sayesinde atmosferdeki ince partikül (aerosol) miktarı önemli ölçüde azaldı. Havada asılı durarak güneş ışığını geri yansıtan bu parçacıkların azalması, daha fazla güneş ışığının yeryüzüne ulaşarak emilmesine, yani bir "kararmaya" yol açtı.

Kuzey'de hava temizlenirken, Güney Yarımküre'de tam tersi bir süreç yaşandı. Avustralya'daki büyük orman yangınları ve 2021-2022 yıllarındaki Hunga Tonga yanardağı patlaması gibi olaylar, Güney Yarımküre'nin atmosferine devasa miktarda yansıtıcı aerosol pompaladı. Bu durum, güneyin parlaklığını korumasına veya artırmasına neden oldu.

NASA'dan Norman Loeb liderliğindeki ekip, bu iki yarımküre arasındaki parlaklık farkının, gezegenin enerji bütçesinde bir dengesizlik yarattığını tespit etti. Daha önceki teoriler, okyanus ve atmosfer akıntılarının bu tür enerji farklarını dengeleyeceğini varsayıyordu. Ancak yeni çalışma, son yirmi yıldır bu doğal dengeleme mekanizmasının tam olarak çalışmadığını ve Kuzey Yarımküre'nin net bir enerji kaybı yaşadığını gösteriyor.

Araştırmacılar, bu yeni bulguların, bulutların rolü gibi eski varsayımları sorgulattığını ve gezegenimizin iklim sistemini anlamak için hayati önem taşıdığını belirtiyor. Bu asimetrinin anlaşılması, gelecekteki iklim modellerinin daha isabetli hale getirilmesi için kritik bir adım olarak görülüyor.