Evrenin kayıp maddesi bulundu

Evrenin yalnızca yüzde 5’lik kısmını oluşturan “normal madde”nin önemli bir bölümü uzun yıllardır gözlemlenememişti. Ancak Harvard Üniversitesi ve Leiden Gözlemevi öncülüğünde yürütülen iki bağımsız araştırma, bu maddenin yerini doğruladı. Araştırmalar, galaksiler arasındaki boşlukta yer alan bu maddenin, kozmik ağ adı verilen evrensel yapının ince iplikçiklerinde bulunduğunu gösterdi.

Harvard Üniversitesi’nden Dr. Liam Connor liderliğindeki ekip, çalışmasında Hızlı Radyo Patlamaları’nı (Fast Radio Bursts – FRB) kullandı. Bu kısa ama güçlü radyo sinyalleri, galaksiler arası ortamdan geçerken frekanslarında oluşan yayılma sayesinde maddenin yoğunluğunu ölçmeye olanak sağladı. İncelenen 69 FRB arasında, 9,1 milyar ışık yılı uzaklıktaki FRB 20230521B, şimdiye dek gözlemlenen en uzak FRB oldu.

Connor, “FRB’ler galaksiler arası ortamın sisini delip geçiyor. Işığın ne kadar yavaşladığını hassas şekilde ölçerek bu görünmeyen sisi tartabiliyoruz” dedi.

Aynı madde, Avrupa Uzay Ajansı’nın XMM-Newton uydusu ve Japonya’nın Suzaku X-ışını teleskobuyla da incelendi. Bu cihazlar, Shapley Süperkümesi olarak bilinen dev yapının iki ucu arasında yer alan ve 23 milyon ışık yılı uzunluğundaki gaz ipliğini (filament) gözlemledi. Ölçümler, bu yapının kozmolojik simülasyonlarla birebir örtüştüğünü gösterdi.

Leiden Gözlemevi’nden araştırmanın başyazarı Konstantinos Migkas, “Sonuçlarımız ilk kez kozmoloji modelleriyle tam anlamıyla örtüştü. Bu daha önce hiç olmamıştı” ifadesini kullandı.

Araştırmalar, galaksilerin evrende rastgele değil, kozmik ağ olarak adlandırılan dev yapının parçası olduğunu bir kez daha ortaya koydu. Kayıp maddenin bu ağda yer aldığının doğrulanması, evrenin oluşumu, galaksilerin davranışı ve yaşam olasılıkları gibi konularda bilim dünyasına daha sağlam teoriler üretme fırsatı sunuyor.

FRB verilerine dayanan araştırma Nature Astronomy dergisinde, Shapley Süperkümesi’ne yönelik X-ışını ölçümleri ise Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımlandı.