Hastalanan işçi kıdem tazminatı alabilir mi? Sosyal Güvenlik Haberleri

SAĞLIĞI BOZULDUĞU İÇİN İŞTEN AYRILAN İŞÇİ KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?

2007 yılından beri özel sektörde işçi olarak çalışıyorum. 2017 yılındaki kalp ameliyatı nedeniyle %50 engelli raporu alarak erken emekli oldum. Çalıştığım iş yeri tazminatımı ödeyerek tekrar beni emekli işçi olarak işe aldı. Şimdilik ayrılmayı düşünmüyorum fakat ileride sağlık sorunlarımın artmasından endişe ediyorum. Sağlık sebebiyle çalıştığım iş yerinden ayrılırsam tazminat alma hakkım var mıdır? Yahut hangi yolu izlemeliyim ki çalıştığım sürenin tazminatını alabileyim? (Mustafa D.)

SORULARINIZ İÇİN: [email protected]

Emekli işçinin kıdem tazminatı alma kuralları normal işçiler ile aynıdır. Kıdem tazminatını aldıktan sonra aynı iş yerinde çalışan veya emekli olduktan sonra yeni bir iş yerinde çalışan işçi haklı bir sebep olmadan kendi isteğiyle işten ayrıldığında kıdem tazminatı alamaz. İşveren haklı bir sebep olmadan işten çıkartırsa kıdem tazminatını ödemek zorundadır.

Ancak, İş Kanununun 24’üncü maddesine göre, yaptığı iş işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlike oluşturursa işçi kendi isteği ile işten ayrıldığında kıdem tazminatı alabilir.

Kanunun bu hükmünden yararlanarak kıdem tazminatı alabilmeniz için yaptığınız işin sağlığınıza zarar verdiğine dair heyet raporu almanız gerekir. Hastalığınızla ilgili uzman hekimlerden oluşan heyetin, yaptığınız işin, niteliğinden doğan sebeple sağlığınız veya yaşayışınız için tehlikeli olup olmadığına karar vermesi gerekir. İşveren heyet raporuna itiraz ederse mahkeme, iş güvenliği bilirkişisi eşliğinde rahatsızlığınız ve çalışmanızın iş yerinde iş güvenliğini tehlikeye düşürüp düşürmediği hususlarını tespit edecek nitelikte rapor almanızı isteyebilir. Mahkeme verilen raporu yeterli görürse kıdem tazminatınızı alabilirsiniz. Aksi takdirde işe bağlı olmayan kalp rahatsızlığınız olması size doğrudan kıdem tazminatı alma hakkı vermez.

MEMLEKETE TAŞINMAK ZORUNDA KALAN İŞÇİ KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?

Emekli olarak iki yıldır çalışmaya devam ediyorum. Ev sahibi evi sattı ben de memlekete dönmek istiyorum ama iki senelik kıdem tazminatımı alabilir miyim? Bunun için ne yapmam gerekiyor? (Ümit Ö.)

İşçinin kendi isteğiyle işten ayrılması halinde hangi durumda kıdem tazminatı alabileceği 1475 Sayılı Eski İş Kanununun halen yürürlükte bulunan 14’üncü maddesinde düzenlenmektedir. Bunlar erkek işçinin askerlik sebebiyle işten ayrılması, kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde çalışmayı bırakması, yaş dışındaki emeklilik koşullarının yerine getirilmesi ve emeklilik sebebiyle işten ayrılma halleridir. Bunların hiçbiri emekli işçi olarak sizi kapsamıyor.

Söz konusu hallerin dışında işçinin haklı bir sebeple işten ayrılması halinde kıdem tazminatını alma hakkı doğar. İşçi açısından haklı sebeple işten ayrılma gerekçeleri arasında ücretin zamanında ve eksiksiz ödenmesi başı çekmektedir. Ücret kavramının içine fazla çalışma ücreti, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerindeki çalışma ücreti de girmektedir. İşveren fazla çalışma, ulusal bayram ve genel tatil dahil ücretinizi zamanında ödemezse veya eksik öderse, bunu gerekçe göstererek işten ayrılmanız halinde kıdem tazminatınızı alabilirsiniz.

İş Kanununda hangi gerekçe ile olursa olsun memleketine veya başka kente taşınmak zorunda kalanlara kıdem tazminatı ödeneceğine dair bir hüküm bulunmamaktadır.

YAŞ DIŞINDAKİ EMEKLİLİK KOŞULLARINI YERİNE GETİRENLER NASIL KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR?

2004 yılı aralık ayında sigortalı çalışmaya başladım. Toplam 6850 prim günüm var. Sekiz yıldır aynı iş yerinde çalışıyorum. Prim günüm 7000 olunca kıdem tazminatı alabilir miyim? Ya da hangi yolu izlemeliyim? (Mehmet G.)

İş Kanununa göre, yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirenler işten ayrıldıklarında kıdem tazminatını alabilirler. Yaş dışındaki emeklilik koşulları sigortalı çalışmaya başlama tarihine göre değişmektedir.

Sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 öncesinde başlayanlar 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim gününü tamamlayarak, 8 Eylül 1999 – 30 Nisan 2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayanlar ise 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim gününü, ya da sigortalılık süresine bakılmaksızın 7000 prim gününü tamamladıklarında kıdem tazminatı alabilirler.

Bu şekilde kıdem tazminatı alabilmek için 7000 prim gününü tamamlayınca öncelikle Sosyal Güvenlik Kurumu il müdürlüğüne veya bağlı bulunduğunuz sosyal güvenlik merkezine başvurarak “Kıdem tazminatı alabilir” yazısı talep etmelisiniz. SGK’dan alacağınız bu yazıyı işverene vererek, kıdem tazminatınızı isteyebilirsiniz.

SGK’dan bu yazıyı almadan işten ayrılırsanız kıdem tazminatı alma hakkınızı kaybedersiniz. Bu nedenle mutlaka önce SGK’dan yazıyı alıp işverene sunduktan sonra işten ayrılmalısınız.

HER ENGELLİ ÇOCUK ANNESİNİN ERKEN EMEKLİLİK HAKKI VAR MIDIR?

On yaşında, yüzde 90 engelli kızım var. Eşimin erken emeklilik hakkı var mıdır? (Murat K.)

Başkasının bakımına muhtaç derecede engelli çocuğu bulunan annelerin sigortalı çalıştıkları prim günlerine 4’te 1 oranında ilave edilir. İlave edilen süre kadar emeklilik yaşları öne çekilir. Çalıştıkları her 360 güne karşılık, prim günlerine 90 gün ilave edilerek 450 gün çalışmış sayılırlar. Emeklilik yaşları da her 360 güne karşılık 90 gün öne çekilir.

Bu haktan yararlanabilmek için eşinizin sigortalı bir işte çalışması veya isteğe bağlı sigorta primi ödemesi gerekir. Sigortalı bir işte çalışmayan, isteğe bağlı sigorta primi ödemeyen engelli çocuk annelerinin emeklilik hakkı bulunmamaktadır.

KARDEŞİ ÖLEN KADININ YETİM AYLIĞI ARTAR MI?

Annem için yazıyorum. Babam 2007 yılında, dedem ise 1987 yılında vefat etti. Babam SSK emeklisi, babası ise BAĞ-KUR emeklisi. Babam vefat ettiğinde teyzem babasından yetim aylığı almakta idi. Annem de resmi başvurularını yaparak hem babamdan hem de dedemden ölüm aylığı almaya başladı. Sonra bir dönem dedemden aldığı maaş kesildi. Geri ödeme yaptık. Açtığımız davayı kazandık, geriye yönelik birikmiş maaşı aldık. Şu an hem babamdan SSK hem de dedemden BAĞ-KUR maaşı alıyor.

Annemin babasından maaş alan teyzem 2012 yılında vefat etti. Her iki kız kardeş de babasından %25 oranında maaş alıyordu. Teyzem öldüğü için annemin aylığında herhangi bir artış olması gerekir mi? Babasından başka maaş alan kimse kalmadığı için maaşı yükselir mi? Yükselir ise ne yapmak gerekir? 2012’den itibaren geriye yönelik talep etme hakkımız var mı? (Ebru K.)

Birden fazla aylık alanların hakları, aylığı hangi tarihte almaya hak kazandıklarına göre değişir. Ekim 2008 tarihinden önce birden fazla dosyadan gelir ve aylık almakta olanlar paylarına düşen aylıkların tamamını alırlar. Anneniz dul aylığını ve yetim aylığını almaya 2007 yılında hak kazandığına göre, iki dosyadan da payına düşen aylıkların tamamını alma hakkına sahiptir.

Yetim aylığı normalde yüzde 25 oranında ödenir. Ancak, kendisinden başka aylık alan kişi yoksa yetim aylığı yüzde 50 oranında bağlanır. Anneniz 2007 yılında yetim aylığı almaya başladığı için kardeşi 2012 yılında vefat ettikten sonra yetim aylığının yüzde 50’ye yükseltilmesi gerekir. Yetim aylığının artırılması için SGK’ya başvuru yapmalı. Başvuru yaptığı tarihten geriye doğru son beş yıllık döneme ait yetim aylığı farklarını alabilir.