Katil İsrail in İran a saldırısı: Şimdiye kadar neler biliyoruz?

İsrail ordusu, İran’ın misilleme olarak İsrail'e karşı 100'den fazla insansız hava aracı (İHA) gönderdiğini ve bu İHA’ların İsrail hava sahasına ulaşmadan önce durdurulmaya başlandığını bildirdi.

Ülkede olağanüstü hal ilan edildi.

İran devlet medyasına göre, İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun (IRGC) başkomutanı General Hüseyin Selami ile bazı nükleer bilim insanları saldırılarda hayatını kaybetti.

ABD, saldırılarda herhangi bir rolü olmadığını duyururken, İsrail’in saldırılarında İran’ın başlıca nükleer zenginleştirme tesisi de hedef alındı.

Türkiye'den katil İsrail'in İran'a saldırısına tepki

Saldırılar ne zaman ve nerede gerçekleşti?

İran’ın başkenti Tahran’da yerel saatle 03.30 sıralarında patlamalar meydana geldi. İran devlet medyası, başkentte sivil bölgelerin de vurulduğunu ve patlamaların kentin kuzeydoğusunda da duyulduğunu bildirdi. BBC, bu bilgileri bağımsız olarak doğrulayamadı.

İsrail’de de aynı saatlerde hava saldırısı sirenleri çaldı ve halka acil durum mesajları gönderildi.

İsrail ordusu, “İran’ın farklı bölgelerinde, nükleer hedefler de dahil olmak üzere onlarca askeri hedefin” vurulduğunu açıkladı.

İlk saldırıların ardından Natanz nükleer tesisinde de patlama meydana geldi. Başkent Tahran’ın yaklaşık 225 kilometre güneyinde bulunan bu tesisin vurulduğu İran devlet medyası tarafından duyuruldu.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) da Natanz tesisinin vurulduğunu doğruladı. Ajans, İranlı yetkililerden aldığı bilgiye göre tesiste radyasyon seviyesinde artış olmadığını bildirdi.

Katil İsrail İran'a saldırdı

İsrail ne dedi?

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, saldırılara “Aslan Yükseliyor Operasyonu” adını verdiklerini belirterek, “Bu operasyon İran’ın İsrail’in varlığına yönelik tehdidini geriletmeye yönelik hedefli bir askeri harekattır.” dedi.

Operasyonun “İran tehdidinin yayılmasını durdurana kadar süreceğini” belirten Netanyahu, “Son aylarda İran, daha önce hiç atmadığı adımları attı; zenginleştirilmiş uranyumu silah haline getirme yoluna girdi. Durdurulmazsa İran birkaç ay, belki daha da kısa sürede nükleer silah üretebilir. Bu, İsrail’in varlığı için açık ve mevcut bir tehdittir.” ifadelerini kullandı.

Netanyahu ayrıca, ABD Başkanı Donald Trump’a İran’ın nükleer programına karşı durduğu için teşekkür etti.

İsrailli askeri yetkililer, İran’ın “birkaç gün içinde nükleer bomba üretebilecek kadar nükleer materyale sahip olduğunu” öne sürdü.

İran nasıl yanıt verdi?

İran, cuma sabahı yaklaşık 100 İHA ile İsrail’e misilleme saldırısı başlattı. İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), bu İHA’ları engelleme çalışmalarının sürdüğünü açıkladı.

İran Dışişleri Bakanlığı, İsrail’in operasyonunu “saldırganlık eylemi” olarak nitelendirirken, “İran silahlı kuvvetleri, İran’ın egemenliğini korumak için gerekli gördüğü şekilde ve tam güçle yanıt vermekten çekinmeyecektir.” açıklamasını yaptı.

Ayrıca bakanlık, “ABD hükümeti de bu rejimin (İsrail’in) başlıca destekçisi olarak sorumluluk taşıyacaktır.” ifadelerini kullandı.

ABD ne dedi?

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, ABD’nin saldırılara katılmadığını ve herhangi bir destek sağlamadığını söyledi.

Rubio, ABD’nin önceliğinin bölgede bulunan Amerikan güçlerinin korunması olduğunu vurguladı.

ABD eski Başkanı Donald Trump ise saldırılar hakkında henüz açıklama yapmadı.

Avustralya Dışişleri Bakanı Penny Wong ise saldırılar nedeniyle “büyük endişe” duyduklarını ve bu saldırıların “zaten kırılgan olan bölgede daha fazla istikrarsızlığa yol açabileceğini” ifade etti.

İran’ın nükleer programı ne durumda?

İran, nükleer programının sadece sivil amaçlı olduğunu savunuyor. Ülkede birçok nükleer tesis bulunuyor ve bunlardan bazılarının İsrail saldırılarında hedef alındığı bildirildi.

Ancak birçok ülke ve UAEA, İran’ın nükleer programının yalnızca sivil amaçlarla sınırlı olmadığına inanıyor.

UAEA Yönetim Kurulu, bu hafta İran’ı 20 yıl sonra ilk kez nükleer taahhütlerini ihlal etmekle suçladı. İran’ın bildirilmemiş nükleer materyaller hakkında yeterli açıklama yapmadığı ve zenginleştirilmiş uranyum stoklarının büyük ölçüde arttığı belirtildi.

Ajansın önceki raporuna göre İran, %60 saflıkta uranyum zenginleştirdi ve bu miktar, yaklaşık 9 nükleer bomba yapmaya yetecek düzeye ulaşmış durumda.

Kimler öldürüldü?

İsrail ordusu, saldırılarda İran Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı, Devrim Muhafızları Ordusu (IRGC) Komutanı ve İran Acil Durum Komutanlığı Komutanı’nın öldürüldüğünü açıkladı.

IDF, saldırının 100’den fazla hedefi kapsadığını ve bunlar arasında İran Genelkurmayı’ndan üst düzey isimlerin ve nükleer program liderlerinin de bulunduğunu belirtti.

İran devlet medyası ise şu üst düzey isimlerin öldüğünü bildirdi:

General Hüseyin Selami – Devrim Muhafızları Komutanı

Gholamali Rashid – Khatam-al Anbiya Merkez Karargah Komutanı

General Muhammed Bakıri – İran Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı

Ayrıca IRGC’ye bağlı Tasnim Haber Ajansı, saldırılarda 6 nükleer bilim insanının da öldüğünü duyurdu. Ölen bilim insanlarından beşi şunlar:

Fereydoon Abbasi – İran Atom Enerjisi Kurumu eski başkanı

Muhammed Mehdi Tehranchi – İran’ın nükleer silah programında görevli bilim insanı

Abdulhamid Minouchehr – Şehit Beheşti Üniversitesi Nükleer Mühendislik Bölüm Başkanı

Ahmed Rıza Zolfaghari – Şehit Beheşti Üniversitesi Nükleer Mühendislik Profesörü

Amir Hüseyin Feggi – Şehit Beheşti Üniversitesi Nükleer Profesörü

Ayrıca İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney’in kıdemli danışmanı Ali Şemhani’nin de ağır yaralandığı bildirildi.