Kiracı eşyaları “Benim sandım” dedi, ev sahibi şokta: “Buzdolabı ve çamaşır makinesi gitti” Benzer vakalar artıyor! Türk Borçlar Kanunu ne diyor?

Ev sahibi ve kiracı arasında yaşanan anlaşmazlıklar, son dönemde sadece kira ödemeleri ya da kira artış oranları ile sınırlı kalmıyor. Artan şikayetler ve medyaya yansıyan olaylar, kiralık evlerdeki beyaz eşyaların ve mobilyaların da tartışma konusu haline geldiğini gözler önüne seriyor.

Özellikle mobilyalı kiralık evlerde, kiracıların taşınırken eşyaları da götürdüğü vakalar hem Türkiye’de hem de yurt dışında çoğalıyor. Avustralya’da yaşanan ve sosyal medyada da konuşulan bir olay, bu tür tartışmaları yeniden gündeme taşıdı. Ancak benzer örnekler Türkiye’de de sıkça yaşanıyor.
“EŞYALARI HER GÜN KULLANIYORDUM, BENİM SANDIM”
Avustralya’da bir ev sahibi, mobilyalı olarak kiraya verdiği dairede yaşayan Katie isimli kiracısının taşındıktan sonra evdeki buzdolabı, çamaşır makinesi ve bulaşık makinesi gibi temel beyaz eşyaları da beraberinde götürdüğünü fark etti. Değeri 2 bin doların üzerindeki eşyaların kira sözleşmesine dahil olduğunu hatırlatan ev sahibi, şaşkınlığını gizleyemedi.
Daily Mail’de yer alan haberde kiracı Katie, taşınmadan önce ev sahibine gönderdiği veda mesajında, “Merhaba, sadece anahtarları tezgâhın üzerinde bıraktığımı söylemek istedim. Her şey için teşekkürler” ifadelerini kullandı. Ancak eve gelen ev sahibi kısa sürede buzdolabının yerinde olmadığını fark ederek Katie’ye, “Merhaba Katie. Az önce eve geldim. Buzdolabı nerede?” diye sordu.
Katie ise rahat bir ifadeyle, “Ah, ben aldım. Çamaşır makinesi ve bulaşık makinesi de aynı şekilde” yanıtını verdi. Bu cevap karşısında büyük şaşkınlık yaşayan ev sahibi, “Pardon? Onlar senin değildi. Kira sözleşmesinin bir parçasıydı” diyerek duruma tepki gösterdi.
Eşyaları her gün kullandığını belirten Katie, “Evet ama onları her gün kullanıyordum. Bunların benim olduğunu sanıyordum?” şeklinde kendini savundu. Ev sahibi ise beyaz eşyaların kira sözleşmesinde açıkça yer aldığını vurgulayarak, “Envanterde listelenmişler. İmzaladınız. Lütfen iade edebilir misiniz?” dedi.

EŞYALARI YENİ EVİNE TAŞIDI

Katie, eşyaların şu anda yeni evinde olduğunu belirterek, “Bu biraz tuhaf oldu. Onlar zaten yeni evimdeler” yanıtını verdi. Israrcı tavrını sürdüren Katie, “Gerçekten öyle olduklarını düşündüm. Yani, onları kullandım. Sanki benimmiş gibi hissettirdiler” diyerek beyaz eşyaları geri vermeye yanaşmadı.
Tüm bu gelişmelerin ardından ev sahibi, kadını hırsızlıkla suçladı. Katie ile ev sahibi arasında yaşanan olayın sonucu henüz bilinmezken, İngiliz emlak stratejisti Jack Rooke, ikilinin mesajlaşmasını sosyal medyada paylaşarak gündeme taşıdı.
Rooke, “1000 sterlin (yaklaşık 2.040 Avustralya doları) değerinde ev aleti çaldı... Sonra ev sahibine bunun dramatik olduğunu söyledi. Ve insanlar hâlâ ev sahiplerinin kötü adamlar olduğunu söylüyor” diyerek duruma tepki gösterdi. Sosyal medyada hızla yayılan video 770 binden fazla kez izlenirken, olay kullanıcılar arasında tartışma yarattı.

BENZER VAKALAR TÜRKİYE’DE DE ARTIYOR

Avustralya’da yaşanan olay tek değil. Türkiye’de de özellikle eşyalı kiralık evlerde, kiracıların taşınırken eşyaları alması, hatta satması gibi örnekler son dönemde artış gösterdi. İşte Türkiye'den medyaya yansıyan benzer üç çarpıcı olay…
BURSA’DA EV SAHİBİNE BÜYÜK ŞOK: ANTİKA EŞYALARI ALIP SATIŞA KOYDU

Bursa’nın Mudanya ilçesinde emekli öğretmen M.Y. eşyalı evini internetten kiraya verdiği E.K. tarafından dolandırıldı. Kiracı, kira ve depozito ödemesini “Almanya’dan onay gelecek” bahanesiyle geciktirirken, bir süre sonra evden taşındı. M.Y. evi kontrol ettiğinde, dedesinden kalan antika radyo ve plak kabininin yerinde olmadığını fark etti.

Daha da şaşırtıcı olan ise bu eşyaların birkaç gün sonra bir ilan sitesinde E.K.’ye ait bir hesaptan satışa çıkarıldığını görmesiydi. Eşyalarını geri almak için günlerdir uğraştığını belirten M.Y., “Bu, güveni kötüye kullanma değil, doğrudan dolandırıcılık” ifadelerini kullandı.

MUDANYA’DA BİR BAŞKA OLAY: KİRACIYI BAVULLA ÇIKARKEN YAKALADI

Aynı ilçede yine benzer bir vaka yaşandı. Evini kiraya veren M.Y., kiracısı E.K.’nin, evde yalnızca birkaç gün kaldıktan sonra elinde bavulla evi terk ettiğini fark etti. Evin bazı eşyalarının eksik olduğunu gören ev sahibi, kiracıyı aradığında “Anahtarı doğalgaz kutusunun üstüne bıraktım, eşyaları dolaba kaldırdım” yanıtıyla karşılaştı. Ancak dolaplarda herhangi bir eşya bulunmadığı gibi E.K.’ye de bir daha ulaşılamadı.
ADANA’DA KİRACI EVDEKİ KAPILARI BİLE SÖKTÜ

Adana’nın Sarıçam ilçesinde M.T. isimli ev sahibi, evini kiraya verdiği H.C.T. isimli kiracısının adeta evi yağmaladığını belirtti. İddiaya göre kiracı, evdeki koltuk, yatak, kombi, petekler, masa, klima, hatta kapı, pencere ve mutfak dolaplarını dahi sattı.
Mobilyacılarla anlaşarak “Evi yeniliyorum” bahanesiyle kapıları ve tezgâhı bile söktüren H.C.T., daha sonra ortadan kayboldu. Komşular durumu fark edince ev sahibine haber verdi. Savcılık kararıyla bazı parçalar geri getirilse de kombi ve beyaz eşyaların izine rastlanamadı.
Site yöneticisi Ö.Ş., “25 gün içinde evi teker teker boşaltmış. Bu olay sadece Adana’da olur dedik ama artık hiçbir şehirde şaşırtıcı değil” yorumunu yaptı.

ÇANAKKALE’DE KİRACI EVDEN ÇIKARKEN KLİMAYI GÖTÜRDÜ İDDİASI
Çanakkale’de, eşyalı olarak kiralanan bir dairenin mahkeme kararıyla boşaltılmasının ardından ev sahibi, dairede adeta harabeye dönmüş bir görüntüyle karşılaştı. İddiaya göre kiracı, mutfak dolapları, yatak, halılar, perdeler ve klima dahil birçok eşyayı söküp götürdü. Özellikle klimayı da alıp götürmesi, ev sahibinin büyük tepki göstermesine neden oldu.
Ev sahibi, kiracı tarafından evin çöp eve çevrildiğini ve bu kadar vicdansız bir olayın kabul edilemez olduğunu vurguladı. Evin boşaltılması sonrası içeri girdiğinde gördüğü manzara karşısında adeta şoka uğradığını belirtti.
‘EŞYALI KİRALAMALARDA SORUNLAR ARTIYOR’
Kiracılık oranının Türkiye tarihinde ilk kez bu denli yüksek seviyelere ulaştığı bugünlerde, özellikle yazlık bölgeler başta olmak üzere 6 ay ve üzeri sürelerle yapılan kira sözleşmelerinde dikkat çeken gelişmeler yaşandığına dikkat çeken Gayrimenkul Hukuku Uzmanı Avukat Ali Güvenç Kiraz, şu yorumda bulundu:

“Özellikle öğrenci evleri veya bekâr evleri olarak kullanılan ve eşyalı olarak kiralanan taşınmazlarda, kullanım sürecinde ya da tahliye sonrası kullanım, tamirat, değiştirme veya eşya iadesi gibi konularda ciddi bir sorun artışı gözlemleniyor. Yazlık bölgelerdeki geçici kiralamalarda da benzer problemlerin yaşanıyor.”

EŞYALI KİRALAMALARDA BORÇLAR KANUNU NE DİYOR?
Borçlar Kanunu’nun 339. maddesinin, eşyalı olarak kiralanan taşınmazlara ilişkin son derece açık ve net hükümler içerdiğini belirten Ali Güvenç Kiraz, konuyla ilgili şu bilgilerin altını çizdi:
“Kanunumuz “Konut ve çatılı işyeri kiralarına ilişkin hükümler, bunlarla birlikte kullanımı kiracıya bırakılan eşyalar hakkında da uygulanır’ demektedir. Bu kapsamda kanun 6 aydan daha uzun kira sözleşmeleri için eşyalı kira sözleşmelerini Borçlar Kanunu konut ve çatılı işyeri hükümleri içerisinde değerlendirmektedir. Bu kapsamda mobilyalı ve beyaz eşyalı olarak yapılan ev kiralama sözleşmelerinde bu eşyaların mülkiyeti ev sahibine ait olmakta sözleşme imzası ile zilyetliği yani kullanımı kiracıya bırakılmaktadır. Kiracı bu malları kira sözleşmesi kapsamında kullanmak zorundadır.”

SÖZLEŞMEDE EŞYA BELİRTİLMEMİŞSE NE OLUR?

Bir kira sözleşmesinde eşya listesi yer almazsa, evdeki eşyaların ev sahibine ait olduğu nasıl ispatlanabilir?
Bu soruma Ali Güvenç Kiraz, “Sadece eşyalı olarak genel bir ifade kullanılmış ise buradaki ifade taşınmaz içerisinde yer alan kalorifer peteği, armatürler, klozetler, kombi, ankastre ürünler yani taşınmaz inşası sırasında ve sonrasında yapılan ana taşınmaza bağlı eşyalar olarak anlaşılacaktır” cevabını verdi.
Ayrıca Kiraz, “Kiracı, kira sözleşmesi, ek protokol veya daire içini gösteren fotoğrafları imzaladıysa ya da kendisine bu konuda gönderilen elektronik posta veya WhatsApp mesajlarını kabul ettiyse, ev sahibi eşyaların kendisine ait olduğunu ileri sürebilir. Aksi takdirde, ev sahibinin bu iddiasını kanıtlaması gerekir” ifadelerini kullandı.

Teslim edilen eşyaların bozulması veya kullanılamaz hale gelmesi kapsamındaki değerlendirme mevcut eşyanın bu hale gelmesi kullanıcı kaynaklı mı yoksa olağan ömrünü tamamlamış mı değil mi şeklinde bakarak değerlendirilecektir. Eğer kullanım kaynaklı bir bozulma olmuş tamirat gerekiyorsa veya kullanılamaz hale gelmiş yenisi alınması gerekiyorsa bunu kiracı yapmak, yenisi ile değiştirmek zorundadır. Eğer teslim edilen eşyanın ekonomik ömrü sona ermiş ise (örneğin teslim edilen televizyon plazma olup artık mevcut kullanım süresi bitmiş ise) bu durumda yapılacak tamirat ve yenisi ile değiştirme işlemini mal sahibi yapmak zorundadır.

Ali Güvenç Kiraz

‘İKİ YILA KADAR HAPİS VE ADLÎ PARA CEZASI VAR’

Kiracının taşınırken beyaz eşya ya da mobilyayı yanında götürmesi Türk hukukunda hırsızlık, dolandırıcılık veya güveni kötüye kullanma gibi suçlara girer mi?
“Kiracının taşınırken veya kira sözleşmesi devam ederken kira sözleşmesi kapsamında kendisine teslim edilen beyaz eşya veya mobilyaları yanında götürmesi, satması halleri Türk Ceza Kanunu’nun 155/1. Maddesi kapsamında güveni kötüye kullanma suçunu oluşturur” diyen Ali Güvenç Kiraz, şöyle devam etti:
-- TCK 155/1.maddesine göre “Başkasına ait olup da, muhafaza etmek veya belirli bir şekilde kullanmak üzere zilyedliği kendisine devredilmiş olan mal üzerinde, kendisinin veya başkasının yararına olarak, zilyedliğin devri amacı dışında tasarrufta bulunan veya bu devir olgusunu inkar eden kişi, şikâyet üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır.
-- Kira sözleşmesi kapsamındaki güveni kötüye kullanma suçu uzlaştırma kapsamındaki suçlar içerisinde değerlendirilmektedir. Taraflar zararın giderilmesi yönünde ceza davası açılmadan uzlaşırlar ise dava açılmaz, dava devam ederken uzlaşırlar ise ceza davası düşer. Dava açılmadan önce veya sonra mal sahibinin zararı giderilmiş ise kiracı etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanabilecektir. Yargıtay’ın bu konuda çok fazla içtihadı vardır ve Yargıtay kararlarına göre kendisine bırakılan eşyayı yok etmek, yanında götürmek veya satmak güveni kötüye kullanılma suçunun oluşumu için yeterlidir.
“EŞYALAR BENİMDİ SANDIM” SAVUNMASI GEÇERLİ Mİ?
“Kiracı kendi kullanımına bırakılan hiçbir eşya hakkında mal sahibi tarafından oluşturulmuş aksi bir beyan, kabul vs olmadığı müddetçe bu ifadelerde veya savunmalarda bulunamaz” diyen Ali Güvenç Kiraz, “Depozito bedeli verdim oradan kesileceğini düşündüm gibi bir savunma da yapamaz. Bu eşyalar kira sözleşmesiyle birlikte teslim edilen eşyalardır ve aynı şekilde sözleşme bitiminde teslim edilmelidir” dedi.

DEPOZİTO, BU TARZ ZARARLARI KARŞILAMAK İÇİN YETERLİ BİR GÜVENCE Mİ?
“Depozito güvence bedeli olarak alınan ve en fazla 3 kira bedeli karşılığı olması gereken bir bedeldir” diyen Ali Güvenç Kiraz, konunun bu yönüyle ilgili de şu önemli bilgileri paylaştı:

“Kiracıya eşyalı olarak teslim edilen ve kullanımı sırasında zarar gören, yok olan, tahliye anında kiracı tarafından götürülen veya satılan eşyalarla ilgili mal sahibi bu bedelin tazminini güvence bedeli (depozito) miktarı üzerinden yapabilir. Mal sahibi bu hesabı yaparken sözleşmede depozito alındığı gibi geri verilir hükmü yok ise son ödenen kira bedeli üzerinden hesap ederek yapmalıdır. Hangi şekilde iade hükmü olursa olsun depozito bedelini aşan kısmını mal sahibi alacak talebi olarak isteyebilir yine zarar karşılandıktan sonra ortaya çıkan farkı ise kiracıya iade etmek zorundadır.”

Periyodik bakım gerektiren tüm eşyalarda yıllık bakımlar kira sözleşmesi süresi içerisinde kiracı tarafından yaptırılmak zorundadır. Bu bakımların yapılmaması sebebiyle oluşacak esaslı bozulmalar veya yenisi ile değiştirme durumlarında da sorumluluk yine kiracıya aittir.

Ali Güvenç Kiraz