SonTurkHaber.com
close
up
Mahfi Eğilmez: Faizi değiştirmemek doğru muydu?

Mahfi Eğilmez: Faizi değiştirmemek doğru muydu?

T24 sayfasından alınan verilere dayanarak, SonTurkHaber.com duyuruda bulunuyor.

Mahfi Eğilmez

Amerikalı iktisatçı John B. Taylor tarafından para politikası kuralı olarak geliştirilen formül, bir ülkenin merkez bankasının politika faizini hangi düzeyde belirlemesi gerektiğini ortaya koyar. 

Taylor Kuralına göre merkez bankasının faiz oranı şu formüle göre belirlenmelidir:

Faiz Oranı  = r∗ + π + 0,5 (π − π∗) + 0,5 (y − y∗)

Bu denklemdeki harflerin anlamları şöyledir:

r∗: reel denge faizi (ABD için % 2, Türkiye için yüzde 3 olarak kabul edebiliriz)  

π: mevcut enflasyon oranı

π∗: hedef enflasyon oranı (merkez bankasının ulaşmak için hedef aldığı enflasyon oranıdır)

y: reel GSYİH (GSYH’nin reel büyüme oranı)

y∗: potansiyel GSYİH (GSYH’nin potansiyel büyüme oranı)

Bu denklemde iki tane 0,5 katsayısı yer alıyor. Bunlar, merkez bankasının enflasyon ve çıktı (büyüme) sapmalarına ne ölçüde tepki vereceğini belirler. İlk 0,5 oranındaki katsayı enflasyona karşı verilecek tepkiyle ilgilidir. Buna göre gerçekleşen enflasyon, hedeflenen enflasyonun üzerine çıkarsa merkez bankasının faizini bu farkın 0,5 ile çarpımı sonucunda çıkacak oran kadar artırması gerekir. Diyelim ki gerçekleşen enflasyon hedeflenen enflasyonun yüzde 6 üzerine çıkmışsa o zaman faizinin (0,5 x 4 =) yüzde 2 oranında artırılması gerekir. İkinci 0,5 oranındaki katsayı büyüme oranına karşı verilecek tepkiyle ilgilidir. Ekonomi, potansiyel büyümesinin altında bir hızla büyüyorsa merkez bankasının faizi artırması, tersine ekonomi potansiyel büyüme oranın üzerinde bir hızla büyüyorsa merkez bankasının faizi düşürmesi gerekir. Diyelim ki ekonominin reel büyüme oranı yüzde 3 olsun. Bu durumda reel büyüme, potansiyel büyümenin (yüzde 5 kabul ediyoruz) 2 puan altında kalıyor demektir. Buna göre merkez bankasının faizi (0,5 x 2) yüzde 1 oranında düşürmesi gerekir.

Burada iki önemli konu üzerinde durmak gerekir: İlki, denklemde iki farklı yerde (enflasyon ve büyüme oranı) kullanılan 0,5 katsayısının değişmez bir katsayı olup olmadığı meselesidir.  Bu oran, ülkeye göre, ekonominin durumuna göre ve izlenecek politikanın sertliğine yumuşaklığına göre değişebilir. 0,5 genel kabul görmüş bir katsayı olduğu için standart denklemde yer alıyor. İkincisi, bu denklemin hem enflasyonu hem de ekonominin büyümesini bir arada ele alarak merkez bankasının ona göre bir politika faizi belirlemesini sağlamayı ve enflasyonla mücadeleyle büyüme arasındaki çelişkiyi bu yolla ortadan kaldırmayı hedeflediğini, tek başına enflasyona uygun faiz belirlemeyi amaçlamadığını vurgulamak gerekiyor.

Taylor Kuralı şöyle işler: Enflasyon (π), belirlenen enflasyon hedefinin (π*) üzerine çıkarsa merkez bankası faiz artırmalıdır. Ekonomi potansiyel üretiminin (y*) üzerine çıkarsa (ekonomi ısınıyor demektir) merkez bankası faiz artırmalıdır. Gerçekleşen enflasyon (π), enflasyon hedefinin altında (π*) ve ekonomi durgunlukta ise (y < y*) ise merkez bankası faiz düşürmelidir. 

Şimdi Taylor Kuralını ABD ve Türkiye’ye uygulayarak durum tespiti yapalım. Önce ABD ve Türkiye’nin verilerine bakalım. Mayıs 2025 itibarıyla eldeki son veriler şöyle yazılabilir:

Şimdi bu verileri önce ABD sonra Türkiye için yukarıdaki denklemde yerlerine koyarak ABD (Fed) ve Türkiye (TCMB) açısından bugün için olması gereken politika faizlerini hesaplayalım.

ABD (Fed) için faiz = r∗ + π + 0,5 (π − π∗) + 0,5 (y − y∗)

= 2 + 2,3 + 0,5 (2,3 – 2) + 0,5 (2 -2,1) =  4,3 + 0,3 – 0,05 = 4,55

Bugün itibarıyla Fed’in faizi (Fed’s fund rate) yüzde 4,5. Yukarıya aldığımız hesaplama bize Fed’in uyguladığı faizin hem ekonomiyi canlı tutmak hem de enflasyonu hedefe yaklaştırmak üzere tam olarak Taylor Kuralına uygun bir düzeyde olduğunu gösteriyor.

Türkiye (TCMB) için faiz = r∗ + π + 0,5 (π − π∗) + 0,5 (y − y∗)

= 3 + 37,9 + 0,5 (37,9 - 5) + 0,5 (3 - 5) = 40,9 + 16,45 – 1 = 56,35

Bugün itibarıyla TCMB’nin faizi (politika faizi) yüzde 46. Bununla birlikte TCMB koridor faizi uygulamasıyla bankalara kullandırdığı fonların ortalama maliyetini (ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti) yüzde 49’a kadar yükseltebiliyor.

Türkiye ekonomisinin bir yandan potansiyel büyümesinin altında bir büyüme oranıyla büyüyor olması, TCMB’yi politika faizini daha fazla yükseltmekten alıkoyuyor. Enflasyondaki durum ise hedeflenen enflasyonun çok gerisinde kalınmaya devam ettiğini gösteriyor. Bu durumda da TCMB’nin bu aşamada politika faizini düşürmesinin doğru olmayacağı ortaya çıkıyor. Taylor Kuralı çerçevesinde TCMB’nin mevcut politika faizini düşürmemesi doğru bir yaklaşım olmuştur.

Durumu takip etmeye devam edin, SonTurkHaber.com her zaman en yeni haberleri sunuyor.
seeGörüntülenme:62
embedKaynak:https://t24.com.tr
archiveBu haber kaynaktan arşivlenmiştir 23 Mayıs 2025 17:29 kaynağından arşivlendi
0 Yorum
Giriş yapın, yorum yapmak için...
Yayına ilk cevap veren siz olun...
topEn çok okunanlar
Şu anda en çok tartışılan olaylar

2025 İzmir Orman Yangınları: Türkiye’yi Sarsan Gerçek ve Alınması Gereken Acil Önlemler

24 Temmuz 2025 07:27see268

Fenerbahçe s new signing Jhon Duran scored two goals in his first match!

24 Temmuz 2025 02:12see194

Bu işte hala para var! Ustası: Getirsinler yetiştireyim

23 Temmuz 2025 03:49see193

Ukrayna Rusya arasındaki 3 üncü tur görüşmeleri sona erdi

24 Temmuz 2025 00:10see174

Yılda 12 bin ton üretim yapıyordu! 30 yıllık sanayi devi iflasın eşiğinde

22 Temmuz 2025 17:54see173

İsrail yardımlara izin vermiyor, Gazze de çocuklar

22 Temmuz 2025 16:51see173

Konut satışları düştü: Arz yetersizliği rekor fiyatlara götürdü

23 Temmuz 2025 19:24see171

Yazın kilo vermek daha kolay! Mevsimsel avantajları iyi değerlendirin

22 Temmuz 2025 16:13see166

Bahçeli “Ebedi rejim” istiyor ama... Agos

23 Temmuz 2025 20:50see160

UEFA’dan Kadir Sağlam’a görev

23 Temmuz 2025 00:12see154

Gram altında yeni rekor!

23 Temmuz 2025 02:10see135

MÜSİAD’dan stratejik 7 alanda kalkınma planı Ekonomi Haberleri

24 Temmuz 2025 04:04see125

3 kişi hayatını kaybetmişti: Yangın faciasında yapı denetim şirketinin sahibi tutuklandı

22 Temmuz 2025 21:51see123

AJet kampanya 22 23 Temmuz 2025: AJet yurt içi indirimli bilet kampanyası tarihleri, seyahat tarihi ve ucuz bilet fiyatları

23 Temmuz 2025 01:20see120

Elektrikli scooterdan düşen 2 çocuk yaralandı Samsun Haberleri

23 Temmuz 2025 01:00see119

Galatasaray ın genç yeteneği Arda Ünyay durdurulamıyor Sözcü Gazetesi

24 Temmuz 2025 00:32see118

Avrupa Arap Alevileri Federasyonu’ndan Diyanet’e çağrı: Sessizlik de suçtur

24 Temmuz 2025 00:03see118

Ailesini yakarak katletmişti, gizlice defnedildi

23 Temmuz 2025 00:27see117

CHP Genel Başkanı Özel: Barış sürecinin de teminatı biziz Son dakika haberleri

24 Temmuz 2025 01:14see115

Savunma Sanayi Başkanlığı nın talebiyle geliştirilen Flokser Anafarta, Türk savunma sanayisini bir adım öteye taşıyor

23 Temmuz 2025 17:06see114
newsSon haberler
Günün en taze ve güncel olayları