Mahfi Eğilmez hesapladı: Türkiye ye maliyeti 70 milyar dolar!

Ekonomist Prof. Dr. Mahfi Eğilmez, 2021 yılının sonunda devreye alınan Kur Korumalı Mevduat (KKM) sisteminin Türkiye ekonomisine olan üç yıllık toplam maliyetini detaylı bir şekilde hesapladı. Eğilmez’e göre, bu uygulamanın Türkiye’ye yükü şimdiden yaklaşık 58,9 milyar dolara ulaşmış durumda. Sistemin tasfiye süreci devam ederken bu rakamın 70 milyar dolara çıkması bekleniyor.

KKM sistemi, 2021 Eylül ayında faiz oranları yüzde 19’da sabitken, Merkez Bankası’nın faiz indirimine gitmesi sonucu dövize yönelişi durdurmak amacıyla 20 Aralık'ta devreye alındı. Bu uygulamada mevduat sahipleri, TL veya döviz cinsinden varlıklarını belirli vadelerle KKM hesaplarına yönlendiriyor, vade sonunda ise döviz kuru farkı ya da faiz getirisi yüksek olan tercih edilerek ödeme yapılıyordu.

Başlangıçta Hazine TL kaynaklı KKM farklarını üstlenirken, döviz bazlı KKM farkları Merkez Bankası tarafından karşılandı. 2023 Temmuz’unda çıkarılan yasa ile tüm yük TCMB’ye devredildi. Ancak geçmişe dönük yükümlülükler nedeniyle Hazine üzerindeki baskı sürdü.

Mahfi Eğilmez’in hesaplamalarına göre:

2022 yılında bütçeye yük: 92,5 milyar TL (5,6 milyar dolar)

2023’te ilk 7 ayda yük: 59,5 milyar TL (3,1 milyar dolar)

Bu iki yıl için toplam 8,7 milyar dolarlık net maliyet, vergi alınmaması nedeniyle Hazine’ye gelir olarak da yansımadı.

KKM’nin asıl ağır faturası ise TCMB bilançosuna yansıdı. Eğilmez, TCMB’nin 2023 yılında 818,2 milyar TL, 2024 yılında ise 700,4 milyar TL zarar ettiğini, bu zararın yüzde 90’ının KKM kaynaklı olduğunu varsayarak şu tahminlerde bulundu:

2023 TCMB KKM zararı: 736,4 milyar TL

2024 TCMB KKM zararı: 630,4 milyar TL

Bu tahminlere göre Merkez Bankası'nın zararlarının büyük ölçüde KKM uygulamasından kaynaklanıyor.

Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, 23 Ağustos 2025 itibarıyla KKM hesaplarında hâlâ 10,9 milyar dolarlık bakiye bulunuyor. Sistemin tamamen tasfiyesi için birkaç aya daha ihtiyaç olduğu ifade ediliyor. Eğilmez bu durum nedeniyle KKM’nin 2025 yılında da Merkez Bankası’na maliyet üretmeye devam edeceğini ifade etti.

Mahfi Eğilmez, sadece doğrudan maliyetin değil, dolaylı zararların da hesaba katılması gerektiğini vurguladı. Bunlar arasında şunlar yer alıyor:

KKM’ye uygulanan vergi muafiyeti nedeniyle Hazine’nin kaybettiği gelir

TCMB’nin zarar açıklaması nedeniyle Hazine’ye kar transferi yapılamaması

TCMB’nin zararının zorunlu karşılıklarla finanse edilmesi ve bunlara ödenen faiz

TCMB’nin kurumlar vergisi ödeyememesi nedeniyle ortaya çıkan ek bütçe açığı

Bu unsurlar da eklendiğinde, KKM’nin gerçek maliyetinin çok daha yüksek olduğunu ifade etti.

Eğilmez, KKM uygulamasının yalnızca iki puanlık bir faiz artışı ile devreye girmeden çözülebileceğini, fakat bunun yerine ülkeye yaklaşık 70 milyar dolarlık bir yük bindirildiğini vurguladı. Eğilemez, bankaların KKM sayesinde önemli karlar elde ettiğini, ancak bankaların bu kazançlarının kamuya ağır maliyetler doğurduğunu bildirdi.

Ekonomist Eğilmez, 2023 ortasından itibaren faiz artışları ve kur baskısıyla birlikte carry trade etkisinin devreye girdiğini, bunun da dolaylı yoldan Türkiye’ye maliyet yarattığını belirtti. Örnekle açıklanan senaryoda, bir kişinin 100.000 dolarlık yatırımı ile bir yılda yüzde 34 net dolar kazancı elde ettiği gösterildi. Bu tür yüksek getiri, Türkiye’yi sıcak para için cazip bir liman haline getirdi ve bu durumun halen devam ettiği belirtildi.

Mahfi Eğilmez, KKM’ye ilişkin Hazine’nin paylaştığı detaylı veriler gibi, Merkez Bankası'nın da KKM uygulamasına dair maliyetleri kamuoyuna açıklaması gerektiğini ifade etti. Bu adımın, şeffaflık politikası açısından zorunlu olduğunu belirtti.

Ekonomi politikalarının hem bilimsel titizlikle hem de bir sanatçı duyarlılığıyla ele alınması gerektiğine vurgu yapan Eğilmez aksi halde, ortaya çıkan maliyetlerin ülke ekonomisine büyük zararlar vereceğini belirtti ve KKM sürecinin bunun en çarpıcı örneklerinden biri olduğunu söyledi.