Siz uyurken yüzünüzde yaşayan canlılar iş başında olabilir

Her gece uykuya daldığınızda, aslında tamamen yalnız değilsiniz. Mikroskobik boyuttaki demodex akarları, cildinizdeki gözeneklerden çıkarak adeta bir “gece partisine” başlıyor.

Uzmanlara göre bu sekiz bacaklı canlılar, neredeyse her yetişkinin cildinde doğal olarak bulunuyor. Boyları bir iğne ucundan daha küçük olan bu akarlar, özellikle yüz bölgesindeki kıl köklerinin çevresinde yaşıyor ve cildin yağlı yapısıyla besleniyor.

İngiltere'deki Reading Üniversitesi'nden omurgasız biyoloji uzmanı Alejandra Perotti’ye göre, biz uyurken bu minik canlılar yüzümüzde geziyor, çiftleşiyor ve “akraba ziyaretleri” bile yapıyor. Sabah olduğunda ise tekrar gözeneklere geri dönüyorlar.

Perotti, bu durumun ürkütücü değil, tamamen doğal olduğunu vurguluyor. Çünkü bu akarlar, aslında gözenekleri temizleyerek cildimize katkı sağlıyor. Onlara melatonin sağlıyoruz; onlar da karşılığında cildimizdeki kalıntıları temizliyor.

Demodex akarları genellikle zararsızdır. Ancak bağışıklık sistemi zayıfladığında ya da ciltteki yağ dengesi bozulduğunda bu akarlar hızla çoğalabilir. Bu da “demodikozis” adı verilen bir cilt rahatsızlığına neden olabilir. Özellikle yaşlı bireylerde ya da kemoterapi gören kişilerde bu durum daha sık görülüyor.

San Francisco’daki California Üniversitesi’nden dermatoloji uzmanı Dr. Roberto Ricardo-Gonzalez’e göre, akarların artması yüz, alın, göz kapağı gibi bölgelerde kuruluk, kaşıntı, kızarıklık ve sivilce benzeri belirtilerle kendini gösterebiliyor. Göz çevresinde aşırı birikim olması ise kirpik kaybı ya da arpacık gibi sorunlara yol açabiliyor.

Uzmanlar, gece yatmadan önce nazik bir yüz temizliği yapılmasını öneriyor. Makyajın mutlaka çıkarılması, özellikle göz çevresinin temiz tutulması önemli. Ancak aşırı temizlik ya da sık yüz yıkamak cildin doğal nem dengesini bozabilir ve akarların çoğalmasını tetikleyebilir. Akneye yatkın ciltlerde haftada bir-iki kez retinoid içerikli ürünler kullanılabilir, ancak bu da ölçülü olmalı.

Akarların tamamen yok edilmesi mümkün olmasa da, popülasyonları dengelemek için bazı tedaviler mevcut. Gerekli durumlarda doktor kontrolünde ivermektin içeren krem ya da ilaçlar, hatta demodex'e özel göz damlaları reçete edilebiliyor. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), 2023 yılında bu amaçla bir göz damlasını onayladı.

Demodex akarları yüzyıllardır insanlarla birlikte yaşıyor. Doğumdan sonra anneden geçen bu canlıların, aslında “evrimsel bir sona” doğru ilerlediği düşünülüyor. Perotti’ye göre, dış tehditlerden uzak yaşayan ve yalnızca akraba bireyler arasında yayılan bu türler zamanla genetik çeşitliliğini kaybediyor. Bu da yavaş yavaş yok olmalarına neden olabilir.

Ancak bilim insanları bu süreci dramatize etmiyor. Çünkü insanlar zamanla bu canlılara olan ihtiyacını kaybedecek. Perotti, demodex'lerin yıllardır kötü tanıtıldığını ancak asıl sorunun çoğu zaman bağışıklık sistemi olduğunu vurguluyor.

“Onları düşman değil, ciltte yaşayan küçük dostlarımız olarak görmeliyiz” diyor.