Tehlikeli işi reddeden madenciye ödül

ÇAYELİ Bakır İşletmeleri, Türkiye’nin ilk özel sektör madencilik şirketlerinden. Rize’nin Çayeli ilçesine bağlı Madenli Beldesi’nde 40 yılı aşkın süredir bakır ve çinko cevheri üretiyor. Yılda 1.1 milyon ton cevher işleme kapasitesiyle Türkiye’nin toplam bakır üretiminin yaklaşık üçte birini gerçekleştiriyor. Madende bugüne kadar yaklaşık 28 milyon ton tüvenan cevher işlenmiş, 3.4 milyon ton bakır, 1.6 milyon ton da çinko konsantresi üretilmiş. 40 yılda 450 milyon dolarlık yatırım yapılan tesisin aslında bugünlerde kapısına kilit vurulacaktı. Çünkü bilinen cevher tükenmişti. Derken tesisin yüzde 100 hissesine sahip olan Kanada merkezli First Quantum Minerals’den haber geldi. “Yeni sondajlar yapılsın’ denildi ve uzun çalışmalar sonrasında 10 milyon tonluk rezerv keşfedildi. Şimdi şirketin planında 10 yılda 50 milyon dolarlık yatırım yapmak var.

500 kişinin çalıştığı tesis tedarikçileriyle yakın çevre için önemli bir ekosistem oluşturmuş durumda. Yerin 600 metre altında çalışıldığı için ‘sorumlu madencilik’ ana gündem konusu. Çayeli Bakır İşletmeleri Genel Müdürü Murat Güreşçi’nin daveti üzerine Madenli’deki üretimi yerinde gördük.

‘DUR DÜŞÜN’

Güreşçi, “Tam 1000 gündür bu madende kayıp zamanlı kaza yaşanmıyor. 10 yıldır ölümlü kazamız yok” dedi. Maden kazaları açısından acılarımız henüz çok taze. Elbette herkesin üstüne düşeni yapması lazım. Çayeli Bakır’da 360 derece davranış değişikliği ile kazaları önlemeye çalıştıklarını anlattı Güreşçi. Sabırsız Karadeniz insanına ‘Dur, düşün’ diyerek atılan her adımın hayati olacağını anlattıklarını söyledi. Arkasından şunları ekledi:

“2007 yılından bu yana ‘tehlikeli işi reddetme’ uygulamasını devreye aldık. Çalışanlara sürekli eğitim veriliyor. Hepsi bilinçli. Amirin istese de sen bir şüpheli durum görüyorsan, tehlikeli olabilir diye düşünüyorsan o işi reddet. Bunu istiyoruz. Bu şirkette senede 500 iş reddediliyor. Belki suistimal ediliyordur ama bir-iki kereyi geçmez. 2024’te her çalışan en az bir kere işi reddetti. Biz de bunları takip ediyoruz. İyi tehlike bildirimlerini inceliyor, ilk üç reddetmeye plaket veriyoruz. Bir çalışanımız işi reddederek hem kendini, hem arkadaşlarını hem de 1 milyon dolarlık makineyi kurtardı.”

‘Düşün’ iş emniyeti uygulamaları Kanadalı şirketin bütün işletmelerinde devrede. Murat Güreşçi, başlarda çalışanların raporlamaktan çekindiğini ancak şimdi herhangi bir tehlikeli durum olduğunda telefonlarıyla çekip bildirdiklerini anlattı. Ayrıca kısa ve net iş güvenliği mesajlarıyla kazasızlığı sağladıklarını da söyledi.

KAPIDA BAĞIMLILIK TESTİ YAPILIYOR

Çayeli Bakır İşletmeleri’ne girerken güvenlik noktasında duran küçük, pastik toplar dikkatimizi çekti. Sorduk, işletmenin çalışanlarına sabah işe geldiklerinde uyuşturucu madde ve alkol testi yapıldığını öğrenince şaşırdık. Genel Müdür Murat Güreşçi, Türkiye’nin tek madde bağımlılığı kontrolü yapılan madeni olduklarını belirtti. Nedenini ise şöyle açıkladı:

“Uygulamaya yedi-sekiz yıl önce başladık. Bölgede kenevir ekimi var, ulaşmak kolay. Ancak çalışanlara bu testi yapmak için muvafakatname almak gerekiyordu. Bir gün sahada yarısı içilmiş sigara bulduk. Bu büyük bir riskti. Diyanet ve Yeşilay ile görüştük. Narkotik geldi, çalışanlara eğitimler aldırdık. Arkasından böyle bir uygulama yapmak istiyoruz dedik, yüzde 99’u imza verdi. Maden riskli bir saha. Buraya berrak bir zihinle gelmek gerekiyor yoksa hem kendinin hem de çalışma arkadaşlarının hayatları tehlikeye girer. Amacımız kimseyi işten çıkarmak değil, testler pozitif çıkınca temizlenene kadar maden sahasına alınmıyor.”

Peki herkese mi madde bağımlılığı testi yapılıyor. İşte burada plastik topların devreye girdiğini söyledi Güreşçi. “99 beyaz top, bir turuncu, bir de kırmızı top olan bir torbamız vardı. Çalışan sabah geldiğinde turuncu çekerse alkol, kırmızı çekerse idrar testi yaptırıyordu. Ancak burada da ilginç olaylar yaşadık. Taşeron çalışanların yaşadığı evden bir torba beyaz top çıktı. Meğer elini torbaya daldırırken avucunda beyaz top saklıyorlarmış. Kırmızı topu anlayanlar çıktı. Çin’den top getirttik. Sonra yazılım geliştirildi. Bu sefer yanında idrar getirenler oldu” diye anlattı süreci.

SAHAYI 10 MİLYON DOLARA KAPATACAKLAR

Yeni bulunan rezerv 10 yıl sonra bitince Madenli’deki tesis ne olacak? Murat Güreşçi 10 milyon dolarlık bir kapanış bütçesi ayrıldığını söyledi. “Bu bütçeyle hastane, huzurevi ve otel gibi projelerı hayata geçirerek yerel istihdamı korumayı planlıyoruz” dedi.

SOSYAL FONLARI İKİ KOMİTE BELİRLİYOR 

Çayeli Bakır’ın bölgede birkaç sosyal sorumluluk projesi var. Sürdürülebilir projelere baktığımda yerel kalkınma, kadın ve genç  başlıklarının öne çıktığını gördüm.  

Sosyal fonların nerelere dağıtılacağını belirlemek üzere 2011’de bağımsız temsilcilerin üye olduğu “Toplum Danışma Kurulu” ve “Sosyal Fonlar Komitesi” kurulmuş. 

Önemli çalışmalardan biri Arıcılığı Geliştirme Projesi. 2014’te şirkette bir arıcılık uzmanı istihdam etmeye başladıklarını söyleyen Murat Güreşçi, 40 köylüye bölge iklimine ve florasına uygun 400 adet Kafkas ırkı koloni ve kovan dağıttıklarını belirtti. Arıcılık uzmanı da bölgedeki arıcılara eğitim verdi. Projeye bugüne kadar 237 bin dolar harcanmış. Peki sonuç? Güreşçi, “Projenin başlangıcında 2 bin 520 kg olan bal üretimi 3.5 katına çıktı. Koloni kayıpları ise yüzde 5’e kadar düştü. Ayrıca 550 çalışan adına 550 kestane fidanı dağıtılarak bölgedeki arıcılığa katkı sağladık. Kooperatif kurduk” yanıtını verdi.  

2023’te Çay Fidanı Projesi başlatıldı. Çay üreticisi kadınlara destek verilerek 120 bin adet çay tohumu dikildi.

45 TON DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞ PLASTİK İLE PAKET YAPTI

Beymen Group’un sürdürülebilirlik stratejisi Beymen Promise kapsamında yayınladığı ilk sürdürülebilirlik raporunu ilk ağızdan dinledim. Beymen Group CEO’su Elif Çapçı, bir basın toplantısıyla raporun çıktılarını anlattı. “Beymen Group olarak sürdürülebilirlik yol haritamızı kendimize yakışanı yapmak diyerek tanımladık” diyen Çapçı’nın verdiği rakamlar çarpıcı.

Rapora göre; bir yılda 922 ton atık geri dönüşüme kazandırılırken, 160 olimpik yüzme havuzunu dolduracak kadar üretimden kaynaklı su tüketiminin önüne geçildi. 2024 yılında Beymen Group Private Label markalarının yüzde 32’si sürdürülebilir ürünlerden oluştu. Ayrıca lüks ikinci el satış platformu Beymen Reborn ile 4 bin 435 adet ikinci el çanta ve ayakkabı döngüsel modaya dahil olarak yeni sahipleriyle buluştu. Grubun ambalajlarında ise toplam 45 ton geri dönüştürülmüş plastik kullanılarak hem plastik atıkların azaltılması hem de döngüsel ekonominin desteklenmesi sağlandı.

Asıl ilginç olan ise grubun tedarik zincirinin geçirdiği denetim bilgisiydi. Çapçı, “ ESG denetimlerinde yeterli performans gösteremeyen 19 tedarikçi ile iş ilişkimizi sonlandırdık” dedi.