TikTok’un satışı ve ulusal güvenlik! Turgay Yerlikaya

Batı’da, özellikle de ABD’de, Çin ve Rusya’nın internet alanındaki faaliyetlerine yönelik katı bir tutum söz konusu. Klasik demokrasi-otokrasi ikiliği üzerinden kalın çizgilerle birbirinden ayrılan internet alanı, egemenlik tartışmalarında önemli bir yer işgal etmektedir. Şebekeleşmiş otoriter devletler olarak tanımlanan Çin ve Rusya, Batı’ya göre, interneti kendi rejimlerini tahkim etme, muhalefeti kontrol etmek ve karşı istihbarat aracı olarak kullanmaktadırlar. Bu bakış açısının Batı’da oluşturduğu

Batı’da, özellikle de ABD’de, Çin ve Rusya’nın internet alanındaki faaliyetlerine yönelik katı bir tutum söz konusu. Klasik demokrasi-otokrasi ikiliği üzerinden kalın çizgilerle birbirinden ayrılan internet alanı, egemenlik tartışmalarında önemli bir yer işgal etmektedir. Şebekeleşmiş otoriter devletler olarak tanımlanan Çin ve Rusya, Batı’ya göre, interneti kendi rejimlerini tahkim etme, muhalefeti kontrol etmek ve karşı istihbarat aracı olarak kullanmaktadırlar. Bu bakış açısının Batı’da oluşturduğu güvenlik kaygısı, ticaret ve teknoloji savaşları salınımında ciddi hukuk ihlallerine yol açtığı gibi özgürlüklerle ilgili yeni riskler de oluşturmaktadır.

Bilindiği üzere, ABD Ulusal Güvenlik Strateji belgelerinde Çin’e önemli bir yer ayrılmakta ve Çin daha ziyade teknolojik alandaki kapasitesi üzerinden ele alınmaktadır.

Çin ve Rusya ile ticaret başta olmak üzere teknoloji alanındaki transfere ilişkin oldukça katı bir yaklaşıma sahip olan Trump’ın, ilk döneminde (2017) yayınlanan strateji belgesinde, her iki ülke de, ABD’nin çıkarlarına aykırı davranan stratejik rakipler olarak konumlandırılmıştır.

Söz konusu belgede, otonom teknolojiler ve yapay zeka alanında ABD’nin Çin karşısında üstün olması gerektiğine dair bir öneri ortaya koyulmakta ve bu alandaki rekabetin önemine değinilmektedir.

ABD ve Çin arasında cereyan eden teknolojik savaşın son dönemde korumacı eğilimler üzerinden farklı bir evreye taşındığına şahit olmaktayız. Vergiler üzerinden ortaya çıkan tartışmaları paranteze alırsak Biden dönemi de dahil olmak üzere ABD yönetimi, Çin’e karşı üstün kalabilmek adına zaman zaman oyunun kurallarını değiştirmekte zaman zaman da oyunu yeniden kurmaya çalışmaktadır. Oyunun kurallarının yeniden yazıldığı açık bir örnek ise TikTok ile ilgili satış sürecidir.

ULUSAL GÜVENLİK ANA GEREKÇE Mİ?

Biden’ın son görev senesinde ABD, (2024) Çin’i Tik Tok üzerinden espiyonaj ile itham etmiş ve ilgili platformun ulusal güvenliğe aykırı biçimde hareket ettiğini iddia etmiştir. Kullanıcı verilerinin Çin ile paylaşıldığı iddiası üzerinden ilerleyen bu tartışma, TikTok'un ya Amerikalı bir firmaya satılması ya da yasaklanmasını talep eden bir yasa sürecine evrilmiştir. 2024 yılı Mart ayında kongrede kabul edilen yasa tasarısı, Nisan’da senato’dan geçmiş ve nihai olarak Biden’ın imzalaması ile yasalaşmıştır.

Bu süreçte Çin ile ABD arasında çeşitli krizlere yol açan bu adım, birkaç gün önce nihayete erdirildi. Trump’ın bu konudaki ısrarlı tutumuna boyun eğen TikTok, yüzde 80’i ABD’lilere ait olacak bir hisse düzenlemesi ile satıldı. Süreç yönetimini doğrudan Başkan Yardımcısı JD Vance’in vaziyet ettiği bu satışın arka planındaki motivasyon ise ayrı bir tartışma konusu.

Espiyonaj ve ulusal güvenlik gerekçesiyle ABD’lilere satışı gerçekleştirilen TikTok’u nasıl bir gelecek bekliyor?

Bu konuda konuşulanlara bakıldığında, yeni sahiplik yapısında, İsrail yanlısı Larry Ellison’un ismi sıklıkla dolaşımda. IDF’ye yönelik sempatisi ve İsrail’e yönelik açık desteği ile bilinen Ellison’un, aynı zamanda ABD ve İngiltere’deki konvansiyonel medyadaki ağırlığı da bilinen bir gerçek.

Mevcut durumda, Batı tekeline karşı alternatif olma iddiası ile ortaya çıkan bir dijital platformun zorunlu bir satış yöntemi ile devri, teknoloji savaşlarının seyrine dair çok şey anlatmaktadır. Fakat burada dikkat çeken en önemli husus, satışa aracılık eden aktörlerin ve yeni sahiplik yapısının İsrail’e müzahir tutumudur.

İSRAİL BASKISI

7 Ekim sonrasında hem konvansiyonel hem de dijital mecralar aracılığıyla ortaya çıkan bağlam, İsrail’i epeyce rahatsız etmiş durumda. Nitekim Netanyahu’nun bu satış sonrasındaki memnuniyeti ve hemen akabinde X (Twitter) ile söyledikleri epeyce tartışılacak gibi.

Geçtiğimiz ay propaganda savaşlarını kaybettiklerini söyleyen Netanyahu’nun bugün TikTok’un satışından mutlu olması ve bir sonraki adım olarak da X’te hakimiyet sağlanması gerektiğini ifade etmesi, sosyal medyaya atfedilen önemi göstermektedir.

7 Ekim sonrasında İsrail’e tecebbür ile getirilen Musk’ın yeni dönemde X’i nasıl konumlandıracağı merak konusu. Bu konuda bize ipucu verecek bir detayı da yazmak icap ediyor. Son günlerde ABD’nin “saygın” medya platformlarında Musk’ın babasının pedofil olduğuna dair haberlere ek olarak bizzat Musk’ın Epstein dosyasına dahil edilebileceği konuşuluyor. Bir yanda zorunlu bir satış süreci ile el değiştiren bir dijital mecra diğer yanda da gayri nizamı taktikler ile tedip edilmeye çalışılan bir platform. Her ne kadar bu satın alma süreci TikTok’un ABD sathındaki faaliyetlerini ilgilendiriyor olsa da Batı’ya etkileri açısından şu yorum yapılabilir : Batı’da özgürlükler hız kesmeden yoluna devam ediyor!